Klein symposium staatscommissie parlementair stelsel

Dames en heren de kerk gratis binnen we gaan beginnen

we gaan het hebben over lage drempels en

Hogedijken

het imposante

Eindrapport

dat de staatscommissie onder voorzitterschap van de inmiddels afgetreden

Niet om die reden commissaris des konings van noord holland johan remkes vorige week heeft gepubliceerd door cynische

Grappenmakers daarvan krioelt het aan binnenhof

Al meteen omgedoopt tot lage kant ze en hoge orders

het is gemakkelijk om een schouderophalend over te doen komt remkes in dezelfde laag als die van zijn voorgangers van koolstof

Tot de nationale conventie

er zijn institutionele aanpassingen wel de goede remedie voor de kwaal en is het niet te veel opgewarmd de pruth

Pro samenraapsel van wat vorige stealth commissies alle hadden bedacht dat is te gemakkelijk

Niet omdat het een doorwrocht werkstuk is

iets waarover bijna twee jaar eens nagedacht

uitmondend in maar liefst 83 grote en kleine aanbevelingen

Nl alleen al daarom al complimenten verdient maar vooral ook omdat de omstandigheden

Sinds in elk geval de laatste staatscommissie

drastisch veranderd zijn

De westerse democratie in zin defensief geraakt

Dus een breed publiek

maatschappelijk onbehagen

Dat vraagt om een antwoord hoe de wereld te gaan hoe die tegenstellingen overbrugd

Hoe stem gegeven aan dat onbehagen of zoals remkes kort na publicatie liet noteren kan er misschien nog iemand luisteren

en daarom is meer dan nuttig om het werkstuk van die staatscommissie serieus te nemen en er is alle aanleiding om voor iedereen die zich aangesproken voelt om zoals de commissie zelf zegt er mee met het rapport aan de slag te gaan wat begint vanmiddag wij van het montesquieu instituut hebben door ons uiteraard onmiddellijk op gestort het hele weekend hebben we met rode oortjes gelezen

Onze eigen pro sorry zijn aan het werk gegaan en onze eerste reacties gaan we met u delen en natuurlijk krijgt u volop gelegenheid

Kom mee te spreken fijn dat u gekomen bent in zo grote getale er staan nog mensen op de wachtlijst vol is vol we hebben dit zien minisymposium hadden we nog maar nauwelijks aangekondigd of het was al over tekent

Welkom in bijzonder welkom van ruud koole

In het dagelijks leven oh leren politieke wetenschappen in leiden

En misschien ook wel heel het dagelijks leven de afgelopen jaren elk geval lid van de staatscommissie

Hij zal ons om te beginnen bij de hand nemen en kortelings uitleggen wat de wat de rode draad is waar draait nou volgens de commissie wat is de kern

Dat wordt gevolgd door hooggeleerde reacties 5

Hoogleraar uit de onze eigen stal als ik het zo mag zeggen hebben onderdelen bekeken en geven hun ongetwijfeld prikkelend commentaar en let wel dat allemaal successievelijk binnen 10 minuten

Het worden echt een snelkookpan college

Dat zijn in volgorde van opkomst als willem heeringa hoogleraar staatsrecht aan de universiteit van maastricht

Gerrit voerman ogen naar een politieke partijen aan de rijksuniversiteit groningen

Bernard steunen burg

hoogleraar bestuurskunde aan de universiteit leiden

Per van de brak ook weer apart er geschiedenis aan de universiteit van maastricht in job van de berg wie kent hem niet in merites hoogleraar aan de universiteit van maastricht en leden vanzelfsprekend

Kreeg ruud koole ommekomst van al die verhalen olie

inleidingen

De gelegenheid om te reageren omdat dat de bed is gebracht en daarna gaan we in gesprek met elkaar kennen het allemaal let wel binnen anderhalf uur

Absoluut er klaar voor bent ruud koole elk geval wel hoe het hier te doen

Ja mooi dat de zaal vol zit nadat we vorige week al staatscommissie het rapport hebben gepubliceerd is veel aandacht in de media en hopelijk blijft druk ook nog enige tijd zo ik zal iets zeggen over de aanleiding in opdracht van de staatscommissie de werkwijze

De aard van de voorstellen

en dan hoe je verder zou moeten volgens de staatscommissie met deze bevindingen

Eerst maar iets over de de aanleiding erin ze misschien wel dat ooit al enige tijd geleden bij de algemene politieke beschouwingen loek hermans fractievoorzitter van de vvd in de eerste kamer

Dit ter sprake bracht het idee van een staatscommissie

parlementair stelsel en dat heeft dat was weer een aanleiding voor dat was van haar is die is de kamer niet de politiek bezig dat van waren geluiden vanuit zijn eigen partij hij bracht het wat breder hij zei we moeten misschien wat breder nadenken parlementair stelsel

Nou vervolgens is daar heen en weer gediscussieerd tussen beide kamers en dat heeft geleid tot een opdracht van het kabinet die het voorstel van beide kamers overnam maar dat betekent ook wel doordat het wat heen en weer gepraat was dat de opdracht enorm was verbreed

het ging dus niet meer alleen over de eerste kamer maar het ging over de toekomst bestendigheid van het parlementaire stelsel en in de opdracht in februari 2017 wordt kabinet geformuleerd

staat dat erbij betrokken moest worden de volgende thema's de betrokkenheid van de burgers bij de politiek de europese besluitvorming de

Decentralisaties vooral in het sociale domein die van afgelopen jaar met de decentralisaties de electorale volatiliteit hij de kiezers in steeds meer van partij zijn gaan wisselen en de digitalisering en de sociale media

Kleine opdracht

behoorlijk uitgebreid dus maar laten we er nog wat zaken naar toegevoegd er was een motie van der staaij in de eerste kamer en die is in de eerste kamer van gezegd dat ging over de goedkeuring van uw rug europese unie verdragen

eerst kamers gezegd nou dat kan de staatscommissie beter meenemen voor dat we nu daarover gaan stemmen dus de moeten we ons over buigen in het regeerakkoord van rutte drie stonden ook nog een paar opmerkingen en die leiden tot vragen van de minister binnen zijn zaken op basis van het regeerakkoord of het er ook nog iets zouden willen zeggen over constitutionele toetsing en over het regionale elementen in een kiesstelsel

Alles bij elkaar dus een hele brede

Opdracht aan die staatscommissie bestond uit acht personen waarvan inderdaad

Johan remkes remkes de voorzitter was de staatscommissie is over is ontbonden op het moment dat het eindrapport vorige week werd aangeboden

die commissie die ging aan de slag

We hebben voor gekozen om een hele open werkwijze te hanteren en hier val voor de in de gezien de van de staatscommissie is dat teken tamelijk nieuw we hebben natuurlijk wel gehad in begin van deze eeuw het burger voor met nationale conventie dat was ook behoorlijk ook maar bij de staatscommissie sec was het tank niet gebruik dat wij eerste probleem verkenning gingen voorbij publiceren dat is gebeurt in oktober 2017

Toen nog een tussenstand in juni 2018 en dus nu deze maand het eindrapport lage drempels hogedijken van de commissie en we hebben daar veel mensen bij geraadpleegd

Veel brieven gekregen van geïnteresseerde burgers hebben een website een digitale werk ruimte gecreëerd waar mensen konden reageren

Er was een zogeheten buitenring van deskundigen gecreëerd die geregeld bijeenkwam om op voorstellen en gedachten van de staatscommissie te reageren en hun inbreng te leveren v de individuele deskundigen zijn uitgenodigd om de staatscommissie de in de vergaderingen van de staatscommissie te informeren op deelonderwerp

Bijbels echt laten voeden hebben veel opgezogen en zoals je kunt zien hij zit de tussenstand had voor deze en dat vergeleken met de en teleportatie op sommige punten ook echt wijzigingen die echt tot stand zijn gekomen door de inbreng van buitenaf

Ik denk dat het heel goed was omdat

een van de

Zorg er was toch wel of dat dat dit project toch gezien wordt als een typisch haags dingetje van de vierkante kilometer en dat dat daarbuiten dan niet de nodige aandacht zou krijgen dat hebben we probeerden te voorkomen door die werkwijze moet natuurlijk nog blijken of dat ook gaat gebeuren met het uiteindelijke eindrapport en

via die werkwijze zijn wij gekomen met inzichten waarvan de uiteindelijk zeggen daar zit er van behoorlijk hoger urgentie in om daarmee aan de slag te gaan en die urgentie wil ik toch twee dingen over zeggen de zijn zogeheten twee rode draden

Maar daarvoor aan voorafgaande die rode draden zijn de zorgen over het functioneren van onze parlementaire democratie maar je moet er ook zeggen dat er heel veel goed gaat in nederland nederlandse parlementaire democratie is zeker de internationale vergelijking

Scoort hoog in de lijstjes

doet het relatief goed maar ook in vergelijking met de met het ze met enkele decennia terug bijvoorbeeld is het vertrouwen in de nederlandse democratie zelfs hoger dan enkele decennia terug en dus zou je zeggen dat zit wel goed

Maar er zijn ook zorgen en dat zijn die twee rode draden de eerste rode draad is dat de staatscommissie heeft vastgesteld dat de inhoudelijke representatie in onze democratie te kort schiet de parlementaire democratie met andere woorden werk niet voor iedereen even goed burgers voor wie de democratie minder goed werkt dreigen af te haken en op de politiek of zijn al afgehaakt en dat hangt weer heel erg nauw samen is gebleken ook op basis van onderzoek wat we gebruikt hebben geen sociaal cultureel planbureau dat probleem hangt weer nauw samen met de maatschappelijk verdeeldheid tussen hoger opgeleiden die de vruchten plukken van de globalisering en andere groep aan de andere kant die door het sociaal cultureel planbureau worden aangeduid als onzekere werkende en achterblijvers en dat zijn mensen die veel minder daarvan profiteren van de globalisering en zich in de snel veranderende wereld vooral onzeker voelen verweesd voelen door de overheid in de steek gelaten en vooral in die laatste groep zijn er velen die zich niet goed vertegenwoordigd voelen niet goed gehoord voelen niet serieus genomen voelen door de parlementaire democratie en het gevaar is dus en dan ook niet denkbeeldig dat juist die mensen hun vertrouwen voor zit in die parlementaire democratie we hadden die analyse al gemaakt maar dat recent fenomeen van de gele hesjes in europa registreert denk ik dit dit fenomeen nog eens

Het verbeteren van de werking van de democratie is dan ook het kernthema van het rapport van de staatscommissie en met name de betrokkenheid van lager opgeleiden bij de depressie heeft grote aandacht

De tweede rode draad gaat over de democratische rechtsstaat want een commissie heeft ervoor gekozen om parlementair stelsel in brede zin te interpreteerde namelijk in de binnen dat bredere kader van de democratische rechtsstaat en daar is ook of the day mook democratie is het zorg ook of die democratische rechtsstaat wel voldoende weerbaar is

