Uit Hongkong & Singapore

Hong Kong beleeft een tweede golf aan coronagevallen. Nog voordat corona Europa bereikt, wordt hier eind januari de eerste patiënt vastgesteld. Van de ene op de andere dag draagt vrijwel iedereen op straat een mondkapje. Met Chinees nieuwjaar voor de deur en de volksverhuizing van mensen die dat ieder jaar met zich meebrengt, nemen mensen hier geen risico. Enkele dagen later roept de regering de noodtoestand uit. Scholen, musea en pretparken sluiten, evenementen zoals de marathon worden afgelast, ambtenaren moeten thuiswerken (bedrijven krijgen het advies om werknemers thuis te laten werken) en vluchten en treinen uit Wuhan worden geannuleerd.

Websites - onder andere van de overheid - geven gedetailleerde informatie over de ziektegevallen in Hong Kong, met informatie over waar patiënten zijn geweest en wanneer, leeftijd en geslacht. Het is niet duidelijk hoeveel ‘onzichtbare’ gevallen er zijn, maar deze informatie geeft enige houvast over mijn eigen buurt waar ik me nu toe beperk. Restaurants en winkelcentra zijn leger dan normaal (hoewel ‘normaal’ hier sinds vorig jaar een rekbaar begrip is). Op veel plekken wordt bij binnenkomst mijn temperatuur gemeten en zijn mondkapjes verplicht. Een gerucht dat er geen wc papier meer kan worden geleverd aan de twee grootste supermarktketens in Hong Kong verspreidt zich razendsnel en in een oogwenk is het overal uitverkocht. Winkels springen hier snel op in en voeren rantsoenen in voor wc papier, schoonmaakmiddelen en andere uitverkochte producten (niet meer dan twee per persoon). Er staan rijen op straat voor winkels waar nieuwe leveringen zijn.

Hong Kong is een stad van contrasten, die onder druk scherper worden. In onze buurt wonen veel expats en zelfs toen tijdens de ergste demonstraties vorig jaar de rest van de stad plat lag, werd hier doorgeborreld. Ook begin februari is onze buurt nog een bubbel. Wanneer ik op een vrijdagavond naar huis loop staan tientallen mensen dicht op elkaar op straat. Het voelt niet anders dan een gewone vrijdagavond.

Ook het verschil tussen arm en rijk wordt door corona pijnlijk duidelijk. Thuis werken is soms al een puzzel voor mijn vriend en mij in ons appartement van 35m2, maar veel mensen wonen samen met kinderen en grootouders in appartementen die niet veel groter zijn, en weer anderen wonen met tien of twintig huisgenoten op elkaar gepakt in ‘cage homes’. Taxichauffeurs en schoonmakers bijvoorbeeld, die buitenshuis werken en met veel mensen in aanraking komen. Waar mijn vriend van zijn werkgever iedere dag twee mondkapjes krijgt, zijn mensen wiens werkgever dat niet doet gedwongen hun mondkapjes te hergebruiken.

Na een paar weken lijkt Hong Kong corona enigszins onder controle te hebben. Het aantal gevallen stijgt langzaam maar mondjesmaat, en explodeert niet zoals inmiddels in Europa gebeurt. Toch klinkt er kritiek op de overheid. Het mag dan rustig zijn op straat, de argwaan tegen de overheid is zeker niet verdwenen. Zo leidde de weigering door de overheid begin februari om de grenzen met China volledig te sluiten tot dagenlange stakingen door medisch personeel. Ook gaan er geruchten dat de politie grote hoeveelheden mondkapjes hamstert. In een poging de economische (en vertrouwens?) crisis te verlichten, kondigt de overheid eind februari economische maatregelen aan, waaronder een uitkering van ruim EUR 1.100,-, aan iedere inwoner.

In maart keren veel mensen die eerder naar Europa waren vertrokken terug naar Hong Kong. Sinds vorige week stijgt het aantal nieuwe gevallen - het overgrote deel reizigers - hier ineens hard. Maatregelen worden aangescherpt en iedereen die Hong Kong binnenkomt moet verplicht twee weken in quarantaine, wat door de politie streng wordt gecontroleerd met een elektronische armband. Je niet houden aan de regels voor quarantaine is strafbaar, en niet alleen op papier.

