Carte Blance voor Macron?

Met de tweede ronde van de Législatives, zondag 18 juni, kwam er een einde aan een lange verkiezingscampagne in Frankrijk. Er werden diverse records verbroken. Nooit eerder hadden zoveel vrouwen zitting in het parlement: 223 van de 577 zetels. Uniek is ook dat een nieuw opgerichte beweging, Macrons La République en Marche (LREM) en diens bondgenoot MoDEM de absolute meerderheid behaalde: 350 zetels terwijl er 289 vereist waren. Tenslotte, historisch is ook het gegeven dat voor deze meerderheid nog nooit zo weinig Fransen de moeite hadden genomen naar de stembus te gaan: ruim 57% van de kiesgerechtigden bleef thuis. Meer dan een waarschuwing voor de nieuwe bewoner van het Élysée alleen, ook een oorwassing voor de Franse politiek in zijn totaliteit.

De ultieme winnaar

Wat betreft die riante meerderheid: dit is geen nieuw gegeven in de Vijfde Republiek. In 1958 en 1968 domineerden de Gaullisten het parlement. In de eerste jaren van Mitterrands presidentschap heersten de socialisten en hun bondgenoten (tot 1984) de communisten in de hémicycle. En in 1993 behaalden de UDF en RPR samen de meeste zetels. Meer dan voorheen is er nu geen sprake van een gedifferentieerde meerderheid. De gaullistische partij bestond uit diverse stromingen, en in 1981 en 1993 ging het om « majorité de synthèse » tussen twee verschillende bloedgroepen. Weliswaar zijn La République en Marche en MoDEM ook twee verschillende formaties, maar LREM zou ook zonder haar bondgenoot in het parlement domineren. En, wellicht meer dan voorheen, kleeft de nieuwe meerderheid aan één persoon, de in dubbel opzicht relatief jonge politicus Macron.

Beschikt Macron nu over carte blanche? Ja, de politieke oppositie in het Palais Bourbon is weggevaagd. Alleen de centrumrechtse partij Les Républicains en bondgenoten hebben, met 130 zetels, de meubels weten te redden. Het Front National verviervoudigde van 2 naar 8 zetels maar zal geen 'groupe parlementaire' kunnen vormen en derhalve weinig kunnen betekenen. Daarvoor zijn 15 zetels het minimum. Zo'n groep is van cruciaal belang vanwege pikorde, spreektijd en gewicht in de diverse commissies. Ter linkerzijde zakt de PS terug van 284 naar 30 afgevaardigden. Het is de vraag hoe de oude socialistische partij dit zal overleven. Radicaal links, van Jean-Luc Mélenchon, is met 17 zetels present, en de oude communistische partij met 10 zetels. Oppositie zal dus vooral van rechts moeten komen. Wellicht vormt de Senaat nog een mogelijk politiek obstakel. In het Palais de Luxembourg beschikken Les Républicains immers over een meerderheid. Maar dat kan veranderen, want in september volgen er verkiezingen waarbij ongeveer de helft van de 348 Senaatszetels ter beschikking komt.

Tot uitvoering brengen

Zo'n grote groep nieuwe en relatief onervaren parlementariërs, gaat dat wel werken voor Macron? Ligt vergruizing in allerlei elkaar beconcurrerende fracties op de loer? Zijn de enthousiaste marcheurs en van rechts en links overgestoken politici niet meer dan klapvee? Zeker, de honderden députés vormen een 'auberge espagnole', maar ze delen vooral hun enthousiasme voor deze vorm van politieke vernieuwing. Voorlopig hoeft Macron niet bang te zijn voor dissidenten, zoals Hollande jarenlang te maken had met de weerspannige linkerflank van de Parti Socialiste, de zogeheten frondeurs waartoe Benoît Hamon, Emmanuel Montebourg en de burgemeester van Lille, Martine Aubry, gerekend kunnen worden. Daarvoor is LREM een te jonge beweging, die zich nog moet 'zetten'. De uitdaging ligt in eerste instantie vooral besloten in het (bij)scholen van de nieuwkomers, ze vertrouwd maken met het parlementaire handwerk, en vervolgens de beweging laten evolueren tot een goed geoliede politieke machine.

Het is interessant de komende maanden de relatie tussen LREM en MoDEM te volgen. Macron en François Bayrou sloten begin dit jaar een politiek akkoord en de vraag is in hoeverre dat stand zal houden. Want strikt genomen heeft Macron van zijn bondgenoot niets te vrezen. Diens MoDEM behaalde 42 zetels, en zelfs als deze en bloc tegenstribbelen inzake regeringsbeleid, beschikt LREM zelf nog over 308 zetels, 19 boven het aantal van 289 dat nodig is om besluiten door het parlement te loodsen. Een bijkomend politiek effect van deze uitslag is dat het Bayrou, minister van Justitie, noopt tot behoedzamer manoeuvreren. Afgelopen weken wekte hij met zijn eigenzinnig optreden irritaties op bij de president. Kortom, als de Béarnais het te bond maakt, kan Macron hem vervangen zonder dat dat consequenties heeft in het parlement.

Cruciale uitdagingen

De grootste uitdaging voor de président jupitérien is gelegen in het creëren van maatschappelijk draagvlak voor zijn hervormingsagenda. De stemonthouding in de 2^e ronde van de Législatives wijst erop dat veel Fransen vooralsnog weinig zien in Macron en diens programma. Slaagt Macron erin de hervorming van de 'Code du Travail' door te voeren zonder dat de vakbonden in verzet komen en Frankrijk plat leggen met stakingen? Dat wordt de lakmoesproef voor Macron. Als het hem lukt de 'moeder aller hervormingen' - die kort gezegd neerkomt op verdergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt - te bewerkstelligen, dan heeft hij een prima start met zijn quinquennat. Dan kan Macron ook gerust(er) aan al die andere dossiers van zijn topzware agenda gaan werken.

Frankrijk heeft Europa, meer dan ooit, nodig. Ideeën van Macron betreffen een hervorming van de Eurozone (instellen van een minister van financiën), het versterken van een gemeenschappelijk defensiebeleid (onder meer uitbreiding van Frontex) en het enthousiasmeren van Europese ingezetenen voor het gemeenschappelijke project. Daartoe wil hij per land afzonderlijk burgers raadplegen over hun kritiek, ideeën en suggesties inzake de richting die de EU in zou moeten slaan. Dit past in zijn benadering van politiek waarin het project - een visie - aan het programma voorafgaat.