En als je naar het buitenland dit is nepal je van aangegeven het refereert als je naar buitenland kijkt dan zie je toch dat die democratische rechtsstaat geen definitieve verworvenheid is maar moet worden onderhouden en als dat niet gebeurt dan zie je wat er kan gebeuren in sommige landen in sommige landen in oost-europa maar soms ook in keuze in de vreemde state vindt democratie normvervaging plaats de rechtsstaat staat er dan onder druk en dat is iets wat we in nederland moeten voorkomen

Daarbij komt nog de rollen 10 nieuwe digitale revolutie die brengt ook veel goeds maar ook gevaren brengt hij met zich mee voor een democratie is een open en eerlijk proces van verkiezingen essentieel maar wanneer kiezers buiten de openbaarheid gemanipuleerd worden door microcar jean zo heet dat dan

Waarvan de financiering bovendien onduidelijk is komen fundamentele democratische waarden als persoonlijke autonomie en keuzevrijheid gelijke toegang tot informatie om de druk te staan

Deze laatste problematiek van die digitale revolutie is urgent net zoals de eerder genoemde rode draad van de top tekortschietende inhoudelijke representatie

de hebben als kader genomen naar basis daarvan hebben we 83 tegen genoemd 83 voorstellen gedaan ter versterking van het parlementaire stelsel in die democratische rechtsstaat daar zitten vele institutionele

wijzigingsvoorstellen bij maar uitdrukkelijk uitdrukkelijk zeggen we als staatscommissie de bij verschillende op verschillende plaatsen in het rapport dat het ook gaat over de noodzakelijke voor andere in de politieke cultuur en tussen beide bestaat een wisselwerking van die 83 hebben de zeven gekozen die we de top 7 noemen staat ook zo genoemd in het rapport en die loop ik heel snel langs ervan uitgaande dat het in de discussies dadelijk ook wel een aantal daarvan aan bod zullen komen

Eerst is de aanpassing van het kiesstelsel

Kies zelfs voor de tweede kamer in de richting van wat al in 2005 was voorgesteld door het burgerforum een tweede voorstel is dat van is dat van de gekozen formateur

Een derde is het opstellen van de wet op de politieke partijen en vierde

Meer democratische kennis en vaardigheden in het onderwijs burgerschapsvorming meer aandacht voor maatschappijleer geschiedenis

en staat er in het onderwijs

Invoering van het terug cent recht voor de eerste kamer en zesde voorstel bij the top 7 is invoering van het collectief bindend referendum

en is het in de van een constitutioneel hof en die laatste twee dat terugverdienen met de constitutioneel hof zijn te beschouwen als aanvulling op de representatieve democratie die repen statieven democratie die staat centraal in de analyse de staatscommissie en deze twee zijn aanvullingen die men zou kunnen beschouwen als de noodzakelijke nood kent u de van de repetitieve democratie zei het al die zullen aan de orde komen dadelijk

Maar ik sluit af met de vraag hoe verder

Heel kort de staatscommissie doet een dringend beroep op alle betrokkenen in de eerste plaats dus regering en parlement me niet alleen zij ook u ook degene die dadelijk het woord voeren om deze voorstellen serieus te overwegen en wat de regering in de kamers betreft ook zoveel mogelijk natuurlijk tot uitvoering te brengen

Dat vereist het kabinet en beide kamers over de eigen schaduw heen springen maar ik denk en de hele commissie vindt dat de urgentie van de situatie vraagt om

Hoe

verhouden

Dank als een er enige jurist in het gezelschap van de sprekers is mijn het onderwerp potentiële toetsing cultureel of zoals ruud koole dat al noemde als laatste

Nummer 7 van de top 7 instelling van kucha of het toebedeeld en hij wil ik een paar dingen over zeggen en afgelopen maandag toen we te coördineren toen werd er gezegd van omar is niemand voor het referendum dus toen heb ik de opdracht in de magie spits kreeg om in mijn 8 minuten die wel vol had

Ja we dit deze gaan komt er weer bij u binnen om ook nog iets over de efferente zei ik ga het proberen maar anders kunnen komen de in de discussie dan wel op

Ik ben zelf altijd voorstander geweest van continue chel toetsingsrecht dus op dat punt ben ik blij dat de commissie daarop een aantal dingen over zeg

alleen ik ben geen voorstander en ik zal uitleggen waarom

En ik hoor graag daarna de opvatting over van de constructie van de commissie op het punt van het constitutioneel hof

Ik denk dat de consulaire toetsing veel kan bijdragen inderdaad aan het idee van de democratische rechtsstaat en ook aan het functioneren van de democratie

Ik noem in mijn colleges daarvoor voorbeeld het recente voorbeeld van de afdeling bestuursrechtspraak die op het punt van de groningse gaswinning een belangrijke zet heeft gegeven ook in de aanpak van die gaswinning en dan zie je dat het een rechtspraak rechter een rol kan spelen ook in het werken van de democratie en het gehoor geven aan geluiden uit de samenleving

Maar waarom dan niet dat hof hofke zo een aantal taken krijgen op réaliser le vraag van rechters zich uitspreken over de vraag of een wet in formele zin wat er hebben het alleen maar over zich verhoudt tot de grondwet mee eerste punt zo zijn dat is wel heel weinig werk voor een nieuwe rechterlijke instantie zo vaak komen dat soort vragen niet voor dus om daar nou instantie voor op te richten in het bestel dat wel hebben naast eventueel partij verboden

wat wat de commissie wil voorleggen en het oordeel of verdragen

Diner of van nemers is goedkeuren zich verhouden tot de grondwet is dat denk ik wel erg weinig werk dat ook met gemakkelijk aan huis instellingen die we al hebben kunnen voorleggen

Bovendien is denk ik de constructie buiten

Nodeloos ingewikkeld

echt nood ingewikkeld

en dat heeft er mee te maken wat de rechter op het moment al doet ten aanzien van de toetsing van wetgevingen formele zin die mor talla verdragsbepaling getoetste alle rechters en verdragsbepalingen vertonen vaak op een paralimni van met grondwettelijke bepalingen op punt van de grond rechtere dat punt moet er echt op het punt van de grondwet voorleggen aan de kopse hof en mag zelf een mee aan de slag ten aanzien van verdragsrecht

Datzelfde geldt voor europees recht dat moet iedere rechter dan moet iedere rechter aan toetsen dat geldt ook voor de een uw handvest van de grondrechten

Daar zit ook al een mogelijkheid van een prezi hele vraag aan luxemburg in je zoon zou de mogelijkheid bestaan in de constructie van staatscommissie om twee procedures met pc de toetsing in toetsing van grondrecht in het geding zijn in een procedure te kunnen hebben de nederlandse rechter toetst in sommige omstandigheden de kwaliteit van wetten in formele zin al belangrijkste voorbeeld is op dat punt dat in die gevallen waar de toepassen hangen van een wet in strijd komt met een algemeen rechtsbeginsel die wet soms contra legem niet wordt toegepast

Dat betekent dat de kan ze ook voor de relatie van de grondwet uiteraard maar dat je de natie van algemene rechtsbeginselen dat aan iedere rechten overlatend ernaast van de grondwet zegt leg dat vooruit constitutioneel hof en sinds kort is er nog een volgende procedure bij gekomen onder het 16e protocol van het evrm dat de hoogste rechters in een land ook een place hele vraag over de uitleg van het evrm in belangrijke zaken kan stellen aan straatsburg

Dus dit wordt voor mij gewoon denk ik ook voor de burger veel te ingewikkeld voor voor juristen dus dat zou een mijn mee studenten en ik zelf blij mee zijn maar is goed voor onze werkgelegenheid denk niet dat het goed is de parallellie die de commissie trekt met duitsland en belgië en frankrijk gaat denk ik op dat punt ook niet goed op want daar zijn de conditionele instanties het bullet fussing schrift kastelenhof in belgië en in frankrijk en concealer aad zijn ingericht

Niet ook wel voor toetsen haar grondrechten maar primair als federale constitutionele arbiters die conflicten we beslisten slechte in duitsland en belgië tussen de verschillende eenheden de deelstaten

En de gemeenschappen en de federale constitutie en in frankrijk zegt u van hoe zit het dan in frankrijk dus toch een eenheidsstaat jaar is een eenheidsstaat me met de scheiding van wetgevende bevoegdheden tussen de wetgever en de exclusieve en dan heb je ook een instantie nodig die dat beslecht

Lijden te de dat klopt me er was ook de bedoeling op dat punt het is wat er wat het bevind ik mij niet in het als medestander van het voorstel van de commissie op het punt van het toets recht aan het constitutioneel hof wel confessionele tootsie is denk ik erg nuttig

Ten aanzien van het referendum collectief

raadgevend op initiatief van de burgers wetgevers referendum bij bindend dus anders dan het gezellig afgeschafte constatieven

Belangen vraag die ik daar wel ik ben niet een onverdeeld groot voorstander van het invoeren van het referendum maar als dat een gegaan waren weg is is mijn vraag daarbij en ik verwijst daarvoor naar de volgende in lijn de pet van de braak

Of hoe dat zich nou moet verhouden tot de wolven de eerste kamer moet je nou in een stelsel power rechtelijk toetsingsrecht

en een referendum naast de twee kamers stel zodat we hebben wij weer een rol van de eerste kamer op het punt van kwaliteit van wetgeving deels kunnen beleggen bij de rechter en aan de andere kant de overige toetsing via het referendum mag vorige of kunnen laten voorleggen aan de kiezen is dat niet onhandig bouw je daarmee niet zo verhinder machten in het ons stelsel dat het een beetje te veel van het goede oord

Lachend je ook wel

Dank u wel voorzitter we hebben ook afgesproken in het vooroverleg dat we niet allemaal uitbundig de los zouden gaan prijzen voor de commissie in de droogte rapport en zomaar dus alleen maar van onze tijd afgaan die acht minuten zoals u weet dus ik begin maar meteen met met mijn punten

ik sla ook even over de analyse die goed code heeft gemaakt hij zei ik deze zijn twee rode draden in india in het rapport te vinden en een gaat eigenlijk over het over parlementaire bestel en de de representatie functie of

Leden zijn teert dat bestel nog wel goed adequaat de voorkeuren van de burgers en gaat in het iets mis nou daar ga ik het over hebben wat eigenlijk de commissie niet met zoveel woorden zegt dat is dat wie gebrekkige pre representatie in belangrijke mate toch al aan de politieke partij ligt partijen falen in een repeterend functie doet toch maar even dubbel waarbij ook want het licht valt hier iets tegen

partijen falen in een repeterend functie in een programmatische functie in het agendering functie en kort en gezegd in een representatie functie met adequaat overbrengen van de voorkeuren van de crisis in het publieke

Politieke domein

kort gezegd sterren kandidaten bovengemiddeld veel hoger opgeleiden kandidaten wat er mede toe leidt dat de belangen van lager opgeleiden makkelijker worden verre nachts aan het denk bijvoorbeeld en migratie en een europese integratie het resultaat is ik volg nu even de commissie trouwens dat lager opgeleiden zich minder goed vertegenwoordigd voelen en zich vaker of creëren van de politiek wat zijn nu de voorstellen van de commissie om dat probleem op te lossen van die gebrekkige representatie en wat zijn de gevolgen van die oplossingen voor de politieke partijen maar ik loop de belangrijkste langs en dat is denk ik van belang om te weten dat de staatscommissie het grootste belang hecht aan politieke partijen het democratie zonder partijen dat vond ik wel opmerkelijk in de eerste deel van de boek zetten de scheids dat acht zij vooralsnog ondenkbaar dus kennelijk zouden er een situatie kunnen ontstaan waarin partijen niet meer noodzakelijk zijn voor

