Policy Paper 5: 'Het 'probleem' Eerste Kamer

Als de politieke samenstellingen van de Tweede en Eerste Kamer sterker uiteen lopen dan tot nu het geval was en de Eerste Kamer in plaats van reflectiekamer een hindermacht wordt, dan zou dat het functioneren van het gehele staatsbestel kunnen bemoeilijken. In de Eerste Kamer is sprake van een spanning tussen het fungeren van (politiek neutrale) chamber de refléxion en het geven van een politiek oordeel. Van politici kan verwacht worden dat ze een politiek oordeel geven, maar als de Eerste Kamer te politiek wordt kan dit de rol als bewaker van wetgevingskwaliteit hinderen.

In 'Het 'probleem' Eerste Kamer' kijken Aalt Willem Heringa en Bert van den Braak naar 'oplossingen' voor de situatie waarin de Eerste Kamer te veel als hindermacht gaat optreden. De auteurs trekken echter niet bij voorbaat de conclusie dat de Eerste Kamer al een probleem is. Ze vragen zich af of er wel een probleem is, welke keuzes er voorliggen en wat de haken en ogen van deze voorgestelde oplossingen zijn. Hierbij kijken ze zowel naar de bevoegdheden als de wijze van verkiezen van de Eerste Kamer.

Ze concluderen dat het niet vanzelfsprekend is dat er nu sprake is van een probleem, maar stellen dat het wel denkbaar is dat het daartoe kan leiden, als er een sterk uiteenlopend verschil in politieke verhoudingen tussen de Eerste en Tweede Kamer. Problematischer is de wijze van verkiezen: landelijke thema's overschaduwen nu bijna geheel de Provinciale Statenverkiezingen vanwege de doorwerking naar de samenstelling van de Eerste Kamer. Veranderingen in de wijze van verkiezen kunnen echter alleen als de positie van de Senaat wordt aangepast, en de vraag is of die daar wel bereid toe is.