N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Pacificatie als oorzaak van polarisatie?
'Dag in, dag uit, botsen Europese lidstaten over allerlei onderwerpen - dat zal altijd zo blijven. Vroeger werden verschillen echter uitgevochten met wapens. Nu worden die uitgevochten met woorden. Ik denk dat dat enkel vooruitgang betekent.' Deze woorden sprak Caroline de Gruyter tijdens de Montesquieu-Prinsjeslezing in Den Haag.
Zij hekelde het feit dat Europese samenwerking uitsluitend als economisch en militair project wordt gezien. 'De EU is een politiek project dat grote invloed heeft op pacificatie en polarisatie. Zolang er in onze schoolboeken staat dat de EU louter economische samenwerking en veiligheid bevordert, zullen burgers zich nooit realiseren dat het belang van Europa veel groter is.'
Caroline de Gruyter betoogde dat burgers weinig invloed meer hebben op wat er op economisch gebied gebeurt. De globalisering heeft economie namelijk naar een internationaal niveau getild, terwijl de politiek op nationaal niveau is achtergebleven. 'We hebben weliswaar een democratisch systeem, toch voelen veel Europeanen zich hopeloos machteloos.'
Het gevoel van machteloosheid leidt tot polarisatie, aldus Caroline de Gruyter. 'We kunnen vanuit de natiestaat weinig invloed uitoefenen op de geglobaliseerde economie. Wat overblijft is een debat over polariserende thema's zoals de boerka, euthanasie en integratie'. Volgens haar is het nu tijd om de nationale politiek te Europeaniseren. 'Lokale bewegingen en studenten worden nu politiek actief. In de huiskamers wordt steeds meer over Europa gesproken. Als we willen hervormen, mogen we niet stil blijven zitten, maar moeten we met zijn allen in beweging komen.'
Paul Scheffer, professor Europese Studies, zei dat de EU geen gemeenschap van waarden kan zijn zolang veiligheid niet gemeenschappelijk wordt gegarandeerd. Populistische partijen adresseren een legitieme angst; we hebben gemeenschappelijke grenzen, maar iedere lidstaat een individuele aanpak om die te beschermen.
Scheffer waarschuwde dat als liberaalgezinde partijen niet met een oplossing komen voor de problemen die globalisatie met zich meebrengt, illiberale partijen steeds meer gehoor gaan krijgen voor autoritaire oplossingen.
De Prinsjeslezing werd afgesloten met de opmerking dat het Europese project weliswaar de natiestaten moest pacificeren, maar dat dat streven soms onbedoeld heeft geleid tot polarisatie. 'Polarisatie en pacificatie gaan vaak samen', aldus de sprekers.