Voor dat traders het die zo proces in het parlementair besteld dat zie ik aan iets rente die later in de boek komt het er nu weer tegen maar het belang van politieke partijen voor zo'n representatief stelsel voor de parlementaire democratie dat onderschrijf ik geheel ook de staatscommissie doet eigenlijk twee voorstellen die aan het begin respectievelijk aan het einde van de besluitvorming processen zouden moeten worden doorgevoerd in de beginfase moeten agendering functie voor de burgers worden vergroot door ondermeer het burgerinitiatief te verbeteren en te verruimen en vaker gebruik te maken van burger for a

Eerder schreef de commissie in haar rapport dat de over de media dat deze een steeds belangrijkere rol zou gaan spelen bij de agendering van nieuwe thema's en de citeer ik citeren even dat gaat ten koste van de maatschappelijke positie van de politieke partijen dat zal mutatis mutandis denk ik ook gelden voor het vergroten van de agenderen de rol van de burgers en hoe belangrijk die op zichzelf ook is er partijen zullen op dat punt dan en relevantie in boete dus een andere acteur die met partijen concurreert

Op het wat betreft die agenda functie

Voor wanneer het besluitvormingsproces is afgerond wil de staatscommissie een bindend correctief referendum invoeren als willem heeringa heeft het net al

Genoemd

En waarmee de kiezers de gelegenheid krijgen een parlementair aanvaarden wet eventueel af te wijzen met de commissie denk ik ook dat zo'n dergelijk referendum de partijen scherp kan houden wat betreft een representatieve functie maar ik denk ook tegelijkertijd dat het instrument door of centrale rol van die politieke partij in het representatieve proces verzwakt en dat partijen en die citeer ik

dat

en dus het weer ik referenda de positie van politieke partij versterken dat is een citaat uit het rapport dat dat weet u toch mijn vraagtekens bij het is gebaseerd op een artikel

En als je dat artikel leest dan zie je wel dat het toch wat ambivalent er is meer ambigu is dan dan

in het rapport van de commissie wordt wordt voorgesteld

Het is maar de vraag of referenda altijd in die positie van de politieke partij versterken en of dat zo krachtig ook geponeerd kan worden ze stichting zoals de commissie dat heeft gedaan

van een andere orde is het voorstel van de commissie om de representatieve werking van het parlementaire bestel te versterken door het makkelijker maken van kandidaten met een focus stem te verkiezen

Het dat noemt de commissie de zogeheten persoon stem hij is een persoon stem kan de identificatie van de kiezer met ik gekozen vergroten

Waar de zeker niet ondenkbaar dat kamerleden met een dergelijk direct mandaat van de kiezer zo'n persoonlijk mandaat zich lossen van de partijen zullen gaan opstellen en losse zullen opereren met dat persoonlijke me daad dan degene die vier die lijst stem zijn gekozen de commissie maakte onderscheid tussen een lijststem een persoon stem dat komt misschien echte spraken later vanmiddag

Nou een dergelijke stuk constructie kan gevolgen hebben voor de cohesie van de politieke partij zeker ook wanneer

Individuele kandidaten in de campagne hun eigen kamp hun eigen in de ei in de verkiezingscampagne

Hun eigen campagnes zullen gaan voeren al met al zal het hoogstwaarschijnlijk leiden tot een verdere personalisering van de politiek dit ten koste zou kunnen gaan van de politieke partij en dit denk ook dat de verkiezing van de kabinetsformateur een ander voorstel majeur voorstel van de van de commissie ook aan die personalisering en zal bijdragen en ook daar wordt nog later op ingegaan

Wat deze genoemde voorstellen met elkaar gemeen hebben is dat ze niet zozeer gericht zijn op de versterking van de positie van de partijen in het representatieve proces maar vooral beogen de negatieve effecten van het functieverlies van partijen ten aanzien de representatie om die van negatieve effecten te corrigeren en te compenseren door het aanleggen van directe democratische kanalen om de partij heen tussen staat en samenleving

of door de personalisering van het electorale proces de bevorderen waardoor die identificatie tussen kiezer en gekozene zou kunnen toenemen

De staatscommissie doet eigenlijk nauwelijks voorstellen die de positie van de partijen als zodanig zouden kunnen versterken dat denk ik vooral in de richting van van overheid subsidie

en verhoging van de overheidssubsidie zou partijen bijvoorbeeld in staat kunnen stellen de digitale communicatie met hun achterban te optimaliseren en ook zal binnen de subsidieregeling de financiële bonus op het aantal partijen die kunnen worden vergroot zodat partijen ook meer gestimuleerd worden aan ledenwerving te doen ik zie er voorzitter al

dreigend in de benen komen dat ik sluit even af met een naast de punten dat is partijen verbod op haar doel de partijen wet zal u niet over partijen verbod hebben wat in die wet zou moeten worden opgenomen maar meer omdat de commissie vindt dat dat het het verenigings model voor partijen in die wet zomer door de opgenomen dat lijkt mij een slechts voorstel de commissie heeft er over allerlei maatschappelijke veranderingen die van invloed zijn op de politieke partij wanneer je een formeel

een formele vereisten gaat invoeren dat partijen verenigingen zouden moeten zijn hoogstwaarschijnlijk ook nogal we allemaal dat niet in de in het rapport staat en dat ze minstens 1000 leden zouden moeten hebben dan denk ik dat je partijen frustreert in het zich aanpassen aan de gewijzigde omstandigheden zou

willen voorstellen aan de commissie of vandaan de besluitvormers zij die daar later over zullen gaan om zo'n voorstel om zo'n reis niet in die wet op te nemen omdat dat partijen te zeer in een bepaald keurslijf

drinkt

nou hoe ver de had ik een hele vriendelijke woorden over het goede werk dat de commissie heeft verricht naar dat zult u wel willen geloven ik kan de voorzitter niet langer trotseren en ik hou het hierbij laten dank u wel

Dankuwel dames en heren centraal in het rapport van de staatscommissie staat de tweedeling van nederland eén van de belangrijke rode draden

Wanneer het komt op de digitalisering van nederland en de kennis van kunstmatige intelligentie is veel er sprake van een meer deling in de wereld verschillende andere landen waaronder de verenigde staten china

Liggen op dit moment zijn er voorsprong

Althans wat betreft het ontwikkelen van kunstmatige intelligentie bij kunstmatige intelligentie gaan het vooral over technieken als ze machine learning inhoudsanalyse het kennen van visuele data en robotica

Nederlands met vele andere staat op achterstand onze feit dat vrije europees koploper zijn in de toegang tot internet da's mooi maar dat maakt nederland kwetsbaar

het gebruik van kunstmatige intelligentie

Zo'n de komende jaren alleen maar toenemen

dus het is ook niet verrassend dat dit binnen de politiek meer wordt gebruikt dan kan het uw bijdrage aan betrekken voor alle groepen in de samenleving bij de politiek en verandert u die groepen die nog maar in beperkte mate politiek actief zijn en dat helpt het ik er het politieke en ook een democratie proces de commissie heeft ook al zelf zeg maar en blijk van gegeven om heel erg digitaal te gaan maar over een aantal mogelijkheden die internet biedt er is de commissie met rechts kritisch vooral wanneer met die technieken verkiezingen kunnen worden beïnvloed

Dat remt het ze een democratische proces en kan zelfs ondergraven

Daarmee kan het bijvoorbeeld gaan om het gericht versturen van politieke boodschap aan bepaalde personen

Het over de brug halen van groepen van crisis met selectief argumenten of het ongemerkt filteren van informatie binnen bepaalde platforms daarbij speelt fake news' ook een rol waarmee tess informatie wordt verspreid of zelfs een diep week waarbij videobeelden worden gemanipuleerd

Het is belangrijk dat ze ons realiseren dat dit gebeurt

Het pleidooi voor meer transparantie van de commissie vooral aan de kant van politieke partijen of degene die aan verkiezingen mee doen is belangrijk dat is een stap voorwaarts tegelijkertijd blijft het de vraag of sommige aanbevelingen van effect zullen gaan hebben

Die idee om een onafhankelijke toezichthouder te hebben die boetes kan opleggen

Vaart alleen bij de gedachte dat deze toezicht houden voldoende expertise heeft en digitale toepassingen en de technisch haalbare transparantie vooral wanneer bedrijven in het buitenland werkzaam zijn

Wanneer top algoritmes aankomt voordat u nog wat lastiger ze zeker wanneer sprake is van zelflerende systemen

Nederlandse zou zelf misschien eerst meer in de noodzaak de technische kennis moeten investeren zoals bijvoorbeeld duitsland nu doet en de europese commissie zou willen

Daarnaast is de vraag of wij voor de verspreiding van politiek informatie door platforms een onafhankelijke instantie willen hebben die rapporteert en adviseert x ik tegen de commissie over hoe dat gebeurt

Dat klinkt mooi maar in de vraag is of en wanneer de overheid zich moet bemoeien over wat via internet kan worden verspreid in het debat over fake nieuws is het ook duidelijk geworden die grenzen soms moeilijk zijn te trekken en het fout al snel kan worden gemaakt

De grens van wat wel kan en niet kan is niet zonder meer duidelijk

Belangrijke is dat aan de kant van de nederlandse samenleving sprake is van een betere bewustwording en deliberatie over deze uitdagingen

Natuurlijk hebben we hypes echokamers een filter bubbels maar die kennen we van eerder

Ons verzuilde samenleving ik had natuurlijk ook haar echokamers binnen de verschillende zuilen

Waarmee de eigen opvattingen werden uitvergroot en versterkt dat leider destijds tot in zuinige kijk op de samenleving en op bepaalde vraagstukken

Met het internet wordt het natuurlijk persoonlijker wat kan leiden tot fragmentatie in de meningsvorming zoals de commissie terecht constateert maar de ramen en deuren van die echokamers kunnen op verschillende manieren worden geopend en één daarvan is meer deliberatie en kennis van andere meningen

Daarom wil ik op die bewustwording over de invloed van digitaliseren op onze meest vorming te vergroten

Twee nieuwe aanbevelingen doen naast de aanbevelingen die de commissie al doet mijn eerste aanbeveling is om het eerste collectieve referendum te laten gaan

Over het al de liet toestaan van

op een gebruiker gezichten politiek informatie middel targeting wordt als genoemd die vorm van sluipende informatie die alleen aan bepaalde personen wordt gestuurd en te doel heeft om hun met misschien een beperkt en sétif argumenten van een zaak te overtuigen is zeer betwistbaar

Wat zou nu mooier zijn dan dat ze hier over een breed debat hebben een debat het kan ook een bijdrage uit ieders bewustwording over het gebruik van informatie op internet

met twee de aanbeveling is om referenda niet alleen te zien als een uitslag me als een proces een beetje aan haak en top al wat eerder is gezegd door ik ermee voorgangers heringa en voor nam het gaan de reefer en dat niet alleen om het te winnen mark om de wedstrijd

een proces waarin de verschillende voor en tegenstanders uw positieverklaring aangeven wat hun visie is dus niet weigeren te flyeren maar gewoon meedoen

het is belangrijk dat sprake is van de pad zodat zo'n uitslag van een referendum niet tot een wiskundige vergelijking voor wordt

