Betere regelgeving in de EU

Fenna Pols is directeur-bestuurder van Kenniscentrum Europa decentraal. Zij neemt deel aan het REFIT-platform op persoonlijke titel.

Op 16 december 2015 kwam er een e-mail van de Europese Commissie in mijn inbox binnen. Het was het Commissiebesluit waarin de leden van de REFIT-stakeholdergroep werden benoemd en ik stond op de lijst van experts. Onder leiding van Frans Timmermans, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie, zou ik de daaropvolgende vier jaar met een groep vertegenwoordigers uit verschillende EU-beleidsvelden en uit verschillende lidstaten aan de slag gaan met betere regelgeving in de EU, en dan meer specifiek door het verminderen van administratieve lasten die nu als gevolg van bestaande EU-regelgeving optreedt.

Hoe zet de Europese Commissie in op betere regelgeving?

Eerder dat jaar, op 19 mei 2015, had de Europese Commissie de agenda voor Betere Regelgeving vastgesteld om het haar inspanningen op het gebied van betere regelgeving te versterken, en werd ook besloten tot de oprichting van een REFIT-platform dat onder leiding van Frans Timmermans zou moeten gaan functioneren. REFIT staat voor het Regulatory Fitness and Performance Programme. Met de term ‘Betere Regelgeving’ van de Europese Commissie wordt bedoeld: het bereiken van beleidsdoelstellingen op de meeste efficiënte manier. Betere regelgeving draagt bij aan open en transparante besluitvorming en meer betrokkenheid van burgers en belanghebbenden gedurende het gehele proces van besluitvorming en wetgeving in de EU. Europese regels moeten uitsluitend ingesteld worden waar dat nodig is. Daarnaast is het van belang dat de administratieve lasten die ontstaan door Europese regels zo laag mogelijk blijven. Regels moeten verder gemakkelijk te begrijpen en toe te passen zijn.

De Betere Regelgeving agenda bestaat uit een uitgebreid pakket hervormingen voor betere regelgeving door de hele beleidscyclus van Europa heen: van de wens voor een efficiënte wijze van vaststelling van nieuwe EU-wetten en regels tot de evaluatie van bestaande regelgeving. Het REFIT-platform is daar een onderdeel van en heeft daarnaast nog een extra taak: het faciliteren van de mogelijkheid om via een snelle route bestaande EU-regelgeving te vereenvoudigen.

Maar wat is het REFIT-platform en hoe werkt dit nu eigenlijk? En wat is er tot nu toe bereikt?

Het REFIT-platform is onderdeel van het betere regelgevingsproces van de Europese Commissie en is gekoppeld aan de doelstellingen van Frans Timmermans als eurocommissaris voor Betere regelgeving. REFIT gaat over bestaande EU-regelgeving. Het platform draagt bij aan het vereenvoudigen van bestaande EU-regels en adviseert de Europese Commissie waar nodig de regels aan te passen. Daarnaast beoogt het bij te dragen aan de vermindering van regeldruk en administratieve lasten. En dit alles zonder afbreuk te doen aan de aard van de EU-regelgeving en de doelstellingen van het EU-beleid.

Het REFIT-platform bestaat uit een government-groep, waarin nu nog 28 lidstaten zijn vertegenwoordigd (en na de Brexit 27) en de stakeholdergroep. Deze laatste bestaat uit twintig stakeholders uit verschillende lidstaten die onder meer het bedrijfsleven, consumenten, milieubewegingen, de industrie en decentrale overheden vertegenwoordigen. Niet alle leden vertegenwoordigen een achterban. Mijn benoeming is bijvoorbeeld als expert, waarbij ik geen formele achterban vertegenwoordig. Verder kent de stakeholdergroep ook een afgevaardigde van het Comité van de Regio’s en van het Sociaal en Economisch Comité.

De eerste REFIT-vergadering

De eerste gezamenlijke vergadering van de government- en stakeholdergroep vond plaats op 29 januari 2016. Ik herinner me nog dat ik de zondagochtend ervoor aan de keukentafel zat om deze vergadering voor te bereiden. Om me heen lagen enorme stapels met documenten van de Europese Commissie: besluiten, regels met een toelichting over de structuur en het functioneren van het overkoepelende REFIT-platform. En dan nog eindeloze stapels met opinies over regels met hoge administratieve lasten die varieerden van onderwerpen als milieu, staatssteun en het Europees burgerinitiatief. Even sloeg de twijfel toe toen ik dit zag. Toen overwon mijn gezond verstand. Ik riep al jaren dat we af moeten van al die administratieve lasten en dat ‘regels voor je moeten werken’. Kijkend naar de enorme hoeveelheden papier met wetsteksten, regels en besluiten, wist ik dat hier veel, maar vooral heel belangrijk werk lag voor het REFIT-platform voor de komende vier jaar.

Wat is er tot nu toe bereikt?

Timmermans zei eerder tijdens de presentatie van de Betere Regelgeving agenda “vastbesloten te zijn paal en perk te stellen aan de steeds verder uitdijende stapel Europese wetten” (bron: Volkskrant 19 mei 2015). De stapels op mijn keukentafel voor de eerste vergadering vormden het symbool van de enorme kluwen aan regels waar burgers, bedrijven en overheden steeds meer in verstrikt dreigen te raken. Nu, bijna drie jaar later, worden de eerste concrete resultaten zichtbaar. Sinds de oprichting heeft het REFIT-platform 89 opinies aangenomen, waarvan 21 hebben geleid tot daadwerkelijke aanpassingen in EU-regelgeving. Een mooi voorbeeld uit mijn eigen praktijk is dat het aanvragen van Interreg subsidies eenvoudiger wordt in relatie tot staatssteunregelgeving. Verder hebben de inspanningen van het platform geleid tot 18 nieuwe Commissievoorstellen (waarvan twee al zijn aangenomen door de wetgevende instellingen), worden er nog drie nieuwe voorstellen verwacht en zijn er 41 evaluaties van regelgeving uitgevoerd. Dit levert inmiddels een mooi verslag op van de behaalde resultaten tussen al die stapels documenten op mijn keukentafel.

Meer informatie over het REFIT-platform is te vinden op de website van de Europese Commissie. Details over de behaalde resultaten zijn te vinden in dit verslag van het REFIT-platform.