Weg van de waan van de dag: advies aan nieuwe Kamerleden.

Op verzoek van het Montesquieu Instituut blikken drie recent afgezwaaide Kamerleden terug op hun tijd in de Tweede Kamer. Ronald van Raak (SP), Kees Verhoeven (D66) en Eppo Bruins (CU) adviseren hun opvolgers in de Kamer. Er is niet alleen een andere bestuurscultuur nodig, maar ook een andere cultuur in het parlement. Een die niet draait om ‘oppervlakkige moties en spoeddebatten voor de bühne’ en ‘scoringsdrift’, maar om ‘gedegen wetgeving als basis voor parlementaire tegenmacht.’

Geen van de oud-Kamerleden wijkt in hun advies af van wat in de grondwettelijke instructie voor het Kamerlidmaatschap staat. In Artikel 50 van de Grondwet staat het duidelijk: ‘De Staten-Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk.’ Maar dit betekent niet dat de werkinvulling van de parlementariërs hetzelfde is. Van Raak vat het samen: ‘Ieder Kamerlid doet dat op zijn of haar manier en dat is ook de kracht van het parlement.’

Het in de praktijk brengen van deze taak is een opgave voor veel volksvertegenwoordigers. Verhoeven onderstreept de uitdaging van het digitale tijdperk. In de ‘Haagse werkelijkheid’ draait het steeds meer om ‘maakbaarheid en zichtbaarheid’, waardoor de Kamer haar ‘wetgevende taak grotendeels laat liggen.’ Van Raak beaamt dit: ‘een Kamerlid dat het goed doet in de media wordt al snel door journalisten op een troontje gezet.’ Dit betekent echter niet meteen dat er sprake is van inhoudelijke belangenbehartiging.

Alle drie de Kamerveteranen scharen zich dan ook achter hetzelfde advies: de Tweede Kamer moet zich meer toeleggen op het maken van goede wetten en Kamerleden moeten veel meer wegblijven van de ‘waan van de dag.’ Wat we dan ook nodig hebben volgens Bruins is een ‘politiek die de ruimte krijgt voor een professionele taakopvatting: het maken van gedegen wet- en regelgeving.’ Hierbij hoort geen ‘hijgerige afrekencultuur’ zoals beschreven door Verhoeven, maar juist een ‘zorgvuldig wetgevingsproces.’ Dit is een taak die aandacht vereist, stelt Bruins, met als essentieel onderdeel dat je de juiste mensen kiest en blijft luisteren naar de werkvloer. En het is hard werk volgens Van Raak: ‘Onderzoek doen, soms jarenlang, vragen blijven stellen’ en ‘niet meer stoppen met graven.’

Dit past bij het recentelijk kantelende beeld van een ideale volksvertegenwoordiger, zegt Van Raak, vooral onder ‘de invloed van terriërs als Pieter Omtzigt en Renske Leijten.’ Maar hij benadrukt: ‘niet iedereen hoeft een Omtzigt of een Leijten te zijn.’ Niet elk Kamerlid is hetzelfde en die diversiteit geeft kracht aan het parlement. In Den Haag is er volgens Bruins ‘onafhankelijk denken, ervaring en zelfleiderschap nodig bij onze volksvertegenwoordigers,’ met mensen ‘die er niet naar verlangen daar te zitten.’ En bovenal zoals Van Raak onderstreept: ‘niet voor zichzelf.’

Lees hier de volledige columns van oud-Kamerleden Ronald van Raak, Kees Verhoeven en Eppo Bruins.

Ronald van Raak – De persoon is niet belangrijker dan het ambt

‘…Wat is het bijzonder om volksvertegenwoordiger te zijn, wat is het een eer. De taak om de machten en krachten te controleren, alles te kunnen onderzoeken, alles te mogen weten. Om als lid van de Tweede Kamer een vraagbaak te zijn voor burgers, een toevluchtsoord voor klokkenluiders en een woordvoerder voor je partij. Om als parlementariër ‘het gehele Nederlandse volk’ te vertegenwoordigen, zoals het in de Grondwet staat (art. 50). Ieder Kamerlid doet dat op zijn of haar manier en dat is ook de kracht van het parlement. U zult mij niet horen klagen over het aantal partijen, of over kleurrijke figuren. Hoe meer hoe beter…’

Kees Verhoeven - Naar wettelijke grenzen aan de digitale maakbaarheid.

‘…Het gaat deze dagen over het herstel van de rechtsstaat en meer eerlijkheid in de uitvoering. Het gaat over vertrouwen in de politiek en de toekomst van onze democratie. Maar in die discussie blijft een belangrijk element zwaar onderbelicht. En dat is digitalisering. Want terwijl nieuwe technologieën, grote hoeveelheden data en een onophoudelijke nieuwsaanbod het functioneren van zowel de Tweede Kamer als de regering totaal veranderd hebben, hoor je er weinigen over…’

Eppo Bruins – Kloven in politiek en openbaar bestuur.

‘….Wie let nog op de rechtszekerheid en de gevolgen van doorgeslagen wetgeving? Hoe pakt iets uit in de uitvoering? En wat verandert of verbetert het beleidscircus waar duizenden zich mee bezig houden in werkelijkheid in de samenleving? De sleutel ligt bij een samenleving die meer eist van haar politici, en een politiek die de ruimte krijgt voor een professionele taakopvatting: het maken van gedegen weten regelgeving…’

Ronald van Raak (SP), Kees Verhoeven (D66) en Eppo Bruins (ChristenUnie) waren allen lid van de Tweede Kamer. Inleiding en samenstelling door Douwe Roest.