Verkiezingsdag: feest der democratie?

Verkiezingsdag is nooit een 'Feest der democratie' geworden. Ron de Jong en Jasper Loots laten in een artikel in het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2008 zien dat in de eeuw tussen 1848 en 1946 daar verschillende redenen voor zijn aan te dragen, zoals de verdeeldheid van de natie. Dat werd niet altijd als iets positiefs opgevat en zou een 'verkiezingsfeest' in de weg kunnen staan.

In het in 2008 geschreven artikel Valt er wat te vieren op verkiezingsdag? Verkiezingen als feest van de democratie, als feest van de partij of als bedreiging van de natie, 1848-1946 halen de auteurs het project 'Kiezen op afstand' aan, dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 1999 introduceerde. Opzet was met andere manieren het stemmen minder plaatsafhankelijk te maken. Daarbij dacht de minister ook aan stemmen via internet, met de ontwikkeling van een 'virtueel stemlokaal' en een 'elektronische stembus'.

'Een van de opmerkelijkste aspecten aan de hele discussie rond het virtuele stemlokaal en de elektronische stembus was dat bijna geen enkele deelnemer erop wees dat de fysieke stemlokalen na verloop van tijd misschien wel zouden verdwijnen.' Daarmee zouden de verkiezingen fundamenteel van karakter veranderen: 'van een publiek ritueel naar een privéhandeling', zo schreven Ron de Jong en Jasper Loots. Zij haalden daarbij het Tweede Kamerlid Maria van der Hoeven aan, die in november 1999 op het gevaar wees dat het publieke karakter van verkiezingen in een virtuele omgeving verloren gaat.

Inmiddels zijn we ten opzichte van het verschijnen van het artikel een kleine tien jaar verder. Fysieke stemlokalen zijn er nog steeds. Sterker nog, de ontwikkeling van het elektronisch stemmen is geheel en al stopgezet. Het ziet er ook niet naar uit dat binnen afzienbare tijd opnieuw geëxperimenteerd gaat worden met andere manieren van stemmen - ondanks de bezwaren van het handmatig stemmen en tellen.