N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Traagheid op provinciehuizen
De ‘provinciale kabinetsformaties’ lijden onder de toegenomen politieke versplintering binnen de provincies. Na elke verkiezing voor Provinciale Staten zijn er sinds een jaar of twintig steeds meer partijen nodig om een solide college van Gedeputeerde Staten te vormen, zo blijkt uit analyses onder toezicht van het Montesquieu Instituut.
Dit jaar verlopen bijna nergens in het land die formaties op de provinciehuizen erg vlot. Het zou wel eens tot na de zomer kunnen duren voordat alle nieuwe colleges zijn aangetreden.
Wat de onderhandelingen over een nieuw college extra compliceert is dat partijen bijna even groot zijn: er zijn veel partijen tussen twee en vijf zetels, waardoor onderhandelingen bewerkelijker, opener en onvoorspelbaarder worden.
De doorbraak van BBB in de provincie betekent een definitieve breuk met de jarenlange traditie dat de colleges van GS als regel bestonden uit de drie ‘grote’ partijen uit het brede midden, CDA, VVD en PvdA, een enkele keer aangevuld met een vierde partij. Die afbrokkeling van het ‘brede midden’ was al een tijdje aan de gang. Maar dit jaar lijkt de variatie nog veel groter te worden.
Harmen Binnema en Aniek Zwemer duiken in de provinciale onderhandelingen: welke provincie zal er als eerste klaar zijn?
Inhoudsopgave van deze pagina:
Aniek Zwemer
Op 15 maart ging Nederland naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezingen. Sindsdien zijn alle ogen gericht op de formaties in de provincies. Dat is niet gek, want er staat deze zittingsperiode veel op het spel. Binnen het stikstofdossier, dat als heet hangijzer boven het kabinet hangt, spelen de provincies bijvoorbeeld een belangrijke rol.
Inmiddels is de BBB, de grote winnaar van de verkiezingen, in 11 van de 12 provincies nog in de race voor een plek in de Gedeputeerde Staten. Daarnaast valt op dat in Flevoland de PVV meedoet in de formatiegesprekken en dat in vier provincies de PvdA zonder GroenLinks is aangeschoven aan de formatietafel. In geen enkele provincie is de formatie reeds afgerond.
Terwijl de ene provincie een heus ‘formatieblog’ bijhoudt of een video update met sfeerbeelden online deelt, houden andere provincies het spannend en zijn er nauwelijks actuele updates bekend. Dit artikel geeft huidige stand van zaken van de formaties in de twaalf provincies.
Tabel: hoe staat het ervoor in de provincies?
Provincie |
(In)formateur(s) |
Partijen aan zet |
Friesland |
Oebele Brouwer (partijloos) |
BBB, PvdA, CDA en ChristenUnie |
Zeeland |
Gerard Rabelink (partijloos) |
BBB, CDA, VVD en SGP |
Gelderland |
Ank Bijleveld-Schouten (CDA) |
BBB, CDA, VVD, SGP |
Flevoland |
Pieter van Maaren (CDA) |
BBB, VVD, ChristenUnie, SGP, PVV |
Zuid-Holland |
Arie Slob (ChristenUnie) |
BBB, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA |
Utrecht |
Cees van Eijk (GroenLinks), Floor Vermeulen (VVD) |
GroenLinks, VVD (D66, CDA, PvdA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt en SGP) |
Overijssel |
Wout Wagenmans (GemeenteBelangen Raalte), Ingrid Geveke (partijloos) |
BBB, VVD, GroenLinks, PvdA, SGP |
Noord-Holland |
Ankie Broekers-Knol (VVD), Bernt Schneiders (PvdA) |
BBB, VVD, PvdA,GroenLinks |
Drenthe |
Johan Baltes (VVD), Roelie Goettsch (PvdA). |
BBB, VVD, CDA en PvdA |
Limburg |
Jan Schrijen (partijloos), Petra Dassen-Housen (CDA) |
BBB, VVD, CDA, PvdA, SP |
Noord-Brabant |
Pieter Verhoeve (SGP) |
BBB, VVD, PvdA, GroenLinks |
Groningen |
Ard van der Tuuk (PvdA) |
BBB, PvdA, ChristenUnie, Groninger Belang |
Harmen Binnema
De Statenverkiezingen in maart van dit jaar leverden de unieke situatie op dat één partij, de BoerBurgerBeweging, in alle provincies de grootste partij werd. Het opmerkelijke hierbij was dat BBB hierin slaagde met in totaal niet meer dan 18% van de stemmen. Toen het CDA de grootste partij werd in 2007 haalde het een kwart van de stemmen en bij de winst in 1982 zelfs een derde. Maar de spectaculaire winst gaf BBB wel het voortouw in alle onderhandelingen voor nieuwe provinciale coalities. Op één provincie na zit BBB op dit moment nog overal aan tafel en maakt het een goede kans als nieuwkomer direct deel te gaan uitmaken van het provinciaal bestuur. Hoe anders was dat vier jaar geleden, toen winnaar Forum voor Democratie in de meeste provincies al snel buitenspel werd gezet en twee maanden na de verkiezingen alleen in Zuid-Holland nog in beeld was.