N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Brede welvaartdiscussie belooft Verantwoordingsdebat interessant te maken

maandag 30 april 2018, Marcel de Ruiter

Vanaf half mei legt het kabinet verantwoording af over het begrotingsjaar 2017. Voor het eerst verschijnt dan ook een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart, die de welvaart in een breder perspectief plaatst dan alleen dat van bruto binnenlands product en economische groei. De Tweede Kamer zal deze monitor betrekken bij haar grote Verantwoordingsdebat op 23 mei. In een periode waarin de economie weer behoorlijk groeit, belooft dit het debat extra interessant te maken.

Derde woensdag en Kamerbehandeling

Woensdag 16 mei is het weer de derde woensdag in mei: Verantwoordingsdag. Met het aanbieden van het Financieel Jaarverslag van het Rijk en de departementale jaarverslagen legt het kabinet verantwoording af aan de Tweede Kamer over het begrotingsjaar 2017. Bij de departementale jaarverslagen verschijnen ook de bijbehorende verantwoordingsonderzoeken van de Rekenkamer.

In de weken na Verantwoordingsdag buigt de Tweede Kamer zich over de ontvangen stukken. Zo is er op woensdag 23 mei een plenair Verantwoordingsdebat met minister Hoekstra en premier Rutte. Vervolgens zullen de diverse Tweede Kamercommissies de afzonderlijke departementale verantwoordingen in meer detail behandelen. Voor de Kamerbehandeling zijn de thema’s ‘Toetsbare beleidsplannen’ en ‘Verplichtingen: pijler van het budgetrecht’ benoemd als ‘focusonderwerpen’.

Nieuw kabinet

Bijzonder aan de Verantwoordingsdag van dit jaar is dat deze gaat over 2017, terwijl het huidige kabinet pas in het najaar van 2017 is aangetreden. Hoewel Mark Rutte gewoon premier is gebleven, zitten er in het nieuwe kabinet, naast de VVD, drie andere partijen dan in het vorige. Ook zijn er veel nieuwe bewindslieden. Hoewel de regering formeel wel de verantwoordelijkheid draagt voor wat er in het verleden is gebeurd, is het politiek lastiger om ministers af te rekenen op de resultaten van het vorige kabinet. Omgekeerd zal de PvdA nu vanuit de oppositie moeten oordelen over de resultaten van het vorige kabinet, waar deze partij zelf deel van uitmaakte.

Monitor Brede Welvaart

Dit neemt niet weg dat er komende weken voldoende inhoudelijk spannende zaken aankomen om naar uit te kijken. Twee jaar geleden heeft de tijdelijke commissie Breed welvaartsbegrip onder voorzitterschap van Rik Grashoff (GroenLinks) aanbevolen een jaarlijkse monitor ‘Monitor brede welvaart’ te ontwikkelen. De commissie-Grashoff oordeelde weliswaar dat het BBP nog steeds een ‘robuuste indicator’ is om de omvang van de economie in kaart te brengen, maar stelde ook dat het BBP beperkingen heeft en nooit bedoeld is geweest om brede welvaart te meten. Volgens de commissie moest er ook gekeken worden naar aanvullende indicatoren. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vervangt naar aanleiding hiervan zijn tweejaarlijkse Monitor Duurzaam Nederland door een jaarlijkse Monitor Brede Welvaart. Het kabinet zal hierop reageren.

Volop in de belangstelling

De aankomende Verantwoordingsdag is de eerste keer dat het CBS, in samenwerking met het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), de Monitor Brede Welvaart publiceert. Het is de bedoeling dat de Tweede Kamer de monitor gaat betrekken bij het Verantwoordingsdebat.

Het is natuurlijk aan de Kamer zelf om hier al dan niet iets van te maken, maar het kan interessante discussies opleveren. Nu enerzijds de economie op volle toeren draait, en anderzijds de belangstelling voor een breder welvaartsbegrip dan (de groei van) het bruto binnenlands product (BBP) volop aanwezig is, is er stof voor debat. Dat dit onderwerp leeft, blijkt uit de aandacht die Kate Raworth weet te trekken met haar boek over de donuteconomie. Aan de hand van de monitor kunnen politieke partijen aangeven welke prioriteiten zij willen stellen, of zij vinden dat milieu en klimaat grenzen aan de economische groei stellen, en op welke (andere) welvaartsindicatoren zij bij voorkeur sturen.

Voorproefje

In januari is op de website van het CBS alvast een klein voorproefje geplaatst van wat er komen gaat. Volgens het betreffende artikel worden er in de nieuwe monitor ook indicatoren op het gebied van milieu, gezondheid, onderwijs, arbeid, veiligheid, vertrouwen en ongelijkheid opgenomen. Afgaande op het CBS zal de monitor waarschijnlijk laten zien dat de materiële welvaart de laatste decennia is gestegen, maar dat de ontwikkeling van de brede welvaart een gemengd beeld geeft in verband met de ontwikkeling van een aantal milieu-indicatoren zoals CO2, groeiende inkomensongelijkheid en het uiteenvallen van sociale verbanden in verband met de ontzuiling.

Wat de Monitor Brede Welvaart en het debat hierover echt gaan brengen, zullen we vanaf half mei gaan zien. Genoeg reden om de verantwoording ook dit jaar weer op de voet te volgen!

Marcel de Ruiter (verbonden aan Van Oort & Van Oort Public Affairs en Communicatie; dit artikel is op persoonlijke titel geschreven)

Referentie

Deze bijdrage stond in