SGP is constitutioneel kompas kwijtgeraakt

Gisteren was er een unicum in de Tweede Kamer. Dat deed zich voor bij de behandeling van het wetsvoorstel om een elfde gemeente toe te voegen aan de lijst van gemeenten waar het coffeeshop-experiment mag plaatsvinden. SGP'er Diederik van Dijk diende een motie in om de Kamer te laten uitspreken dat het D66-initiatiefvoorstel over het invoeren van de gesloten coffeeshopketen dient te worden ingetrokken. Dat wetsvoorstel ligt bij de Eerste Kamer.

Van Dijk stelt: het door de Tweede Kamer op 21 februari 2017 aangenomen initiatiefvoorstel is op grond van artikel 82, 1e lid een initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamer geworden en zij gaat erover.

Het initiatiefvoorstel werd in 2015 ingediend door Vera Bergkamp en door haar in 2017 met succes verdedigd in de Tweede Kamer. Daarmee werd het inderdaad formeel een initiatiefvoorstel van de Tweede Kamer. Die droeg Bergkamp op het wetsvoorstel in de Eerste Kamer te verdedigen. Zij gaf die verdediging in juni 2021 (na haar verkiezing tot Kamervoorzitter) over aan haar fractiegenoten Joost Sneller en Sjoerd Sjoerdsma.

Formeel is het de Tweede Kamer die kan besluiten tot intrekking. Dat is sinds 1945 zeven maal gebeurd. Zo werd in 1956 een eerstelezingsvoorstel over regeling van een parlementsloze periode (ingediend door P.J. Oud) ingetrokken. Hetzelfde gold in mei 2023 met een initiatiefvoorstel van VVD en CDA over het laten vervallen van het verplichte voorzitterschap van raadscommissies door raadsleden, Statenleden en eilandsraadsleden.

Een ander voorbeeld was een initiatiefvoorstel van GroenLinks over duurzaam geproduceerd hout (en een bijbehorende novelle). Dat was omdat tijdens de behandeling in de Eerste Kamer bleek dat er strijdigheid was met EU-regels.

Het waren echter steeds de verdedigers van het voorstel die om intrekking verzochten. Dat dit buiten de indiener c.q. verdediger omgaat, is niet eerder gebeurd.

Bij de indiening van zijn motie bleek Van Dijk namelijk geen overleg met Sneller te hebben gepleegd. Van Dijk verwees naar de Grondwet en stelde dat de Tweede Kamer nu eenmaal het recht heeft dit te doen. Formeel mag dit zo zijn. Er is geen precedent en deze stap zonder overleg met de verdediger nemen, grenst niet alleen aan onhoffelijkheid. Dat is het gewoon.

Uiteraard is het aan de verdediger om te beslissen over wel of niet voortzetten van de verdediging. Dit is niet iets wat de Tweede Kamer bij motie - en al helemaal niet zonder overleg - moet doen; zelfs al is het formeel toegestaan.

De SGP lijkt dus haar constitutionele kompas te hebben verloren, maar zeker haar oog voor wat constitutioneel betamelijk is.