Oud-bondspresident Roman Herzog: een bureaucratische EU is zwak

DEN HAAG (PDC) - Een bureaucratische Europese Unie is niet sterk, maar juist zwak. Dit stelde oud-bondspresident Roman Herzog tijdens een lezing in de Eerste Kamer over de toekomst van Europa, georganiseerd door het Duitsland instituut (DIA).

Zowel Herzog als zijn co-referent oud-eurocommissaris Frits Bolkestein maakten duidelijk dat de EU over zijn hoogtepunt heen is. De burger gelooft niet meer in de EU en dat is een groot probleem.

Veel doelen die de Europese Unie zich oorspronkelijk stelde zijn of reeds verwezenlijkt of staan niet meer op de agenda. De bureaucratie is hiervoor in de plaats gekomen en de kracht hiervan wordt volkomen overschat. Daarnaast gaat het begrip voor de diverse tradities, ervaringen en overtuigingen binnen de EU verloren. Alles bij elkaar zullen instituties met deze eigenschappen geestelijk verarmen en zijn zij niet meer herkenbaar voor hun burgers.

Niet alleen leverden de sprekers kritiek op het Europees Parlement, dat volgens Bolkestein in een ''federale fantasie leeft'', ook andere punten van kritiek kwamen naar voren. Zo moet de Europese Commissie inkrimpen, zijn Bulgarije en Roemenië tien jaar te vroeg toegetreden en leidt de monetaire unie aan kinderziekten.

Tom de Bruijn , Nederlands permanent vertegenwoordiger bij de EU en Rick Lawson, voorzitter van de afdeling Europees Recht aan de Universiteit Leiden, reageerden verrast op de scherpe kritiek van beide sprekers.

Lawson vroeg zich af wat er met de 'spirit of Schuman' is gebeurd. Politici moeten volgens hem juist de balans herstellen en de burger laten zien wat de positieve kanten van de EU zijn. Er zijn wel problemen met de EU en daar zijn maatregelen voor nodig, maar je moet het ook niet overdrijven, aldus Lawson.

Ook De Bruijn nuanceerde het verhaal van Herzog. Volgens hem komt de grote hoeveelheid regels vanuit Brussel er vooral omdat de regels zo nodig zijn. Volgens hem is de hoeveelheid bureaucratie van de EU geen fundamenteel probleem, maar eerder een aandachtspunt.

De besloten lezing, die in de Eerste Kamer werd gehouden werd goed bezocht. Naast veel journalisten en wetenschappers waren ook politici als Eerste Kamervoorzitter René van der Linden en minister voor Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal aanwezig.

Het laatste half uur was er tijd voor vragen uit het publiek. Daarbij werd door Hanja Maij-Weggen, oud-minister van Verkeer en Waterstaat, een kritische vraag gesteld aan Bolkestein over zijn euroscepticisme. De vraag was hoe het kwam dat hij in de jaren tachtig eurosceptisch was, vervolgens tijdens zijn tijd als eurocommissaris (1999-2004) altijd positief was wanneer hij sprak in het Europees parlement en nu weer als fervent euroscepticus sprak. Het antwoord was dat van een politicus: ''ik moest een aantal voorstellen door het Europees Parlement krijgen''.

Ondanks het goede debat en de scherpe analyses, kwam er geen eenduidig toekomstbeeld van de Europese Unie naar voren. De twee sprekers waren beide zeer kritisch over de Europese Unie, maar kregen ook flink tegengas tijdens het debat. Ook op de Dag van Europa bleven de meningen verdeeld.