Bundel 22: Wie regelt, beperkt?

Vlak voor het kerstreces 2022-2023 ging het ontwerp van de in 2019 aangekondigde Wet op de politieke partijen (Wpp) in consultatie. De Wpp zou het einde kunnen betekenen van de traditioneel terughoudende opstelling van de Nederlandse wetgever ten opzichte van politieke partijen, maar dat lijkt mee te vallen – ook al omdat eerder op terloopse wijze is ingegrepen in de organisatievorm van partijen. Het komt er in de praktijk op neer dat partijen eigenlijk een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid dienen te zijn die minstens 1000 leden tellen.

Het wetsontwerp bundelt bestaande en nieuwe regels over politieke partijen: over interne organisatie, financiering, politieke advertenties, een toezichthouder en het veelbesproken partijverbod. Twee vragen dringen zich op: hoe verhoudt de Wpp zich tot het non-interventionisme, en leiden de kabinetsvoorstellen naar verwachting tot de beoogde resultaten? De staatsrechtjuristen Hansko Broeksteeg, Gerhard Hoogers, Gohar Karapetian, Sebastiaan van Leunen, Sam Maasbommel, Solke Munneke en historicus Gerrit Voerman analyseerden de verschillende onderdelen van het wetsvoorstel.

De belangrijkste conclusie: Nederland gaat met deze wet steeds meer lijken op landen als Frankrijk en Duitsland, die al langer een publiekrechtelijke regeling hebben met betrekking tot politieke partijen. Wel blijven er in de Wpp restanten van de terughoudende opstelling met betrekking tot de politieke partijen zichtbaar. Zo wordt bijvoorbeeld bij het partijverbod een zo 'politiek-neutraal' mogelijke regeling gekozen. Als slotstuk geven de auteurs adviezen over verschillende onderdelen van de wet.