De last van ordeloze arbeidsmigratie

Wie wil zien wat de opeenhoping van afval teweeg brengt, moet het huiveringwekkende verhaal lezen dat Robert van de Griend leverde aan de Volkskrant1) over de stapels afval naast de vuilcontainers in een aantal wijken van Den Haag. Die containers bevatten vaak zelf amper het afval waarvoor ze dienen, maar ze zijn de plek waaromheen bewoners hun grof vuil deponeren inclusief plastic zakken waar ook voedselresten in terecht zijn gekomen. De meeuwen weten daar wel raad mee. Dat alles, voordat de vuilophaal kans heeft gezien de boel weer schoon te maken, want de gemeente doet onmiskenbaar zijn best. Maar, zoals Van de Griend beschrijft, binnen een half uur nadat de vuilniswagen de straat heeft verlaten, ligt het volgende afval er al weer: matrassen, meubels, kartonnen dozen, wat je maar wilt.

De eerste reactie zal waarschijnlijk bestaan in verwijten aan de bewoners, die blijkbaar niet bereid zijn behoorlijk gebruik te maken van de containers. Bovendien zouden ze droog afval kunnen bewaren totdat dit wordt opgehaald. Alsof die bewoners het prettig vinden dat hun woonwijk zo verloedert.

Maar, dat is het probleem helemaal niet. Bewoners zouden wel willen, maar ze wonen zelf in zulke erbarmelijke omstandigheden dat er niets anders op zit dan elk grof afval zo snel mogelijk de woning uit te krijgen. De ruimte om het in eigen huis op te slaan is er helemaal niet. De wijken die het betreft bestaan uit huizen die volledig ‘verkamerd’ zijn door huisjesmelkers en ze worden merendeels bewoond door arbeidsmigranten die met te veel mensen in te kleine ruimten tegen te hoge huren moeten verblijven. Zij kennen noch begrijpen de gemeentelijke instructies over het gebruik van de containers.

Nu zou je de vraag kunnen stellen: heeft Den Haag al die arbeidsmigranten dan nodig? Het onthutsende antwoord luidt: nee, die werken helemaal niet in Den Haag maar in het kassengebied van het Westland. De gemeente Den Haag poogt wel verkamering en opeenhoping van slecht gehuisveste bewoners tegen te gaan, maar dat is vechten tegen de bierkaai. Het ligt meer voor de hand de vraag te stellen: als het Westland zoveel arbeidsmigranten nodig heeft voor het werk in de kassen, kan de gelijknamige gemeente dan niet zorgen voor voldoende huisvesting van deze arbeiders?

Dat kan zij wel, maar dat doet zij niet: kennelijk willen bewoners zoveel migranten om zich heen niet accepteren en durft het bestuur het niet aan om niettemin te zorgen voor voldoende en adequate huisvesting. Dan komt het dus wel mooi uit als die migranten in Den Haag terechtkomen. De ene gemeente het rendement, de andere de kosten. Dan is de opkomst van een partij als ‘Hart voor Den Haag’ ook niet langer een verrassing. Het gevaar is bovendien groot dat het eindigt met blaming the victim: de migranten hebben het dan gedaan, alsof zij om zulk een bestaan hebben gevraagd.

Het kan blijkbaar niet zonder zoiets als een nationaal beleid inzake arbeidsmigratie, dat eisen stelt aan ondernemers en gemeenten om zorg te dragen dat migranten niet alleen een behoorlijke arbeidsovereenkomst krijgen, maar ook beschaafde huisvesting.

Het roept ook een andere vraag op: als bedrijfstakken alleen werknemers kunnen krijgen door die uit het buitenland te halen omdat Nederlanders dit werk niet willen doen, hoort zulke bedrijvigheid dan nog wel in Nederland thuis? Zou het dan niet moeten worden verplaatst naar die landen in Europa waar dit soort werkgelegenheid wel op prijs wordt gesteld? Is er ten slotte geen grens aan wat onze samenleving blijkbaar kan hebben aan onzekere, slecht betaalde arbeid, die meer problemen schept dan ze oplost?

De hartenkreet van de inspecteur-generaal van de Arbeid, Rints de Boer, dat het tijd wordt te stoppen met de arbeidsmigratie is misschien niet onmiddellijk realiseerbaar, maar het gaat wel om een terechte waarschuwing voor een ontwikkeling die gemakkelijk kan leiden tot overbevolking, sociale misstanden en op elkaar afschuiven van de kosten en verantwoordelijkheden. Kortom, tot een gepolariseerde samenleving.

Het zal economisch allemaal wel slecht van pas komen, maar wij hebben het over een sociale schande: zowel voor de migranten die het aangaat als voor de verloederde buurten waar de oude bewoners niet langer meer thuis zijn.

• 1) 

  Robert van de Griend, ‘Achter de rommel rond deze Haagse afvalcontainer schuilen de problemen van de stad’, in: Volkskrant.nl, 29 oktober 2021. Aan Van de Griend is voor dit artikel – terecht, wat mij betreft - de Haagse Persprijs 2022 toegekend.