N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reacties op eindrapport Plasterk
DEN HAAG (PDC) - Hoe kijken verschillende deskundigen, verbonden aan het Montesquieu Instituut, naar de conclusies van het eindrapport van informateur Plasterk?
Inhoudsopgave van deze pagina:
Het rapport van Plasterk laat zien wat een enorme draai Wilders heeft gemaakt met zijn aanvaarding van de ‘gemeenschappelijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat’. Alle godsdiensten in Nederland vallen onder de vrijheid van godsdienst – inclusief de islam.
Is die dan niet langer meer een ‘totalitaire ideologie’? Is de Koran niet langer een ‘fascistisch boek’ dat verboden moet worden? Zijn moskeeën niet langer ‘haatpaleizen’ die gesloten moeten worden? En wat betreft de onafhankelijke instituties van de rechtsstaat die volgens het rapport van Plasterk beschermd en versterkt moeten worden: zijn journalisten niet langer ‘tuig van de richel’? Wil de PVV niet langer ‘de vrijheid van rechters aan banden leggen’?
Wie bijna twintig jaar de grondwet niet serieus heeft genomen en de onafhankelijkheid van de rechtspraak heeft geprobeerd te ondermijnen, moet niet raar staan te kijken dat de plotse instemming met de ‘gemeenschappelijke basislijn’ volstrekt ongeloofwaardig overkomt. Omtzigt lijkt dat te begrijpen, door nog altijd ‘rechtsstatelijke afstand’ tot de PVV te bespeuren en daaraan de afwijzing van kabinetsdeelname te verbinden.
Dergelijk inzicht ontbreekt opmerkelijk genoeg bij de VVD en BBB. Dit gebrek aan beginselvastheid is overigens precies het soort opportunisme dat Wilders vanuit de oppositie anderen graag verweet.
Gerrit Voerman en Léonie de Jonge
Zie over de opvattingen van Wilders en de PPV ook Gerrit Voerman en Oscar Mazzoleni, ‘Het soevereine volk’, in: Gerrit Voerman en Koen Vossen (red.), Wilders gewogen. 15 jaar reuring in de Nederlandse politiek (Amsterdam: Boom, 2019), 129-15.1
Ook na de presentatie van het eindverslag van informateur Plasterk is nog veel onduidelijk. Uit het rapport blijkt weliswaar dat Omtzigts NSC de spelbreker is voor de snelle vorming van een rechts meerderheidskabinet, maar ook de VVD heeft nog niet expliciet uitgesproken ‘volwaardig’ mee te willen doen aan een rechtse coalitie.
Hoe dan ook dienen zich op dit moment nog slechts minder courante coalitievarianten aan. De oorzaak lijkt toch vooral te liggen in het ongemak dat volgde op de verkiezingsuitslag: de partij die zich bijna twintig jaar – vaak in krasse bewoordingen – als een politieke outsider heeft opgesteld krijgt als onverwachte verkiezingsoverwinnaar plots een grote verantwoordelijkheid voor de regeringsvorming.
Het kan niet verrassen dat een moeizame formatie volgt.
Is het een opluchting dat geconstateerd is kunnen worden door informateur Plasterk in zijn eindverslag dat de vier partijen zich volledig gehouden weten aan de rechtsstaat (wetten, Grondwet en verdragen)? Dat de grondrechten in de Grondwet worden gerespecteerd? Dat rechterlijke uitspraken worden uitgevoerd en nageleefd?
Vraag is verder: wat doet recht aan de verkiezingsuitslag. 1977 heeft laat zien dat de grootste partij niet vanzelfsprekend gaat regeren.
Vorige week signaleerde informateur Ronald Plasterk dat de informateur-als-instituut ‘beschadigd’ was na het voortijdige einde van zijn pogingen om een centrum-rechtse regeringscombinatie te smeden. De beschuldigende vinger wees in de richting van Pieter Omtzigt.
Zou Plasterk zijn klus hebben onderschat? Was het wel zo eenvoudig om het viertal centrum-rechtse partijen bij elkaar te brengen, als hij na twee dagen in De Telegraaf schreef? Heeft de informateur wel voldoende sturing aan de gesprekken gegeven?
Er is op basis van dit eindrapport geen kans op een parlementair meerderheidskabinet. Dat kan er alleen komen als er een radicale wijziging in de fomatie komt en bijvoorbeeld GroenLinks-PvdA bij de formatie wordt betrokken.
Nu op de ingeslagen weg wordt voortgegaan is alleen een minderheidskabinet met gedoogconstructies denkbaar. Of daarin vooral buitenstaanders zullen zitten, is evenzeer de vraag. Het is een groot misverstand dat met een dergelijk kabinet de positie van de Tweede Kamer is versterkt. Dat gaat uit van de gedachte: de Tweede Kamer vraagt, het kabinet draait. Zo werkt het echter niet.
De basis voor voortzetting van de onderhandelingen is erg wankel en inhoudelijk lijkt vooral te zijn geconcludeerd dat de verschillen erg groot zijn. Wie welke concessies moet en kan doen, moet nog maar blijken.
Beluister ook een podcast: de Correspondent: hoe nu verder...