Achtergrond: recordaantal fracties in Tweede Kamer

Door de afsplitsing van Pieter Omtzigt vanuit het CDA komt het aantal fracties in de Tweede Kamer vanaf vandaag op 19. Dat is een record. Het aantal gekozen partijen bij de Tweede Kamerverkiezingen op 21 maart 2021 was al een evenaring van het record uit 1918, namelijk 17 gekozen fracties; in mei verbraken Van Haga, Ephraïm en Smolders het record al door zich van Forum voor Democratie af te splitsen. De nieuwe eenmansfractie van Omtzigt zorgt ervoor dat dat record nog één opschuift naar 19 fracties.

Hoe ging het in 1918?

Daarbij moet opgemerkt worden dat er in het vorige recordjaar 1918 weliswaar via zeventien partijen Tweede Kamerleden werden gekozen, maar sommigen vormden direct na aantreden een gezamenlijke fractie. In 1918 was de restzetelverdeling gunstiger voor kleine partijen (50 procent van de kiesdeler volstond) waardoor er acht leden als eenling in de Kamer kwamen. Bedacht moet wel worden, dat het toen ging om een Tweede Kamer van 100 leden.

De drie leden van de Economische Bond van Treub vormden met de Neutrale Partij, de Middenstandspartij, de Plattelandersbond en het Verbond democratisering der weermacht een Neutrale fractie. Daarnaast werkten de leden van Bond van Christen-Socialisten, Socialistische Partij en de Sociaal-Democatische Partij samen in de revolutionair-socialistische fractie.

Aan de Neutrale fractie kwam in 1921 een einde toen de Economische Bond, met Vrij-Liberalen en Liberale Unie, opging in de nieuwe liberale partij De Vrijheidsbond.

Overigens was er in 1919 al een afsplitsing: het katholieke Kamerlid Van Groenendael werd uit de fractie gezet, vanwege zijn sympathie voor de Limburgse afscheidingsbeweging.

Zestien fracties in 1976

In 1976 waren er na afsplitsingen bij CHU en D66 zestien fracties. In die periode vergaderden in aanloop naar het CDA de fracties van ARP, CHU en KVP al geregeld samen en traden ze soms ook op met een gemeenschappelijke woordvoerder

Afsplitsingen in de periode 2012-2017 bij PVV, 50PLUS, VVD en PvdA brachten het aantal fracties uiteindelijk op zeventien.

Tabel: aantal fracties in de Tweede Kamer door de jaren heen