Daarom stel ik voor om alle referendum uitslagen tussen bijvoorbeeld de 40 en 60 procent voor of tegen geen consequenties aan de uitkomst te verbinden en dat geval wordt de discussie voortgezet misschien na een jaar en uw remmen organiseert

de britse bandbreedte en de uitwerking staan open voor verdere discussie

juiste referendum uitslagen van bijvoorbeeld een de 50 procent voor een 49 tegen nu nog het ook omdraaien

Versterkende tegenstellingen in de nederlandse samenleving en dat willen we niet dus daarom pijnlijke voor dat van een binnen de uitspraak uitkomst van de referendum alleen sprake is op een mens wanneer een belangrijk deel van de nederlandse bevolking dat ook zo vindt

Dankuwel

Vandaag

nog

Dames en heren de staatscommissie heeft een goede analyse gemaakt van de spanning die en tweekamerstelsel

met zich meebrengt en doet daar over ook nuttige suggesties en wie zoals ik voorstander is van een tweekamerstelsel kan daar zeker waardering voor hebben

in het eindrapport wordt echter enerzijds de wijze waarop de eerste kamer praktisch tot besluit de komt over wetgeving uiteengezet

Maar wordt anderzijds de suggestie gewekt dat het daarmee gaat om een heel beperkte keuze namelijk aannemen of verwerpen

de praktische werkelijkheid is natuurlijk dat we een grijs gebied is tussen die beide mogelijkheden

die eerste kamer en dan hebben we het uiteraard over de meerderheid van de eerste kamer kan toezeggingen verlangen van het kabinet op grond waarvan verzet tegen een wetsvoorstel wordt opgeheven

De stemming kan worden aangehouden tot er een aanpassingswet je is een felle

Om die onbepaald bepaalde bezwaren weg te nemen en de eerste kamer kan tot aanneming over gaan onder het beding dat er spoedig een reparatiewet komt het meest sprekende voorbeeld daarvan was de politiewet

En de eerste kamer kan verwerpen of aanstuur op intrekking in de wetenschap dat het kabinet dan spoedig met een enigszins gewijzigd nieuw wetsvoorstel komt

dat wel op voldoende steun kan rekenen

in 1848

Toch even terug naar de parlementaire geschiedenis

stelde donker curtius nog dat de eerste kamer er niet was om het goede te stichten maar om het kwade door voorkomen

maar er is inmiddels een scala aan mogelijkheden om wel degelijk tot opbouwende een opbouwende rol te spelen

Het door de staatscommissie voorgestelde

Terug en terecht waarbij de eerste kamer voorstellen tot aan een d ring aan de tweede kamer zendt

Voegt aan die mogelijkheden en nieuwe toe de tweede kamer krijgt suggesties voor verbeteringen

Samenleving maar beslist zelf of zij daaraan voor wil geven

de eerste kamer moet wel bij gebruikmaking ervan hij veto recht op geven

hoe vaak daarvan gebruik zal worden gemaakt en hoe dat in de praktijk zal uitwerken

Valt te bezien

Aan het wezenlijke

eindpunt in ons tweekamerstelsel gaat de staatscommissie echte voor grotendeels voorbij

dat is namelijk dat er bij bij ons de op basis van het anachronistische getrapte stelsel gekozen eerste kamer besluiten over de wetgeving van de rechtstreeks gekozen tweede kamer kan overrulen

Zij kan in was wetsvoorstellen blokkeren die in de tweede kamer de meerderheid hadden gekregen en hij kan dat op politieke gronden doen weliswaar een zeggen filter politieke partijen het primaat van de tweede kamer te erkennen maar er zijn talloze voorbeelden waarin de eerste kamer in strijd daarmee handelt

Het is een mooi verhaal voor de buitenwereld

dat eerste kamer hoofdzakelijk dit op uitvoerbaarheid grondwettelijkheid

Noodzaken en dat al dat soort zaken zogenaamde wet kwaliteit maar de werkelijkheid is anders

of een nieuwe wet wel of niet aan vereisten van kwaliteit voldoet is bovendien vaak revancheren en politiek oordeel

waar de macht van de eerste eerste kamer door haar absolute vetorecht zo groot is bestaat zeker bij tegengestelde politieke meerderheden in beide kamers het gevaar dat het primaat van de rechtstreeks gekozen tweede kamer dat uit niet veel meer van terecht komt

De vraag is of dat risico groot is maar gezien de instabiele verhoudingen is dat een reëel gevaar en terug cent recht doet weinig aan dat probleem als nu toch een voorstel wordt gedaan om de grondwet te wijzigen want als je nodig voor terug zijn recht had dan ook wat gedaan aan de te grote macht van de eerste kamer zou ik zeggen

Bijvoorbeeld door het absolute vetorecht

Te vervangen door een zwaardere vereiste voor verwerping

Het tweede punt van dus wat de staatscommissie in mijn ogen laat liggen is de wijze van verkiezing

De getrapte verkiezing wordt ingegeven door de fictie dat eerste kamerleden daarmee een grotere afstand hebben tot de dagelijkse politiek

De statenverkiezingen zijn echte verworden tot een tussentijdse opiniepeiling over het zit in de kabinet

Partijen kiezen lijsttrekkers voor de eerste kamer en die doen met andere landelijke politici volop mee aan wat in wezen een provinciale verkiezingsstrijd zou moeten zijn

Los daarvan was er altijd al het bezwaar dat kiezers met een stem feitelijk twee colleges moeten kiezen die niets met elkaar te maken hebben en zuiver oordeel over de provinciale politiek is niet mogelijk omdat landelijke politici altijd zullen benadrukken dat vooral rekening moet worden gehouden met de verhoudingen in de nieuw te kiezen eerste kamer

als die afstandelijkheid en fictie is laten we dan gewoon rechtstreeks de eerste kamer kiezen zou ik zeggen

Uiteraard wordt er dan des te kleiner de om de macht van de eerste kamer in te perken want twee concurrerende

kamers

Dat kan natuurlijk niet

het is tegenstrijdig

Om enerzijds de macht van de kiezers de willen vergroten via een bindend referendum

En anderzijds die kiezers niet rechtstreeks de parlementsleden te laten die ze

door de andere taak van de eerste kamer hoever bepaald geen sprake te zijn van een dure

In de behandeling

ik ben realist genoeg om te beseffen dat rechtstreekse verkiezing van de eerste kamer niet in zit

en dat het begrijpelijk is dat de staatscommissie gezocht heeft naar oplossingen binnen bestaande kaders

Oplossingen die ook een ons maken het amandier en de trucs en terecht met ontneming van het vetorecht is een klein stapje het biedt meer flexibiliteit om tot betere wetgeving te komen dat het aan het fundamentele probleem

verder niets doet ja het zij zo

Ik denk dat we het er mee moeten doen en nou ja dan moeten we dan maar zien van zien wat er van had komen

zoals zeggen stel nu gerust ik ben de laat

in twee maal 4 minuten mag ik het hebben over twee onderdelen van het rapport van de staatscommissie namelijk de gekozen formateur

En het complexe probleem van decentralisatie

Verzelfstandiging en privatisering u begrijpt dat draaien wij onze hand niet voor om

In staccato dus met hulde aan de commissie om films mee dat begrip de eerste gekozen voor natuur

Volgens het voorstel ziet het er zo uit een een nieuw dag kan zich kandidaat stellen ook wie geen partij vertegenwoordigd in het parlement

Twee verkiezing vindt plaats met behulp van een ordinaal stelsel wat altijd een gekozene in een stemming op licht 3 de formateur

Een ongekozen krijgt drie maanden de tijd en kabinet te vormen dat door meerderheid van de tweede kamer wordt gesteund dan wel gedoogd van de minderheidskabinet kan natuurlijk op de staatscommissie calsedon er kwam een 1971 met een soortgelijk voorstel die gaf toen openlijk toe dat het eigenlijk ging om een premier verkiezing maar dan in die om de grondwet heen wandelde en dus aan het parlement mogelijkheid bood om in geval van rellen en rampen alsnog te interveniëren zo op een hartig is deze staatscommissie

niet

en dat vind ik een tikkeltje geforceerd want als het experiment zou slagen hebben wij te zijner tijd natuurlijk echt een gekozen minister-president mensen is materieel

Ik ben een grappig een aanhanger van maar een groot deel van de bevolking is dat wel en dat laatste moet tellen

maar er zit wel een risico van belang aan vast

Zeker in de vorm waarin het is ingediend groter ook dan een 19 een sleuf te stellen u voor het is we gaan even terug 2002

en we hebben gekozen formateur zoals de commissie remkes die nu wil goede kans dat dan zonder dat hij er een partij voor had moeten oprichten punt voortuin zich zou hebben gemeld als kandidaat van natuur en goede kans dat hij die verkiezing had gewonnen

Waarschijnlijk had hij dan na drie maanden vergeefs trekken en duwen zijn pogingen moeten opgeven wegens onwil van de traditionele partijen

en misschien zelfs wegens een zekere verborgen om wil bij hem zelf

Dat houdt de kamer op de oude wijze verder gekunt zonder fortuin maar wat denkt u dat de reactie van de bevolking dan zou zijn geweest ik denk dat de gele hesjes dan niet meer aan te slepen waren geweest

en dat pleit ervoor denk ik minimaal van een kandidaten verlangen dat hij een partij zei een partij of organisatie vertegenwoordigt die als zodanig kandidaten heeft gesteld voor de tweede kamer

Die verkozen is in twee ronden soort iedereen ziet hoe zit de meerderheid gevormd heeft en die een zekere ondersteunen blok in de kamer heeft gevormd en een tijdslimiet is dan aan de formaat voor de formatie is dan niet meer nog

even het hele andere onderwerpen decentralisatie

privatisering van zelfstandig in alle drie samen als interventies gaat het om verplaatsing van bevoegdheid en voor tour dan krijgt voor openbare diensten naar andere dan regering of minister dat kan door de instelling van zelfstandige bestuursorganen

De overheveling naar lagere overheden of overheveling naar ondernemingen en dus naar de maar

bijna steeds zit er de bedoeling onder te bezuinigen en collectieve lasten te beperkt

U kent de opmerking van de oud-minister van financiën wouter bos toen een collega kwam klagen dat die te weinig wist te bezuinigen op een van de openbare voorzieningen

Archeon dan decentraliseren je toch naar gemeente met een efficiëntie korting van 10 of 15 procent

