Vijftien jaar PVV

DEN HAAG (PDC) - Wat was de invloed van vijftien jaar PVV op Nederland? Deze vraag stond centraal in het boek ‘Wilders gewogen: 15 jaar reuring in de Nederlandse politiek’. Op woensdag 11 september 2019 presenteerden zij op de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden het resultaat.

“11 september, het is eigenlijk geen bewust gekozen datum,” begon Koen Vossen, hintend op de datum van de dag, “maar wel een katalysator.” Drie jaar later, op 3 september 2004, verlaat Geert Wilders de Tweede Kamerfractie van de VVD. Vanaf dat moment vormt hij de eenmansfractie Wilders, die later uitgroeit tot de PVV; een partij waarmee hij de jaren daarop het politieke debat weet te domineren. Vijftien jaar lang weet hij opschudding in binnen- en buitenland te veroorzaken. Zijn portret wordt tot in Pakistan verbrand en de Nederlandse diplomatieke dienst draait overuren. Vijftien jaar lang weet hij de grenzen tussen politiek en rechtstaat te verkennen. Nog steeds domineert het proces van zijn uitspraak ‘minder Marokkanen’ de media. En vijftien jaar lang weet hij de Nederlandse regels van het politieke spel te vernieuwen. Hij verruwt het debat, vernieuwt de politieke taal en weet nieuwe scheidslijnen in Nederland te trekken. Maar vooral, weten de thema’s die hij aankaartte vijftien jaar later nog steeds het nieuws te halen. Politiek zonder Wilders is als een boek zonder letters. Zijn invloed is vrij groot, meende Vossen, maar eigenlijk moeilijk tastbaar. Er was in al die tijd geen premierschap voor Wilders, geen ministers van de PVV en ook geen PVV-burgemeester. Wel wist hij met zijn koers andere partijen in Europa te beïnvloeden.

Nadat Vossen had teruggeblikt op de invloed van de PVV, keek Ariejan Korteweg, politiek verslaggever van de Volkskrant vooruit op de toekomst van de PVV. Vossen concludeerde al dat wat Wilders krachtig maakte, hem ook kwetsbaar maakte. Het partijexperiment met maar één lid lijkt nu tegen hem te werken. Gebrek aan geld, tekort aan mankracht en de amateuristische indruk schijnt de groei van de PVV in de weg te staan. Korteweg durfde zelfs te concluderen dat de PVV (niet meer) bestaat. Een jaar of tien geleden kwamen er nog tekenen van leven uit de PVV, maar ga je nu naar de website dan komt het meest recente interview uit 2013, het laatste tv-interview uit 2010 en het laatste radiofragment uit 2009. Bij bellen wordt er niet opgenomen en oud-Kamerleden lijken op te gaan in het luchtledige. Er zijn geen congressen, geen publicaties en geen jongerenbureaus. Het is een leegte. In die leegte lijkt Forum voor Democratie te zijn gesprongen. Veel van de dingen die de PVV niet doet worden nu door Forum opgevolgd. Forum bruist. Forum leeft!

Ook hoogleraar Gerrit Voerman, eindredacteur van het boek en tevens directeur van het documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen van de Rijksuniversiteit Groningen, kon dit beamen. Het boek is het vijfde boek in de reeks over politieke partijen. Waar bij de presentatie van de voorgaande delen prominente partijleden het boek in ontvangst namen, ook wanneer ze niet tevreden waren over de inhoud, is er door de PVV niet op de uitnodiging gereageerd. Geert Wilders schittert door afwezigheid.

Toch zal dit niet het einde van Wilders betekenen, daar waren Vossen, Korteweg en Voerman het over eens. Wilders is een man van het Binnenhof, en hij zal krampachtig aan zijn zetel blijven vasthouden. Maar gezien zijn strategisch inzicht zou zijn experimentele partijstructuur nog wel eens een goede keuze kunnen zijn, gezien het gedoe waar Forum in verzeild is geraakt. Wilders zou zomaar als een feniks weer in de Tweede Kamer kunnen herrijzen.

Aan het eind van de presentatie restte echter bij het publiek de vraag: hoe kan een partij die niet bestaat dan toch zoveel gevolgen hebben voor de politiek? Misschien is deze bundel, zoals Vossen meende, na vijftien jaar dan het meest tastbare resultaat van de PVV. Buiten liep een luisteraar snel langs de tafel met boeken: “Misschien iets te veel Wilders.”