Brexit: Wie A zegt moet A blijven zeggen

Kennelijk heeft May nog niet van de slogan "van A naar Beter" gehoord, want haar plan B is eigenlijk het plan A nogmaals herhaald. Wel met een kleine bonus voor EU-onderdanen die ook na de brexit in het Verenigd Koninkrijk verblijven: zij kunnen kosteloos een verblijfsvergunning aanvragen.

Mogelijkheden

De regering bevindt zich inmiddels in een onmogelijke spagaat, want voor geen enkel brexit-plan lijkt een meerderheid te bestaan. Enkele opties op een rijtje:

• - 

  Uitstel? Dat behoeft instemming van het parlement. De brexit-datum staat in de European Union (Withdrawal) Act 2018, dus is voor verandering daarvan een meerderheid nodig. Maar, zoals gezegd, is eigenlijk nergens een meerderheid voor in het Britse parlement. Daarnaast is instemming van de EU nodig, en die komt er waarschijnlijk pas als de EU overtuigd is dat uitstel ergens goed voor is. Bovendien zou uitstel haar eigen brexiteers op de kast jagen. Bekend komen te staan als partijleider die de eigen partij heeft doen splitsen is evenmin een fijn vooruitzicht.
• - 

  Een referendum? Ook daarvoor is een meerderheid nodig, en wel twee maal: één keer om de uittredingsdatum uit te stellen en één keer om een referendumwet te maken. Dat gaat enige tijd duren en het zou de conservatieve brexiteers niet mild stemmen.
• - 

  Verzachting van de brexit? Ook dit is niet waarschijnlijk, omdat May ook daarmee afstevent op een splitsing in haar partij.

Maar, door plan A te herhalen verspeelt May misschien wel een kans om de conservatieve, harde brexiteers toch met haar Withdrawal Agreement te laten instemmen. Voor hen is instemmen wellicht een beter alternatief dan een mogelijk nieuw referendum, uitstel, of een verzachting van de voorwaarden, bijvoorbeeld in de vorm van deelname aan de douane-unie zodat de grens tussen Ierland en Noord-Ierland open kan blijven.

Alternatieven

De tactiek van May had ook kunnen zijn om aan te sturen op een meerderheid met steun van een deel van Labour. Dat zou voor Labour echter een gevaarlijke tactiek kunnen zijn, omdat ze daarmee May niet alleen aan een meerderheid zouden kunnen helpen, maar het neveneffect zou zijn dat de Conservatieven zich uiteindelijk toch gaan verenigen.

Een aanpassing van de Good Friday Agreement is er gelukkig niet van gekomen. Dat lijkt mij niet eenzijdig te kunnen. Voor wijziging bevat die overeenkomst een procedure die eenzijdige aanpassing van de afspraak over open grenzen niet toelaat. Theresa May heeft de steun nodig van de DUP, maar om die nu te kopen via een riskante operatie als aantasting van het Noord-Ierse akkoord dat aan de basis staat van de huidige vrede?

Conclusie

Dus ligt de oplossing in het proberen om de EU over te halen de backstop aan te passen, een einddatum te geven, of anderszins het feit dat EU toch ook niet echt staat te juichen bij het vooruitzicht van een harde brexit te gebruiken als drukmiddel. Een harde brexit leidt niet alleen tot economische schade. De EU loopt ook de bijdrage mis die het VK als onderdeel van de zachte brexit aan de EU zou betalen.

De stemming zal zijn op 29 januari, of misschien zelfs nog later, in begin februari. Ook enkele voorstellen over uitstel, een referendum, of misschien zelfs een alternatief van Corbyn zullen in stemming gaan komen. Het wordt in ieder geval een interessant schaakspel, waarbij splitsingen van partijen op het spel staan. Een harde brexit zou er echter zo maar eens kunnen komen, omdat voor andere plannen geen meerderheid is. Een mogelijk uitstel of referendum kunnen er ook nog eens toe leiden dat de harde, conservatieve brexiteers zich verenigen met de koers van May, teneinde te voorkomen dat de brexit op het spel wordt gezet. Alles beter dan geen of een uitgestelde brexit zouden ze kunnen denken.

Opportunisme, machiavellisme, tactiek en strategie, en het risico op onverwachte gebeurtenissen kunnen de uitkomst bepalen. Ook een uitkomst waar straks een meerderheid spijt van heeft. Maar zoals het nu gaat, komt een harde brexit steeds dichterbij, tenzij de EU en May een (echte of een virtuele) uitweg vinden voor de backstop. Nog twee maanden...