Policy Paper 11: 'Vergezichten over Vertegenwoordiging'

In zowel de Nederlandse als de Belgische politiek is het herstellen van het vertrouwen in de politiek een actuele uitdaging. Zo is sinds het toeslagenschandaal “een nieuwe bestuurscultuur” uitgegroeid tot een buzzwoord in de Nederlandse politiek. In het debat over het toeslagenschandaal wordt sterk de nadruk gelegd op premier Mark Rutte en de manier waarop hij politiek bedrijft. De auteurs kiezen in dit policy paper over democratisch functioneren bewust voor een andere benadering. Onderbelicht in het huidige debat over nieuwe politieke cultuur zijn immers de formele spelregels, de kiessystemen, de manier waarop we onze parlementen samenstellen en welke impact die spelregels hebben op het functioneren van individuele parlementsleden en parlementen.

Dit essay verkent de mogelijkheden voor vernieuwing van de kiesstelsels van Nederland en België. Simon Otjes en Kristof Calvo analyseren vijf utopische modellen en toetsen deze op hun mogelijke effecten. De auteurs bepleiten niet één nieuw model, maar zwengelen met het schetsen van radicaal andere systemen het debat over hervormingen van het kiessysteem verder aan. De auteurs werken van groot naar klein, van radicaal naar pragmatisch, van theorie naar praktijk, en reflecteren op enkele fundamentele vragen. Wat verwachten we van onze volksvertegenwoordigers? Hoe beïnvloedt de manier van verkiezen de realisatie van die verwachtingen? Waarom worden bepaalde verwachtingen niet gerealiseerd?

De auteurs presenteren vijf alternatieve stelsels, gebaseerd op de inzichten van politieke denkers. Deze stelsels leiden tot vijf concrete voorstellen voor haalbare aanpassingen aan de huidige spelregels voor de verkiezing en de werking van de Nederlandse Tweede Kamer en de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. Opgeteld zouden de voorstellen een parlement opleveren met daarin een sterker persoonlijk mandaat, een betere vertegenwoordiging van lokale praktijk, een sterkere stem voor jongere generaties, een rol voor gewone burgers en meer ruimte voor expertise en specialisatie.