Zoon verdient

en het is dus te begrijpen dat de staatscommissie zit dame is gaan bezighouden en analyse snijd in het algemeen op hout bij

decentralisatie vaak ook bij oprichting van zappbios gaat er te weinig geld mee

En voorts blijven natuur gebonk gedetailleerde voorschriften bestaan zodat gemeenten ook nog eens te weinig bewegingsvrijheid krijg

soms zeg ik erbij wat eigenlijk alleen het loket verplaatst zoiets als bij de uitgifte van paspoorten

dat kan handig zijn dat dit me decentralisatie natuur geen bal te maken

De tweede kabel wat bij al dit verlies aan controle en dus verantwoording getroost met mooie zinnen over stelsel verantwoordelijkheid en die suggereren dat er eigenlijk niet zo heel veel verloren gaat niet toevallig probeert de staatscommissie in het voetspoor van de afdeling advisering van de raad van state duidelijk te maken dat het parlement daar allemaal niet mee geholpen is

En de burger helemaal niet want de commissie betoogd overtuigend vind ik dat veel van deze operaties door hun en consequenties

Door hun onduidelijkheden

publieke verantwoordelijkheden of zakelijk zoek maak het plaats van verplaatst waardoor de democratische rechtsorde ernstig kan gaan leiden zoals onlangs ook de oud vice-president van de raad van state ching quilling heeft nog maar moeten deze kwalen nu bestreden bewaren zoals de commissie wil met een behulp van een wet op de decentralisatie en een wet op overheidsorganisaties

Ik twijfel daar toch sterk aan mijn ervaring met de problemen in elk geval van decentralisatie is dat maatstaven voor goed beleid wel degelijk zijn te beschrijven maar niet in de digitale bewoordingen van en redt

Dat wilde op zijn best hele vage normen en die hebben we al in de gemeentewet en in de wet financiële verhoudingen

Dan geloof ik eerder dat ziet er wat minder spectaculair uit in een 16 mathiesen decentralisatie toets bij alle relevante wetgeving op basis van doordachte aanwijzingen voor de regelgeving die kan je gewoon netjes uit schrijven die de wetgever al echt gehouden en die aan het ministerie van bzk de mogelijkheid bieden decentralisatie wetgeving

je oefent vaak van andere departementen komt juist daarop te toetsen en departementen daarop aan te spreken waar nodig

Bzk zou dan wel de regime moeten nemen en met zulke aanwijzingen kan het dan ook

Zoals de staatscommissie trouwens ook bepleit niet voor het eerst want eerder deed de raad van state kon 2010 dat ook al in zijn derde advies over het binnenlands bestuur

Bzk zou ik zeggen zou dus eindelijk eens wakker moeten worden en zijn rechten moeten opeisen dankjewel

Van de leven

willen geven de mobiel allemaal doorstaan

Het gaat heel goed het viel erg mee

Nee want ik proef toch

vaker gehoord dat ze de complimenten hadden willen geef me van weer de tijd niet gedaan dus die steken toch maar in mijn zak maar daarnaast ook de wel gemaakte opmerkingen zie ik toch wel dat ze een heel eind wordt meegedacht met de geconstateerde problematiek maar dat er vraagtekens gezet wordt bij sommige van de voorstellen

Nou dat is wel iets wat je juist juist veel bereik ik denk dat zo'n soort debat een reactie heel goed is kijk er zijn een aantal ja ik kan ik kan niet alles langs lopen ik pak het om een paar dingen uit de kosten sneeuw golfers gezegd nogal ingewikkeld

want je kunt het de prins jelle vragen dat dat kan nu al en dat ik zie ik het nu al toetsen aan de

verdragsbepalingen en aan verdacht bevat bepalingen

Wat we daar hebben willen doen het ik zei tot hem inleiding is zijn wat komt je constant eerst hoe de parlementaire democratie me heb twee nood ventielen een is het referendum waar je iets mee kan corrigeren van die punten die psychisch ander is een constitutioneel hof en we hebben daar echt is

Opgelet dat het was constitutionele hof zeg maar zeer beperkt tot een aantal aantal

welomschreven zaak klassieke grondrechten

Constitutionele hof doet dat met doet dat op een manier dat het niet we alle rechters duster over toetsen soort zoals dat in het voorstel van halsema lars van femke halsema de gespreide tootsie nate is geconcentreerd in een hof door mensen die er ook echt zeg maar verstand van hebben zodat u gewoon de rechters niet wordt gepolitiseerd en dat het in dat hoofd terecht komt en dat in een beperkt aantal gevallen het werd ook gezegd werd zal een beperkt aantal gevallen zijn maar dat vinden we prima we hebben wel eens gezegd in de commissie hoeveel schatje nou misschien wel twee of drie per jaar misschien 5

Dat soort dat soort aantallen wordt gesproken

Daarna sterven zeg maar als je dan toch een constitutioneel hof hebt dan kurk die ook andere dingen laten doen dus zijn de aanvullende zaken die ik ook ter aan toegeschreven zijn

bijvoorbeeld het toetsen van een partij verbod het partij verbod bestaat al maar is nu op basis van artikel 220 in b&w moet een rechter als het voor de rechter komt moet ik toetsen op de grond van strijd met de openbare orde

en dat geldt ook voor motorclubs bijvoorbeeld en wij zeggen nou de partijen zijn zo van constitutionele lang voor de parlementaire stelsel dat je daar een aparte grond en meer gespecificeerde grond moet opnemen het stel hem ook voor

En dat moet dan getoetst worden door zo'n hof dus het hof is inderdaad beperkt maar het is ook uitdrukkelijk de bedoeling maar wel een extra

ventiel als

Wetgeving zou zijn dat is nogal belangrijk misschien af te melden het hof stelt

niet

En verklaart een wet niet nietig maar kan in in een concreet geval in dat geval de wet buiten toepassing verklaren en dan is het dus weer aan de wetgever om te kijken of ze die wet op grond daarvan verandert stel dat een die dat hoofd dat een paar keer doet er zeggen ja die wet is kan ik niet goed doet het met de moesten ze vrij stellen dat betekent dat de politieke afweging bij de politiek blijft bij de wetgever en dat is grof doet alleen een concreet geval

kan die en wet op dat punt uit de toepassing verklaren

referendum is genoemd

En eigenlijk ook wel van ja is dit samen met de eerste kamer niet een beetje te veel van het goede ja nog nog nogmaals het zijn twee nood ventielen

die die nuttig zijn het referendum we hebben het raad geeft referent het vergroot verschil is dat het nu bindend is dat er dus geen onduidelijkheid die kan zijn over wat er met die uitslag moet gebeuren het is bindend

De was beter te laten we raadgevend referendum zeg je sommige politici van tevoren zei ik ik laat me alvast bij de uitslag neer zonder dat ik weet wat juist slag is dat bij een raadgevend referendum vinden we toch wel erg vreemd

Dat soort verwarren moet worden voorkomen binnen het hij losstaat op raadgevend referendum is ook bedoeld om te wat altijd mogelijk is in de parlementaire democratie hoe goed je de representatie ook vorm geeft dat er in de onder de bevolking

Een meerderheid is die anders is dan de parlementaire meerderheid dat noem je de ostrowski paradox hoe goed je het ook doet in nederland komt er dan nog eens bij dat je door kosten door het vorm van coalities soms die parlementaire meerderheid niet eens een echte parlementaire meerderheid is maar een kunstmatig construeerde parlementaire meerderheid

Doordat de ene partij en en de ander twee partijen vormen een coalitie en zeggen ze ze ruilen gingen uit en het standpunt van een partij wordt daar maar mee

Kunstmatige meerderheid

waar verschil eigenlijk niemand in en de in parlement liever geen echte meerderheid bestaat als de zoon kunstmatige meerderheid is een de gaat nog een cruciaal punt dan kan van onderop het is een referendum van onderop de bevolking zeggen dit vinden we te ver gaan dan is dat onder bepaalde condities veel handtekening het is niet zomaar licht eventjes de dat instrument gebruik kan onder bepaalde condities een referendum zijn als noot van theotis tussen totaal ander soort referendum dan brexit van soms hoor je wel raad brexit het lijkt er ook heeft er niets mee te maken zou ik bijna zeggen je zegt ook niet omdat het az tegen het engelse kiesstelsel ben dat je dus het even kiesstelsels in het algemeen wensen schaffen dat in nederland op monkey stelsel af nee dit moet dat echt kijk op de in de liedjes van de type referendum zelf en wij denken dat het een noodzakelijk ventiel het juist ook met vanuit die algemene gedachten die we die ik in de inleiding af dat een bepaald deel van de bevolking zich minder goed gerepresenteerd weet worden door de reep statieven dempsey door of parlementaire stelsel en dan is dit niet de oplossing met het dit draagt wel aan de oplossing bij je ziet dat beide politieke participatie wat lager opgeleiden

Het verschil tussen lager opgeleiden in de politieke participatie is groot behalve bij en instrumenten stiffer than dan is dat duidelijk kleiner

Dus juist om te zorgen dat iedereen kan participeer is het referendum als aanvullend nood ventiel maatregel ook nog van belang

nee nee nee maar goed ik dus ik hoeveel minuten heb ik nog

Nou ik ga er ik-ik-ik lopen we even paar dingen door de partijen partij wet

Ja gert poelman zij had aan de ene kant zeer grote waardering voor de partij er aan de andere kant een heleboel dingen die er om de partijen heen worden georganiseerd zoals burgerinitiatief

Media zijn van van belang voorkeurstemmen worden grote

Wat de staatscommissie heeft gedaan is inderdaad uitdrukkelijk zeggen dat een parlementaire demper team met zonder partij ondenkbaar is en dat de partij dus ook het goed functioneren van politieke partijen dus van belang is tegelijkertijd zie je ook dat hij op het politieke partij zijn opgekomen

Zo ze waren ook niet voorzien in het formele stelsel dus ook als je dingen verandert er om heen zul je dan zegt zul je zien dat de partijen gaan dus in wel op instellen en dus als ik bijvoorbeeld komt de voorkeur stem nou dat is dat het kiesstelsel alle burgerforum ongeveer waarbij dus een kiezer is de de mogelijkheid krijgt een stem uit te brengen ofwel voor de lijst als geheel en dat ik volg die de partij helemaal dus dat is niet het minder sterk maken van de partij zou ik zeggen maar die kan er ook voor kiezen om de stem uit te brengen op een van de kandidaat en als ik dat doet dan worden die stemmen die op de kandidaten uitgebracht

verdeeld gewone raten van wie de meeste stemmen heeft gekregen en dat en dan bepaalt is de lijstvolgorde niet meer bepaald nou we hebben het is uitgerekend want het zou hebben betekend bij vorige verkiezingen maar ja de kunt nooit helemaal vergelijken met de kiezen wist toen nog niet dat dat zou kunnen gaan gebeuren maar dan dat zo'n 60 procent van de stemmen gaat naar de partij en 40 procent wordt of verdeeld over dit ook de over de kandidaten en dat is dus een ja een verschuiving ik hoeft niet noodzakelijkerwijs een verzwakking te zijn maar partij zullen ze is daar zeker oplopen zullen daar profiel rekening te houden de lijst als geheel blijft natuurlijk onderwerp was van de partij doet partij moeten maar gewoon voor zorgen dat wie er ook op de lijst staat het er staat die helemaal onderaan of net niet onderaan dat het gewoon een goede kandidaat is dat we verantwoord ik houd van de partij om kandidaten te stap dus partij bed brengt ook een heel veel dingen bij elkaar

