Hoe nu verder met de brexit?

Wat staat er nu in het Verenigd Koninkrijk te gebeuren na het vaststellen van de politieke verklaring over de toekomstige betrekkingen tussen EU en VK en na de ondertekening van de uittredingsovereenkomst door EU en VK?

De uittredingsovereenkomst moet worden goedgekeurd door het Europees Parlement, door de Raad met gekwalificeerde meerderheid als gedefinieerd in art. 238 (3(b)) VWEU (de meerderheid moet 72% van de 27 lidstaten (=20) zijn en 65% van de bevolking vertegenwoordigen), en door het VK. De (parlementen van de) lidstaten komen er nu even verder niet aan te pas.

Verenigd Koninkrijk

Voor het Verenigd Koninkrijk staat de procedure beschreven in de European Union (Withdrawal) Act die medio 2018 in werking trad. In die wet is, tegen de zin van de regering maar door toedoen van het House of Commons, een bepaling opgenomen met specifieke en gedetailleerde voorschriften: section 13 (Parliamentary Approval of the outcome of negotiations with the EU). In deze Section 13 is er voorzien in de afwezigheid van een overeenkomst en wat dan te doen staat, maar ook en vooral, wat de rol van het Parlement is in het geval er, zoals nu, een overeenkomst ligt.

Noodzakelijk is dat een minister aan beide Huizen (House of Lords en House of Commons) (1) een verklaring voorlegt over de bereikte politieke overeenstemming; (2) een kopie van de uittredingsovereenkomst, en (3) een kopie van het kader voor de toekomstige betrekkingen tussen EU en VK.

Daarna dient het House of Commons in te stemmen met een door de minister ingediende motie. Verder dient in het House of Lords door de minister een motie ingediend te zijn dat het kennis neemt van de uittredingsovereenkomst; en het House of Lords daarover heeft gedebatteerd, of dit debat nog niet afgesloten heeft binnen vijf zittingsdagen.

Tenslotte dient er een wet in formele zin te zijn aangenomen met daarin bepalingen over de implementatie van de uittredingsovereenkomst.

Erg kort door de bocht: het House of Commons dient in te stemmen; instemming van het House of Lords is niet vereist. Tevens dienen beide kamers van het parlement ingestemd te hebben met een implementatiewet.

En pas daarna mag de regering tot ratificatie overgaan.

In het House of Commons, het belangrijkste obstakel dus, moeten 326 leden voor zijn (van de 650), waar de regering May op dit moment net geen krappe meerderheid heeft: 315 conservatieven en als coalitiepartner de DUP met 10 zetels.

Daarbij gevoegd dat de Conservatieven uitermate verdeeld zijn met een grote groep harde Brexiteers; steun van de DUP is eveneens kwestieus. En Labour en de SNP zijn niet erg positief en zien hun kans schoon om de regering May pootje te lichten.

Begin december zal duidelijk worden of die steun er is, mede na en door de zichtbare groeiende steun voor May vanuit de bevolking, en mogelijk door het vooruitzicht dat zonder overeenkomst de Brexit er als harde Brexit aankomt (met een harde grens tussen Ierland en Noor Ierland en douane grenzen tussen de EU en VK, en zonder afspraken over EU onderdanen in het VK en VK onderdanen in de EU, en zonder afspraak over financiële afwikkeling, en zonder afspraken/samenwerking over veiligheid en politie). Dat is niet erg in het belang van beide partijen. En om dan ook te moeten overgaan tot eventueel nieuwe verkiezingen onder een vleugellamme regering en (nieuwe) premier? Lijkt niet erg verstandig en handig. En dus?

Implementatiewet

Over zo'n twee weken weten we het, althans qua stemming in het House of Commons. Daarna moet er ook nog een implementatiewet volgen, als de stemming over het verdrag positief uitvalt. Bij die implementatiewet kan er geamendeerd worden en kan het voorstel als een shuttle gepingpongd worden tussen beide Huizen. Met weer allerlei kansen om het proces te vertragen.

Pas na ratificatie (voor eind maart 2019) door het VK (aannemende dat van de kant van de EU de zaken wel zullen lopen, is er enige tijd rust.

Dan begint deel II: de implementatie en de overgangsperiode tot eind 2020, de onderhandelingen over de toekomstige relatie (daar kunnen de lidstaten overigens wel weer aan te pas komen als de verdragen daarboven gemengde verdragen gaan zijn) en de onderhandelingen over de Iers/Noord-Ierse grens.

En zonder ratificatie: dan kan en zal er tussen EU en VK nog steeds onderhandeld (moeten) gaan worden over de toekomstige (handels)betrekkingen. Maar niet onder een erg gelukkig gesternte. Eerst dus maar eens zien wat de stemmingen in december opleveren. Daarna kunnen we gaan speculeren over de scenario's die dan actueel zullen zijn.