Politieke gevoeligheid zit steeds meer bij initiatiefwetgeving

Bij de interessante bevindingen van Tom Louwerse (website Stukroodvlees) over het stemgedrag van de oppositie in de Tweede Kamer tijdens Rutte IV is een belangrijke kanttekening te maken. Mijn kanttekening betreft de wetgeving en daarmee indirect ook stemgedrag bij amendering.

De uitkomst van het onderzoek is dat oppositiepartijen heel uiteenlopend stemmen, ook waar het gaat om de mate waarin zij 'meegaan' met de regeringsfracties. Er was tot nu toe veel steun van sommige oppositiefracties voor door Rutte IV verdedigde wetsvoorstellen. Volt, PvdA en GroenLinks en de eenlingen Den Haan en Gündogan stemden vaak vóór door Rutte IV verdedigde wetsvoorstellen.

Ruime steun was er feitelijk ook bij SP, DENK, PvdD, Omtzigt, SGP en BBB en in iets mindere mate bij BIJ1, PVV, JA21 en Van Haga (steun bij ca. zeven van de tien wetsvoorstellen). Alleen FVD scoorde aanzienlijk lager.

Terecht wordt opgemerkt dat niet alle wetsvoorstellen politiek gevoelig zijn en dat veel voorstellen als hamerstuk worden afgedaan of met algemene stemmen worden aanvaard.

Interessant is dus het stemgedrag bij de iets meer omstreden wetsvoorstellen. Bij die wetsvoorstellen daalt het aantal door FVD gesteunde wetsvoorstellen sterk (nog maar drie van de tien) en dat geldt evenzeer voor PVV, Van Haga en BIJ1 (net boven vijf van de tien).

Het overgrote deel van de wetsvoorstellen dat de Tweede Kamer sinds januari 2022 besprak (het gaat om een zestigtal) lag in de 'neutrale sfeer'. Als belangrijke conclusie zou moeten worden toegevoegd, dat er heel weinig door het kabinet ingediende politiekgevoelige wetsvoorstellen voorlagen.

Het enige echt politiekgevoelige wetsvoorstel, de Wet toekomst pensioenen, is wel in behandeling genomen, maar er is nog niet over gestemd. Er is verder politieke strijd over het (overigens beperkte) wetsvoorstel over de vermelding van het geslacht in de geboorteakte. Uiteraard betekent dat feit ook dat de betekenis van amendering veel minder groot is, dan wanneer er wel veel 'omstreden' wetsvoorstellen zouden zijn.

Gesteld kan verder worden dat vooral initiatiefvoorstellen politiek belang hadden, zoals het voorstel-Leijten (SP) over het correctief referendum, het voorstel-Bromet/De Groot (GL/D66) over democratisering van de waterschapsbesturen en het voorstel-Kops (PVV) over het geen voorrang geven aan statushouders bij woningtoewijzing.

De opmerkelijkste bevindingen zijn feitelijk het betrekkelijk geringe aantal politiekgevoelige regeringsvoorstellen en de toename van het aantal politiekgevoelige initiatiefvoorstellen.

Tom Louwerse, Grote variatie in stemgedrag oppositie tijdens Rutte IV