Er zit hij ook diever bots grond kan er een rol spelen de speciale verbod gewond en dus denk ik dat je daarmee uiteindelijk ook de positie van partijenstelsel meer herkent hem niet noodzakelijk wijs betekent dat het de verzwakking is van de partij

ja dan kies ik

ja

Eerste kamer en trucs en terecht

De eerste kamer hebben natuurlijk aangesproken over de mogelijkheid van hebben wel een eerste kamer nodig dat is echt echt discussieert in de commissie met deze ook wel gezegd van de de kans dat de afschaffen van de eerste kamer het gaat halen is gering maar we vinden het ook inhoudelijk van belang dat die blijft en dat is omdat in de tweede kamer de band tussen de regerings meerderheid in de tweede kamer en de regering is zeer groot monisme heet dat dan wel zodanig via 3g record een andere afspraken zodanig dat je daarmee de controlerende functie van de tweede kamer was geheel onder druk staat en dan is een extra kamer nuttig om die controlerende functie stevig te maken betekent wel de die extra kamer niet een duplicaat moet zijn voor de tweede kamer vandaar dat de de staatscommissie ervoor gekozen heeft niet om de tweede kamer of de eerste kamer rechtstreekse verkiezingen en dan zou die teveel

Zeg maar hetzelfde worden als de tweede kamer nu vooral qua legitimatie

het moet geen duplicaat worden het de het blijft een in een politieke kamer maar die ze concentreert op ik wetgevingskwaliteit maar we zijn natuurlijk niet naïef natuurlijk spelen ook in een politieke kamers deze kamer zakelijk overweging van welke partij je bent zit mij partijen wel of niet in de regering wat we heel duidelijk stellen is dat de fracties in de eerste kan niet gebonden moeten zijn aan een regeerakkoord

Maar natuurlijk zal een fractie van een partij die in de regering zit in de eerste kamer dat wel delen een regeerakkoord welwillende beschouwen dan een fractie bieden niet in zit maar toch moet doen moet je de kunnen zeggen regeerakkoord telt niet zo dat ze ze enigszins meer vrijheid hebben ten opzichte van zo'n akkoord gesloten in de tweede kamer laatste minuut

mijn ogen steroïden gekozen

Ja de gekozen formateur dat is ook echt bedoeld om de invloed van de kiezer te vergroten de kiezer heeft grote invloed op de samenstelling van het parlement

Maar niet op de samenstelling van de regering een snood or zwakke plek van ons of vorm van ons politieke bestel er zijn eerder voorstellen gedaan zij ook van de berg wees er ook al op wij hebben dat natuurlijk gezien wat er ook de commissie calls donderen heeft geschreven

Maar waar wij bij spreek bijna het met namelijk of verkozen formateur en benadrukt in het rapport ook dat dat niet perse betekent dat de formateur dus ook de premier moet worden en ik dus heeft het zal misschien toch gaan gebeuren nee als je nou schoon zijn formateur dus degenen die echt het kabinet vormt

En stel dat een cheng quilling door

Middenpartij verliespartijen tot de kandidaat

formateur wordt en die wordt uitgekozen en die je moet dan een kabinet vormen dan zou die de beste kabinet kunnen vormen waaruit waar die zelf niet de priem leven wordt met iemand anders een van de leiders van de film van de partijen premier wordt dus het is laten we de commissie zegt nadruk knip dat automatisme formateur is toekomstig premier door het kan maar het hoeft niet en daarmee kun je onder voorwaarde dat zien we ook wel kun je kun je de kiezer wat meer invloed geven op de samenstelling van de geen die invloed heeft de kiezer op dit moment helemaal niet

Meer achterslagen terrastafel hem in gesprek gaan met elkaar en met de zaal

Ja

Komen bij staan levensuiting niemand uit ook leden van staatscommissie van seks sells een beetje niet nee

ja

Van de ben peter overtuigd door de nadere toelichting van

Van kolen over de gekozen nee is het geheel niet

Ja kan er ook niks aan doen maken dat vind ik van een brave naïviteit

Je kiest

miljoen je mobiliseert ik weet niet hoe veel kiezers

Om informateur te kiezen en dan zeg je erbij ja maar het is niet zeker dat hij ook premier was hoor

En ik denk dat het type

informateur formaat uur aan laat jim quilling zich op niet zal melden voor zo'n verkiezing omdat hij zelfs al denken die formatie tieten wat mij betreft toe om premier te worden en neem hem zo en ambitie is klauwen dus die de logica ontgaat me

even reageren op kolen

Beneden

zie je

dat zelf niet

Schoolgeld

Partij met een kunnen dat

deel

Basis van ede

wil zit geen leven

Dus heeft van kamerzetels dus geen nou bedrag wat zien en zo voelt het aan elkaar geven natuurlijk niet dan moet er achter het voornemen zou krijgen van camping zijn weg

wat gewoon dat dat de commissie goed bezig niet in

het rapport die vrede

Formeren voor ja kapitein

er is een

Racistisch regel doet ie dat ook

al

zo lang bestaat en zolang

als

moet

zijn van

Een enkel

En wijze engels dat blijft in een partij met zetten

En moet het wel op basis van

even kort want daar

zien

Ben

je wel in dat kan niet

Hoe zit het met het duitse systeem is over duitse systeem nagedacht 2 stemmen dat was de vraag

er zijn een aantal redenen waarom de staatscommissie dat niet heeft overgenomen de het evenredigheid principe geldt heel sterk en dat is heel lastig met de duitse systeem omdat de handhaafde hebben ze nu een heel ingewikkeld systeem van mandaten omdat bij het zo kan leiden dat je via de tweede stem meerstemmig zetels krijgt in de in de bonzen dan dat je via de eerste stemmen recht op heb of net andersom en dan worden we allerlei extra stoelen bij geschoven en dat zet dat de evenredigheid principe onder druk de ze vast voor onze reden om te zeggen dat is als als weg en het is ook behoorlijk ingewikkeld

Bovendien waren we over het algemeen tevreden met het ons ons eigen stelsel zoals het is met de nodige aanpassingen die we gaan voorstellen dat blijft echt binnen dat de marge van het ons eigen stelsel ja

het set volgens mij nietje in duitsland het popo evenredigheid principe onder druk dit duitse bundestag is perfect evenredig vertegenwoordigd op grond van stelsel behoudens ik kies drempel om als je die niet hebt als ze die niet zou hebben zou het voortreffelijk evenredig zijn maar het probleem is de gang die überhaupt wel zorgen juist we even een rechter probleem is dat ze daar onder uw arm en daar te hebben dus je moet je permanent je vangen met rachel

Dat is onhandig natuurlijk zijn uitslag sinds 2000 derde heeft je niet alleen u behangland datum er nog zoet zoet soort toegang om een ander type mandaten

En wat betekent het mch de uitslag kan ertoe leiden dat er een eis tot wel twee driehonderd echter zetels in de boomstam moeten we bewijs over veel je de evenredigheid

Handhaven en dat vonden we toch zo ingewikkeld dat recht dat moeten we niet overwegen te ingewikkeld in te enten in tweede vraag

over de vraag kijk ik hou even vast ja die ook kunt u rust gevaren ingrid niet of ik keer meer kolen heel goed mijn citeer maar ik denk dat hij zei dat het een hele nauwe band is tussen de regering en de coalitiepartij en sprak over monisme en dat daarom de eerste kamer nodig is en hiervoor is vereist dat eerste kamer niet een andere samenstelling moet hebben en dan moet geen direct gekozen eerste kamer worden maar heeft de staatscommissie goed gekeken naar andere kiesstelsels voor de eerste kamer die hele andere samenstellingen zou teweegbrengen bijvoorbeeld en districtenstelsel daar last ik niks over in het rapport voor de eerste kamer dat ook een voordelen en misschien ook nadelen met zich zou meebrengen

Rucola

wil beantwoorden niet stelt de hulpvraag en de andere voor is jouw zekerheid wil alleen even er is kan duidelijk heel veel navo-leger

de redenering een van de redenen waarom je de eerste kamer zou moeten houden is juist omdat die sterke man is min intussen tweede kamer en regering is andere samenstelling ander manier van verkiezingen hebben nagekeken waarborgen keek bijvoorbeeld of het zou moeten laten verkiezen door de leden van de gemeenteraad dan is nu geval het aantal groter dat ze minder hem te manipuleren zeg maar maar dat mij brengt u alle andere ingewikkelde zaken met zich mee want via de gemeenteraad heb je dan een stemmen de eerste kamer en je wilt niet dat daar hebben opgemeten ruisniveau mogen buitenlanders meest madi stemmen dan even de eerste kamer dat willen we nou juist weer niet het hebben met de de

kan in de caraïben scheuren gedeelte van nederland gezien heel lastig om dat op te lossen dus daar zijn we daar zijn van af gegaan de andere samenstelling en districtenstelsel wordt genoemd ja we hebben de echt naar gekeken er wordt zelfs in een noot nog gezegd je zou ook nog kamer kringen kunnen gebruiken om te overwegen maar dat maakt het behoorlijk ingewikkeld en uiteindelijk hebben we alles afwegende maar er is geen ideaal stel ze gezegd ja alle andere steilste die zou je kunnen overwegen maar die maakt dat leidt niet tot een echte verbetering rechtstreekse verkiezingen heb ik al iets over zegt zou teveel

Legitimiteit van de eerste kamer vergroten en daarmee zijn maar teveel een duplicaat maken een dubbele van de tweede kamer en dat moet je niet willen dit van de braak wilde vast iets over zeggen als iemand die is de k bekend is met het wel

natuurlijk sowieso grappig om te weten dat de voor het 1983 hadden we een districtenstelsel voor de eerste koning want toen hadden we vier groepen en binnen die groepen was weliswaar evenredige vertegenwoordiging maar dat waren toch via de strikte maar een probleem natuurlijk als je een ander een andere wijze van samenstellen van de eerste kamer verkiest dan zit je toch met de legitimiteit

je kan bij allerlei in geleerden in zetten of je kan de mensen uit alleen maatschappelijke organisaties in zitten dat was een idee van

Van de savornin lohman in eind 19e eeuw

Dus je kan een jouw soort mag ik volg mij heb je in ierland heb je ook een senaat die op die we maar ja kan zo'n zo'n samengesteld parlement heeft hij dan het politieke mandaat om

Ja zo'n belangrijke rol in in de in de wetgeving te spelen dus dan zou je hem zeker moeten zeggen dan moeten eerste kamer kan dan eigenlijk alleen maar zwart adviserende rol of een corrigerende verwarring misschien heel maar uiteindelijk de beslissing moet dan toch bij de tweede kamer liggen dus als je daar iets aan doet dan moet je zeker ook iets doen andere macht van de eerste kamer oké

Namens oranje beige

ik heb onder andere ook een ontwerp ingediend bij de staatscommissie

Was de geen houthaven nou dat was nogal een evoluerend

En niet ja niet ook misschien wel een radicale revolutie

De inhoud was het daar toch de partijen stelsels en democratische parlementair stelsel en

achterhaald zijn de geen achterhaald begrip ook zijn en niet goed functioneren en het voorstel was om van onder ogen op

te zorgen voor gemeente vereniging

alle inwoners en lid van de gemeente

Verplichte

verplicht er ze zijn dus medeverantwoordelijk

Ze kiezen op onderwerpen en op bestuur wat mensen en van daaruit bouw je op naar een vng bijvoorbeeld

