Achtergrond Poolse rechtsstaat: de inbreukprocedure en de artikel-7-procedure van de EU

DEN HAAG (PDC) - De Europese Commissie startte woensdag een nieuwe inbreukprocedure tegen de Polen vanwege de onafhankelijkheid van de rechtspraak in het land. Het is de vierde keer dat de Commissie zo een juridische procedure start tegen Polen. De aanleiding van deze procedure is een nieuwe regeling voor het straffen van kritische Poolse rechters, waardoor er meer politieke invloed komt op de rechtspraak. Naast deze inbreukprocedure is Polen al jaren verwikkeld in een artikel-7-procedure. Hierdoor kan het zijn stemrecht in Europese raden kwijtraken. Polen heeft dus te maken met twee verschillende procedures.

Inbreukprocedure

De inbreukprocedure die nu is ingezet tegen Polen heeft betrekking op het niet naleven van Europese wet- en regelgeving. Door middel van deze juridische procedure kunnen lidstaten verplicht worden om Europese regelgeving toe te passen. De Europese Commissie stuurt een advies naar de lidstaat in kwestie, waarin wordt uitgelegd op welke manier dat land Europese regels niet nakomt. Hierop moet de lidstaat reageren. Als de lidstaat vervolgens nog steeds geen actie onderneemt om de regels na te leven, dan begint de Europese Commissie een zaak bij het Europees Hof van Justitie.

Artikel-7-procedure

De artikel-7-procedure daarentegen geeft de mogelijkheid om een lidstaat aan te spreken op het schenden van Europese waarden, en in het uiterste geval de lidstaat te schorsen van de stemmingen in de Raad. Deze procedure is in 2017 voor het eerst gestart tegen Polen. De Raad kan met gekwalificeerde meerderheid van stemmen besluiten tot schorsing, maar vooralsnog zijn er geen nieuwe stappen gezet in deze procedure.

De verschillen

Een belangrijk verschil tussen de twee procedures zit in de manier waarop de procedures worden behandeld. Bij de inbreukprocedure hebben de Europese Commissie en uiteindelijk ook het Europees Hof de macht om een land te dwingen tot naleving van Europese regelgeving. Bij de artikel-7-procedure ligt de macht om een lidstaat te schorsen juist bij de Raad, oftewel de lidstaten zelf. Mede hierdoor is het nemen van een beslissing tot schorsing van het stemrecht een moeilijk en lang proces.

Deze twee procedures zijn de belangrijkste procedures voor de bescherming van Europese waarden en regelgeving. De situaties in Polen maar ook in Hongarije zijn sinds de coronacrisis alleen maar erger geworden en vanuit het Europees Parlement klinkt ook steeds meer de vraag naar daadkrachtig optreden van de Raad en de Europese Commissie om de zwaarste overtredingen in Polen en Hongarije aan te pakken. Daarnaast bekritiseert het EP het gebrek aan vooruitgang rond de artikel-7-procedures. Vooralsnog is het maximaal twee maanden wachten op een antwoord van de Poolse regering op de vierde inbreukprocedure van de Europese Commissie.