We gaan buiten wandelen. In de lift in ons gebouw wordt naast de gebruikelijke instructies (handen wassen, masker dragen) en geruststellingen (liften en deuren worden een aantal keer per dag ontsmet) een lijst gehangen met appartementen die in verplichte quarantaine zijn. Een paar straten verder staan buiten vier politieagenten met schort, mondkapje en muts op, op een paar meter afstand van elkaar. In hun midden zit een vrouw op een muurtje. Niemand praat. Op onze terugweg zijn de vrouw en de agenten weg, en wordt het muurtje waarop ze zat met een sproeier ontsmet. Het komt harder binnen dan veel nieuwsberichten. Of de aanpak hier genoeg is om de tweede golf in te dammen zullen we de komende weken gaan zien.

Frouke Heringa is woonachtig in Hong Kong. Ze was werkzaam als advocaat.

Vanuit Singapore kijken we een tikkeltje verwonderd naar Nederland. Aanvankelijk leek de Nederlandse aanpak van de corona crisis laks, vooral ook laat op gang gekomen. Maar gaandeweg gaan de Nederlandse maatregelen, een nauwelijks verkapte lockdown, een stuk verder dan wat we in Singapore ondergaan. Hier, bij ons, zijn de restaurants nog open, gaan de kinderen nog naar school, draaien de kantoren nog op volle bezetting en kun je ook nog naar de kapper. Maar de privacy is een stuk minder geworden.

In Singapore wordt sterk ingezet op contact tracing. Zo wordt er op veel plekken, zoals in kerken en musea, gevraagd om contactgegevens in te vullen. Mocht een bezoeker besmet zijn, dan kunnen alle andere bezoekers getraceerd worden.

Vorige week heeft de overheid een TraceTogether app gelanceerd voor de smartphone. Deze app detecteert andere smartphones met dezelfde app in de omgeving. Als het nodig is, heeft men direct de gegevens van de mensen die in de buurt zijn geweest. Zoiets zie ik in het privacy gevoelige Nederland niet zo snel gebeuren.

Over privacy gesproken: er worden online hele lijsten gepubliceerd van alle besmette personen met geslacht, leeftijd, reisgeschiedenis, inclusief links met andere cases. Er wordt onderscheid gemaakt tussen geïmporteerde gevallen en gevallen die in Singapore besmet zijn.

Van meet af aan heeft Singapore stevig ingegrepen. Het begon al snel met temperaturen op scholen, in kantoren, in winkelcentra. Wie een hogere temperatuur dan 37.5 C had, mocht niet naar binnen of werd naar huis gestuurd. Op scholen, in bedrijven en bij kerken moesten regelmatig reisverklaringen worden ingevuld. Bijeenkomsten van groepen van meer dan tien personen - buiten scholen en bedrijven om - werden verboden. Gecombineerd met bezoekersrestricties en quarantaine voor besmette personen.

Die maatregelen zijn een uitvloeisel van Dorscon Orange, wat staat voor een verscherping van Disease Outbreak Response System Condition. Toen die code op 7 februari van kracht werden, sloegen Singaporezen – als ware het Nederlanders – massaal aan het hamsteren, panic buying. Al snel waren er geen toiletpapier, rijst en noodles meer te krijgen.

Singapore is Nederland niet. Wat op afstand vooral opvalt is dat de Singaporese bevolking veel meer geneigd is de aanwijzingen, instructies en regels van de overheid op te volgen. Op het moment dat de eerste maatregelen werden afgekondigd, was het direct merkbaar in de stad. Een collega vertelde dat gehoorzaamheid aan de overheid onderdeel is van de Singaporese cultuur.

Wat meespeelt is angst. In 2003 heeft Singapore SARS meegemaakt, een ziekte die veel slachtoffers heeft geëist. Dat was direct al merkbaar bij het Chinese New Year [25 januari], een van de belangrijkste feesten van de stad. Waar veel Nederlanders nog massaal gingen carnavallen, werden hier in het nieuwjaarsweekeinde al veel vieringen afgelast. Velen bleven eigener beweging binnen.

Bijna twee maanden later zijn de rollen omgedraaid. Terwijl Nederland zichzelf opsluit, kunnen we in Singapore nog steeds de straat op. Afgaande op de cijfers heeft de aanpak van Singapore - tot nu toe 2 doden, 558 besmettingen - kennelijk effectief gewerkt. Maar wel ten koste van privacy.

Wilma Pols is woonachtig in Singapore.