En

weten we met dat plan gebeurd is nou wat mij verbaast is toch dat er en we alleen wat pleisters geplakt worden

als je kijkt naar thorbecke 200 jaar geleden parlementaire stelsel doen klein clubje mannen 105 summary

Nate partij stijl zoals 150 jaar geleden ja hoopt ook ook doen door klein clubje mannen nu staat hij ook in een klein clubje mannen en dus en verloor vraag stelt kan ik nog niks meer wat ik dus er mis is dus de de kloof die is op tussen burgers en als wordt gezegd van dan moeten de partijen maar zorgen voor goede kandidaten gaat het voorbij dat de politieke partijen niet meer functie democratisch functioneren en de kwaliteit van politici ik maak mezelf mee op alle niveaus van geweest tot het zijn echt die zijn niet kompetent genoeg en de ambtenaren zijn ook niet kan nu harder op uw

Ook wordt het heel breed we gaan hebben over politieke partijen en gerard voetbal weten alles van gert

romijn hulp he ja ja ik ga jij doet het doe dit niet te komen

hij doet het wel geloof ik ja ik vind een beetje wastrommel onder iets om te zeggen want je wilt geloof ik het hele partij stelt zijn een paar amateur stel ze verander voor iets wat dan verplicht van onderop moet moet tot stand komen er van boven ja dan wordt het nog ingewikkelder ja

Nou even even product logische voetbal laten uitspreken ja die was hij bijna al uitgesproken over iemand

een beetje vast erop om die met deze vraag wat te doen want u zegt dat partijen functioneren lieten kandidaten en steekt iedereen dat dat toch degene die generaal is hier natuurlijk zijn de problemen met het parlementaire bestel met die effectieve functies op politieke partijen ook nando te zeggen dat ze niet voor schenen lief te zeggen dat ze niet functioneren dat 40 watt ver gaan wat je ook ziet partijen proberen zich wel aan te passen als je kijkt naar fortuin is genoemd hij die fortuyn-revolte de heeft partijen ook

Openen gemaakt inclusieve gemaakt intern democratische gemaakt althans op papier de kiezer er is al ook niks van terecht gekomen naarden naarden naarden daar staat hij iemand naast me die is is heeft zich gekandideerd woord lijsten geschoold werden ze bij de eerste kamerverkiezingen hebben better een beetje over mopperde maar

er is keuze in zo'n partij waren vier kandidaten en enige gekozen zo dan zo te zeggen van die partijen cindy we zijn niet meer democratisch dat gaat mee wat er ook ik dank

mijn naam is paul comenencia

Mijn vraag gaat over de mensen voor u weet allemaal doen voor het publiek de commissie adviseert om de onder andere om aandacht te besteden aan lessen burgerschap' en oh kom op scholen

Aandacht te besteden aan het onderwerp

En mijn vraag aan de heer kolen is wat is de indruk van de commissie

Wat betreft de mate van geïnformeerd heid van het nederlandse publiek met andere woorden had het wordt uitgemaakt als het publiek een zeg maar als je informatie gehouden of dat alles anders was geweest

Nou wij hebben in de in de staatscommissie hier op basis van onderzoek over geconstateerd dat kennis van het functioneren van de democratie in nederland bij vooral de jongeren echt niet goed is ook internationaal vergeleken zelfs nederland niet goed scoort

Dat is een vraag die we hebben geconstateerd en tweede is dat je zegt je moet het ook continu bijhouden maar moeten niet alleen maar de eventjes iets over de schutting van de onderwijs kieperen van doe dat en oma weer dus bij we zeggen die aandacht daarvoor voordat burgerschapsvorming

In het onderwijs me niet alleen het binnen het reguliere onderwijs maar ook winnen instituut zoals montesquieu of product prodemos dat soort instituties zijn ontzettend belangrijk daar moet je continu aan aan werkte informatie de heleboel mensen hebben ontzettend veel informatie een van de dingen van moderne burgerschap is hoe ga je nou om met die informatie zorg dat je niet in een bubbel blijft dat je van verschillende kanten informatie krijgt hoe weet je wat fake nu nu ze zijn niet allemaal dat soort om elementen horen bij

informatie vorming burg schat vorm wordt ook op school naast geschiedenis en maatschappijleer dat hoort bij dat complex en die scholen moeten daarvoor en tijd en geld krijgen en dus niet alleen zijn ze moeten doen en voor de rest niks niks faciliteren we dan gaat het niet lukken en dat die discussie willen wij niet van vanuit staatscommissie stimuleren dat dat ook gebeurt en denk als je jong begint het is niet alleen op school is ook andere instituties is ook voor volwassenen is zou dat goed zijn om je permanent op de hoogte houden hoe functioneert no die democratie hoe krijg ik meer informatie bij elkaar zodat ik zo geïnformeerd mogelijk at burger kan stemmen of kan deelnemen aan politieke activiteit telefoonnummer

Steunenberg vult aan

nou ik ervan zich maar hier geven ruud koole ten dele bij een bent heel blij dat hij hier nou zeg maar je geen het oog houdt dat het belangrijk is dat we mensen alle hier over gaan praten wat ik een beetje mis in zeg maar even aan de ene kant idee tot en met elkaar in debat gaan en de voorstellen die op tafel liggen als ik weer opnieuw we even kijken naar de voorstellen die ook onder meer betreffen van digitalisering en internet worden gedaan er wordt heel veel hoop gevestigd op een wet en aan we dat regelen en dan zijn we klaar en ik geloofde niet zo hard ze in dat mag je best regelen maar volgens mij zijn helemaal niet klaar en dat is een beetje zeg maar mijn zorg pijn at van deze voorstellen het is heel erg mooi klinkt goed maar volgens mij konden hem niet uit ik mis bij de commissie dat idee van laten we dat nou zeg maar eens anders aanpakken in de nederlandse samenleving en daar wil ik graag hier komen gezever over uitdagen

Oké ja ja nou kijk kleine uitdaging heel kort want we zijn al meer vragen ik wil ze wel dat je niet alles dat je niet alles bereikt door even alleen maar wet wordt voor te stellen nee maar een begin heb ik ook gezegd het zijn is tussen naar de veranderingen en culturele verandering en je wilt dus bij in de gaat in combinatie je wilt discussies losmaken me soms moet je ook een zijkast over digitalisering herst meisje week hebben zegt dat is nog zo in beweging maar als je wacht tot 8 tot je al helemaal uit gediscussieerd bent voordat je iets gaat regelen dan kan het wel eens op sommige punten te laat zijn dat gaat hard het gebied dat dat die die meet my car charging wat je ziet in de vreemde staat wat gebeurt is wat ondermijnt echt een democratie dan moet je bij zijn die moet natuurlijk de verkopen verstaan en dat moet je ook proberen in harde afspraken en dat noemen we in nederland en elders ook van een wet zoveel mogelijk vast te leggen en weet ik wel dat je de wet zijn die openstaat voor verdere ontwikkelingen je kunt niet zeggen dichtgetimmerd en klaar dat zegt de commissie of niet het is niet klaar maar je moet wel durven te zien dat het heel erg belangrijk is en sommen ging ook hard als transparantie over bijvoorbeeld als jullie op je je iphone kijken naar naar een wat dan ook en ik komt er een ben d'r langs en met politieke reclame dat ik mag je weten van van wie ik af afkomstig is dat je weet dat die van groenlinks komt of van de pvv over van het cda of misschien wel vanuit de buitenland dat het bekend is dat je dicht daardoor op zijn minst weetjes die zeg niet dat het verboden is wie je zegt op zijn minst een bekend zijn van wie je die reclame krijgen en dat soort zaken zouden kunnen regelen

Ja ik ben jongens chandu ereburger van de gemeente draag mijn vraag is heel kort maar van grote betekenis is

is de kwestie van de zogeheten kies druppel aan dorpen gewis de k vraag de kiesrecht

Uitvoerig aan de orde vestigen kwestie van de kiesdrempel mij is de niet gekomen hij heeft het niet gehaald wat ja de kiesdrempel

We hebben in nederland het gaat dan over chi stijl slanke en we hebben een hele laag kiesdrempel in nederland voor de tweede kamer verkiezingen is dat 0,67 procent feitelijk

En is wel gezegd vorig jaar was heel discussie is dat is dat niet de laag want die versplintering in de kamer fragmentatie versplinteren en we hebben focusgroepen gehouden en als de een van de dingen was dat naar voren kwam was de ergernis over de versplintering

In de kamer en vooral afsplitsingen

nog meer dan nieuwe partij die in de kamer komen dat is en daar hebben gezegd kunnen we daar iets aan doen door bijvoorbeeld de kiesdrempel te verhogen dat er minder makkelijk

Partij in de kamer kwam dat de raakt al een aan het evenredigheid principe natuur kwamen ook aan hechten wat opvallend was bijvoorbeeld in die focusgroepen was als je dat voorlichten van ja heel besloten ergernis en als je dan vervolgens vroeg maar welke partijen zou het wel voor ons uit de kamer moeten verdwijnen de kwam eigenlijk was het antwoord alle partijen behalve die van mij

Tussen hechten ontzettend ook tegelijkertijd dat de eigen geluid in de kamer kan komen dat is juist een van de positieve eigenschap dat nederlandse stealth zeer toegankelijk voor nieuwe geluiden

Het effecten van is dat er veel partijen in de kamer kunnen komen hebben de op dit moment 13 net zoveel van begin de jaren 70

Vorige periode was de door afsplitsingen wat voor opgelopen naar 17 geloof ik dat was wel erg veel het groot probleem nu is dat je geen grote partij mee hebt maar we hebben het niet voor gekozen om die drempel te verhogen want dan dan zou je met bepaalde partij de uitstoten en als het bedoeld is bijvoorbeeld om de formatie te vergemakkelijken daar kwam hebben ook proberen voor alle berekeningen dan moet de minste tot 10% gaan van een drempel van 10% er zitten op niveau van turkije

10% omdat effectief te maken het hebben ze dat moeten we niet doen we kunnen op een andere manier zorgen dat het iets moeilijker wordt om zomer kamer in te komen zonder aan dat evenredigheid principe echt hard te worden en dat is door bijvoorbeeld aantal handtekeningen wat je moet verzamelen om een lijst in te dienen dat is nu een paar kieskring maar dat wordt dan landelijk twaalf honderd handtekeningen moet je verzameld op een gemeentehuis gezet voor elke lijst die in dit en het bedrag waarborgsom

die is al sinds 25 jaar niet geïndexeerd als je dino's indexeert en neemt daartoe van nu ongeveer wat is het tweede team 15.000 tot van 35.000 euro voor de tweede kamer verkiezingen en dat hij oud willem heeringa keken is dat wel iets om die fragmentatie tegen die ik zie als er een eringa je hier klikken ja

of wat klopt over ook nee hoeft niet verstoppen of die mee eens bent dus hier om me te dan ga ik nou ik weet met het afwezigheid of neem ik de afwezigheid maar de lage kiesdrempel ben ik een race en ook ze analyse om als je die gaat op hoger dan krijg je wat je dan misty's de mogelijkheid voor voor voor stroming in de samenleving om zichtbaar te worden en krijgen explosies op andere momenten of met hesjes of in een referendum hiervoor zijn ontdekt heet er is een stroming de samenleving die we niet in de camera

