Machiavelli in Washington

‘We the people’. Zo begint de grondwet van Verenigde Staten. Zij vormt het fundament voor de grootste democratie in de wereld, zoals Amerika zichzelf graag ziet. De stem van het volk is echter steeds minder van betekenis, blijkt ook nu weer in verkiezingstijd. De Amerikaanse democratie is een democratie in verval met inmiddels Machiavelliaanse trekken.

Het zou teveel eer zijn dit verval alléén toe te schrijven aan de invloed van de huidige president Donald Trump. In deze verkiezingstijd is er een enorme strijd gaande tussen de Republikeinen en de Democraten om een voor hen gunstige uitslag. Vaak schuwen ze daarbij juridische middelen niet om kiezers te verhinderen gebruik te kunnen maken van hun stemrecht. Voter suppression zit in de basis van het Amerikaanse systeem. De Founding Fathers beperkten het stemrecht al tot diegenen die bezit hadden en belasting betaalden: lees de witte man. Daar is in de loop van tijden weinig aan verbeterd. Voormalig president Obama beschreef Amerika ‘als het enige land in de Westerse wereld dat het moeilijker maakt in plaats van makkelijker voor het volk om te gaan stemmen’.

In Florida blokkeerde het Republikeins gedomineerde parlement het stemrecht van ex-gevangenen door als voorwaarde te stellen dat eventuele openstaande boetes moesten zijn betaald. Het potentieel van 774 duizend extra stemgerechtigde burgers werd daarmee fors verkleind. Dit kan een beslissend aantal zijn: Donald Trump won daar in 2016 met zo’n 113 duizend stemmen verschil. Mike Bloomberg, de miljardair en voormalig Democratische presidentskandidaat heeft besloten 17 miljoen dollar ter beschikking te stellen om openstaande boetes te betalen in de hoop dat dit Democratische stemmen oplevert.

In Tennessee moeten mensen zich bij het stemmen legitimeren. De Republikeinse gouverneur stelde dat een lidmaatschapskaart van de NRA, de grootste lobbyorganisatie voor wapenbezit, wél en een studenten ID niét geldt als legitimatie. 77% van de leden van de NRA is Republikein. In Texas besloot de gouverneur dat er slechts één stembus per county geplaatst mag worden. Gevolg is dat bijvoorbeeld in Harris county 4,7 miljoen mensen het moeten doen met een bus. Daar zijn vooral arme mensen zonder auto, vaker Democratische stemmers, de dupe van. Juridisch getouwtrek heeft er niets aan kunnen veranderen. Het zijn slechts een paar voorbeelden uit een dagelijkse reeks aan nieuwe zaken.

Ondertussen voedt de president het wantrouwen tegen het democratische systeem waar hij kan. Hij roept bij zijn rally’s zijn achterban op om op stembureaus te gaan waarnemen vanwege mogelijke fraude. Hij zaaide opzettelijk verwarring over de geldigheid van stemmen per post, wat vanwege Covid-19 door meerdere staten werd mogelijk gemaakt en hij wil bezuinigen op het Amerikaanse postbedrijf, US Post. Eerder dit jaar riep Trump via Twitter in hoofdletters op om Michigan te bevrijden (‘LIBERATE MICHIGAN’). Onlangs werd een groep extreemrechtse militieleden opgepakt die van plan was Gretchen Whitmer, de Democratische gouverneur van Michigan te ontvoeren en vermoorden wegens landverraad. Tenslotte weigert de president stelselmatig afstand te nemen van de witte suprematisten.

Waar de geest van Machiavelli zich werkelijk openbaart is, als Donald Trump op TV meldt dat hij zich niet zomaar bij de uitkomst van de verkiezing zal neerleggen. Il principe in optima forma. Een uitspraak die in een dictatuur niet zou misstaan maar niet in een democratische rechtsstaat als de VS.

Amerika glijdt af naar een democratie met Machiavellaanse trekjes. De president past een tactiek van verdeel en heers toe als een ware despoot. Hij zet daarbij ongevraagd zijn eigen troepen in om betogingen neer te slaan. En hij noemt alles wat hem in de weg zit fake news. Het wordt spannend op 3 november of deze Machiavelli de democratie verder het moeras intrekt of dat er een einde komt aan zijn heerschappij.

Drs W.R.C Sterk is voormalig lid van de Tweede Kamer [CDA]. Sinds eind 2017 woont en werkt ze in Washington.