Huis ten Bosch is het Kremlin niet

Kysia Hekster was een deugdelijk correspondent in Moskou voordat zij, na terugkeer in Nederland, redacteur Koninklijk Huis werd. Toch moet zij daar een klein klapje van de molenwiek hebben opgelopen. Als het goed is moet je in Moskou, ook na de Sovjettijd, een zekere bekwaamheid in ‘kremlinologie’ ontwikkelen om uit de Russische politiek wijs te worden. Daar is geen Rijksvoorlichtingsdienst en ordinaire lekken zijn er al helemaal niet. Dus moet je zoeken naar de woorden achter de woorden en naar afwijkende verschijnselen. Ooit keek een goede journalist vooral op 1 mei tijdens de grote parade wie er op het balkon van het Kremlin stonden en op welke plek. Bijzonder was vooral als iemand van de leiders achter de balustrade ontbrak. Dat wees vanaf de tijd van Jozef Stalin op mogelijk harde actie van de leider van de partij.

Blijkbaar wordt deze kremlinologie een beroepsafwijking en ga je die ook bedrijven als je correspondent bij Huis ten Bosch bent geworden. In ieder geval weet mevrouw Hekster geregeld die indruk te wekken als zij voor het hek van een paleis staat en een evenement achter dat hek moet duiden. Zo ook toen vrijdagavond 16 oktober was gebleken dat koning Willem Alexander de dag ervoor met echtvriendin en dochters voor een weekje herfstvakantie naar hun huis in Griekenland waren vertrokken, maar intussen hadden besloten per kerende post terug te keren. Het reisje was de gebruikers van social media slecht bekomen. Hekster kwam pas echt op dreef toen zij, dagen later, ging speculeren over de vraag waarom de twee oudste dochters die zaterdag niet mee terug waren gekomen en zowaar tot dinsdag erna in Griekenland waren gebleven.

Meer in het algemeen trouwens wisten elektronische en gedrukte media zich buitengewoon op te winden over ’s Konings vakantiereis. Met allerhande gespeculeer over mogelijke conflicten tussen de premier, eerstverantwoordelijke voor doen en laten van Zijne Majesteit, en de koning zelf. Kremlinologie dus. En bij ‘Nieuwsuur’ met een echte professor in het staatsrecht (weer eens wat anders dan al die virologen van de laatste maanden) die meteen maar over modernisering van de monarchie begon, zoals ‘de koning uit de regering’, alsof dat er iets mee te maken had.

Zeker, het besluit naar Griekenland te reizen was een nogal suffe actie. De maandag voor vertrek zullen koning en premier het er ongetwijfeld over hebben gehad, maar zal de premier zich hebben beperkt tot ‘prettige vakantie, Majesteit’. De persconferentie waarbij eenieder werd geadviseerd de komende tijd zoveel mogelijk thuis te blijven was pas een dag later en het was vicepremier De Jonge die het advies uitsprak. Bij de premier ging geen lichtje branden. Niet heel snugger, maar het kan gebeuren. De premier was al bijna onderweg naar Brussel om het over echte problemen te hebben zoals de Brexit; een no deal kan ons in Nederland jaarlijks zo’n 4,3 miljard euro gaan kosten.

Aan het Hof dacht verder ook niemand ergens aan of de ene functionaris dacht dat de ander er wel over zou beginnen. Allemaal niet gebeurd. Niet snugger, maar alweer, zo gaan die dingen. Koning en koningin dachten vervolgens ook nergens meer aan en stapten vrijdagmiddag in het vliegtuig. Griekenland was immers ‘geel gebied’. Opnieuw verre van snugger voor iemand die in dit genre gevoeligheden is geoefend, maar het kan niettemin gebeuren. Er werd in elk geval snel gehandeld toen de blunder duidelijk werd. Zaterdagavond was het koninklijk paar er weer, terug gevlogen met een lijntoestel. Daar was geen plaats voor de twee oudste dochters en dus kwamen die een paar dagen later.

Een paar dagen?! Daar moesten heel bijzondere redenen aan ten grondslag liggen, zo vereiste de kremlinologie. Dit zou nog wel een staartje krijgen, riepen de duiders dreigend in de microfoon. Je vraagt je af, welk staartje, nadat koning en koningin al voor alle media kort hadden uitgelegd dat zij onverstandig hadden gehandeld, omdat zij waren wie zij waren, ‘betrokken maar niet onfeilbaar’. Het kalmeerde in elk geval de Tweede Kamer. Dat van die onfeilbaarheid gold intussen niet alleen voor het paar zelf, maar ook voor hun adviseurs en voor de minister-president.

Op de bewuste vrijdag werd in Frankrijk een docent maatschappijleer letterlijk onthoofd door een islamistische terrorist. Maar, daar hadden wij hier even geen tijd voor.

Prof.dr. J.Th.J. van den Berg is fellow van het Montesquieu Instituut en emeritus hoogleraar aan de Universiteit Leiden (parlementaire geschiedenis) en Maastricht (parlementair stelsel). Hij is oud-lid van de Eerste Kamer.