'Rol van Eerste Kamer is fundamenteel gewijzigd'

Prof. mr. Aalt Willem Heringa is hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht aan Universiteit Maastricht en directeur van het Montesquieu Instituut Maastricht.

De traditionele rol van de Eerste Kamer is fundamenteel gewijzigd, volgens Aalt Willem Heringa, hoogleraar vergelijkend constitutioneel en administratief recht te Maastricht. Vanuit een constitutioneel perspectief maakt Heringa de balans op van de eerste twee jaar van het Kabinet-Rutte II. Hij betoogt dat de senaat minder fungeert als ‘rechtmatigheidscontroleur’ en meer als waarborg voor een breed politiek draagvlak voor het kabinetsbeleid. ‘De gedachte dat de Eerste Kamer wetgeving niet langs coalitie- en oppositielijnen maar op basis van kwaliteit en rechtmatigheid zou beoordelen, leek niet zo vanzelfsprekend als aanvankelijk – misschien wat lichtvoetig – was aangenomen’, aldus Heringa. 

De deelakkoorden die als gevolg van de minderheidssituatie uit voorzorg met de oppositiepartijen gesloten worden, zorgen voor een breed politiek draagvlak in het parlement én de samenleving. Heringa gaat daarnaast ook in op de aanzienlijke impact van de Europese Unie op het constitutioneel recht in Nederland, bijvoorbeeld door het Europees Semester en de bankenunie. 

De veranderingen in de functie van de Eerste Kamer werpen een nieuw licht op de discussie rondom de toegevoegde waarde van de Eerste Kamer. De vraag blijft echter of de verandering in de rol van de Eerste Kamer wel constitutioneel is, aangezien de nieuwe functie-invulling in mindere mate spoort met de gebruikelijke opvattingen over de functie en rol van de Eerste Kamer, alsmede de legitimatie en de totstandkoming ervan. Bovendien is het de vraag of het gevolg van de minderheidssituatie, namelijk dat het kabinet steeds op zoek moet naar een aanzienlijk grotere meerderheid dan de meerderheid plus één, geen afbreuk doet aan de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen.

De bundel verschijnt op donderdag 30 oktober 2014 en wordt uitgereikt aan de deelnemers van het symposium met de zelfde naam op 30 oktober.