Oké dank

Ja voor ze de achtbaan mohammed ik vind het heel leuk hoor democratie en rechtsstaat maar is namelijk aan wanneer hiddinga wie zij concealer of ik ben een voorstander van dat is een ben ik geen voorstander ben van de rechters voedsel dit moment de wet geven op het moment dat ze dat doen krijgen in de parlement en in de samenleving dus u bent toch niet in een politiek gaan bedrijven dus het krijgt u die discussie

er is ook gezegd namelijk door de staatscommissie de burger oh oh en de politici is wat grote afstand waarom hebt u niet gekozen je weet er zijn zoveel commissies in ons land geredde alle maanden later echt komen ik gekozen voor de burger te participeren op televisies om discussie te houden waar wij niet alleen maar zogenaamde geselecteerde mensen mee kunnen praten

Dan doen wij nu huur ook in gissen en geselecteerde gedaan daar krijgen namelijk de participatie van de burger en die kan input geven dat hebben we namelijk een torenhoge probeer en dan zag je wat de tongo heb ik heb ik even niet paraat nee ik heb daar gewoon ten derde was ook niet discussie over participatie van mensen voor het democratie en toen zijn er later op de tv discussieerden de kon er verrassende dingen naar voren en dat is een alles helder

Hera

goedkoop hij het ook en u zijt ook het het automatisch gelijk stellen van wat de rechter doet als hij wetgeving toetsen aan verdrag afgrond heb dat de rechter dan een politiek doet dat vind ik een soort me excuseren mooi en simplificatie van hoe het gaat de rechter beoordeelt de kwaliteit de rechtmatigheid van hun wet als de rechter oordeelt dat

ongelijke behandeling en sociale zekerheid onderscheid een man en vrouw dat de strijd is met verdraag of als hij had dat had gekund wedstrijd had gezegd in strijd met de grondwet is dat aan politiek doen nee dat is de wetgever houden aan de normen die de wetgever zelf in dit land heeft binnengebracht namelijk door verdragen goed te keuren dan wel de grondwet vast te stellen

Heeft zo'n uitspraak politieke implicaties ja dat kan het hebben maar laten we wel zijn de wet geven of de politiek dan maar verlaat zich ook vaak op de rechter ella probleem op het bord van de rechten liggen het stakingsrecht is om geregeld en de recht in de wetgever is dolblij dat de rechter dat voor zijn kiezen de neemt er zijn tal van problemen die op het bord van de rechter komen rechter kan niet weigeren om een uitspraak te doen die kan niet zeggen dit is politiek ik doe het niet die moet een de hand van de normen uitspraken doen dat sommige repercussies hebben voor wetgeving

evident maar ik denk dat de kwaliteit van de rechtspraak voor en wat ik had willen zou nog zou willen voorstellen voor de staatscommissie om een beetje het engelse model te volgen dat zouden we kunnen doen zonder grondwetswijziging zouden de wet geeft zelf kunnen anta meren namelijk door de rechter te verleiden wat de hoge raad alles heeft gedaan die ook raad heeft al eens gezegd in de harmonisatie werd aan rest die wet deugt niet in strijd met hun algemeen rechtsbeginsel

Dat heeft de politiek zich ook aangetrokken door die net te veranderen

Die werd niet waard op uit toepassing gelaten door de hoge raad maar die heeft dat aangeeft dat zou volgens mij een weg zijn een betere dan met de constant je hoofd dat je gewoon aan de rechter laat en met name dan ook aan de hoogste rechter om zo'n aanwijzingen aan de politiek te geven en een verstandige wetgever gaat er keurig netjes mee om net als in het verenigd koninkrijk maar die praktijken staat

We zijn bijna anderhalf uur verder maar zat en hove de man van een voetnoot was ik

met

Voor de point er geschiedschrijving is misschien goed om even aan trainer de hand familie je ooit turkse toestanden wilde introduceren met zijn suggestie en kiezen hebben van 10% in te voeren maar beter voelen nee maar ik onder andere vraag het grondmotief van van de auteurs van van het rapport remkes is dat de kat is gebaseerd de veronderstelling dat

Nederland zich te weinig representeert weten in het parlement er een te grote kloof tussen politiek en burgers

Wantrouwen misschien zelfs in dat licht verbaasd met een beetje kan ik niet goed ruime het voorstel voor de gekozen formateur de commissie verdeeld niet dat een van de motieven voor dat voorstel is het of stimuleren van blokvorming en en iemand coördineert zich voor het formateur schap en

Partijen er scharen zich achter die formateur

om

Om hem te steunen

blokvorming

Is vooral bedoelt het even de versplintering van het parlement deze kook in het rapport dat is echt een argument aan het bestuurlijke

Het bestuurlijke

argument van er moet

Efficiënter gereageerd worden die versplintering is lastig laat die gekozen formateur mark shaw bedenken om het wat zwart-wit te zeggen dat heeft weinig te maken met het motief van verkleining van de kloof burger kiezer

Een berg misschien we daar even op reageren

De gekozen vorm er is ook zoiets

Deze zijn van jopie heel beginnen koffie bellen heeft om is goed

maar dan moet ik wel even odin scapa home store

het theater alleen ik lijk wel voor de eerste achter een introductie microfoon ga ook alles van

De echte die dit het vraag met mij dus ook eigenlijk af want is aan jou ja nee het gaat enerzijds

in het rapport van de staatscommissie duidelijk om politieke blokvorming en via de gekozen formateur het bestrijden van

Versplintering fragmenten precies en

dat ze houden gebeurt vanuit een bestuurlijke op punt want fragmentarisch lastig en inefficiënt en je moet allemaal zo veel moeite doen voordat je een kabinet bij elkaar hebt enzovoort kan het niet een beetje overzichtelijke

En dat is ook een van de reden als ik er zelf iets van mag zeggen om zeggen ja als de aarde gekozen formaat uur voor nodig hebt dan moet je toch naar mijn huis nadenken over wat zijn dan de achtergronden van die fragmentatie

en de tweede vraag is die fragmentatie dan zo erg of dwingt die partijen op een andere manier met elkaar om te gaan

En de te zoeken in

incidentele of systematische allianties met elkaar dat zou namelijk ook kunnen en je hebt inderdaad voor kabinet vrij wat partijen nodig is dat erg die vraag door de bocht mij ook iets te makkelijk gedacht bij jou dat ze erg want we waren altijd grote partijen gewend ja dan moeten we dan aan wennen dat dat niet meer zo is eventueel komt het later wel weer terug en ook fragment azië met golven zich voltrekken en dus zou je misschien gewoon het uit de uitspraak van de kiezen moeten nemen voor wat hij is

Punt hoe consistent is het voorstel van de stelschroeven silico

Nou ten eerste ze gekozen formateur niet

Voorgesteld

om reden al in de eerste plaats om reden om de versplintering tegen te gaan het is om de kiezer invloed te geven op de machtsvorming om de kabinetsformatie op een of andere manier onder voorwaarde dat is de eerste reden en wij effecten van uit dat is wat we op zich verwelkomen is dat het ook blokvorming beuren bevordert en dat is niet blokvorming in de zin van polarisatie een blok 2 andere het kan ook heel goed zijn dat blokvorming dat er dat de drie of vier verschillende groeperingen partijen een kandidaat naar voren schuiven omdat elk van de partijen als hij een politieke leider als kandidaat formateur naar voor zou schuiven dan is het waarschijnlijk al haal dan de kans is groter dat hier samen dan wel de relatieve meerderheid haalt en dat proces van uit die fragmentatie toeristisch herman ik ben met jij is helemaal niet erg het is wel een probleem voor sommige dat je dat je vol sommen dat je geen grote partijen hebt omdat dat de formatie van de ingewikkelde maak ik zou zijn als je uitgaat van die fragmentatie die er is dus gewoon een uitslag de denkt helemaal met jan van de berg eens dan moet je wel een proces op gang zetten waardoor vanuit die dertien of veertien fracties dat toch iets van ja we weer eenheids forming komt en dan kun je al voor de verkiezingen

Beneden bereiken door die blokvorming aan de hand van de verkoop formateur is niet de eerste reden waarom die wordt ingevoerd het reden was om de kiezer enigszins invloed te geven op de regering maar je onderschat dan de mogelijkheid we daarom de koning op met dat voldaan voorbeeld want dat kan zich opnieuw voordoen dat iemand heel goed in staat blijkt om een meerderheid voor zijn van natuurschat te mobiliseren

Juist door zich van partijen verwijderd te houden hoe

is in mijn imaan u een macro president geworden in frankrijk door zich op verre afstand van het hele partij bestel te houden dat wil niet zeggen dat hij geen politiek ideologische opvattingen al dat is intussen wel gebleken als je het nog niet wist maar waar ik voor of ga ik op pad en die is echt kan straks een formateur zijn die eigenlijk nergens wortelt in het partij bestel alleen in ons bestel ontkomt u er niet aan om vervolgens toch met al die partijen om de tafel te gaan zitten en dan is de vraag zijn die partijen bereid

Wat waren zijn frankrijk niet zo erg zijn die traditionele partijen bereid om dan met die uit het niets gekomen voor hun gevoel van natuur toch aan het werk te gaan waarom niet zou je zeggen want als je alle onderhoud nee als je alles nee als je alle baseert op de dat het tot nu toe dan zou ik zeggen je noemt zelf het voorbeeld van 2002

Wat je er ook van vindt er is een kabinet gekomen de lpf inkwam

Fortuinlijk was vermoord model plicht kan winnen in in het kabinet

Dus het was niet zo dat andere partijen dan die lpf geen enkel beding met één van de grote winnaars van de momenten jongen wilde gaan regeren als fortuin voor formateur was ik weet niet goed gegaan was het is rivier historie maar dat sluit ik niet uit dat er een aantal partijen zeggen ja dit is wel een uitslag waar we het mee moeten doen hij kijkt als hij gekozen formateur was worden delete om het te vormen als je dan echt dat zou kunnen dat ze allemaal zijn nee nou dan denk ik dat er inderdaad een boosheid van beurs kan komen zij al gele hesjes zou daar niet maar dat dat weten die andere partijen ook en dat gaat hun gedrag beïnvloeden en dat is precies wat je wilt je cultuurverandering ook zodanig dat je hoe divers je ook bent en dat stelsel wil je houden zo divers mogelijk dat je toch een proces bevordert dat je uiteindelijk naar elkaar toe komt dat er iets van

Regeringsvorm mogelijk is maar ook de kiezen nog enige invloed op heeft geen vroeger alleen omgeving daarna ga ik afsluit we de slotfase voor u allemaal daarom niet een opmerking naar de vraag

Het gaat hij eventjes over die vraag van is een gekozen formateur

Is het niet en de zeg maar de

Dit wordt een witte meeste president is dat niet eigen soort automatisch me lijden niet dat een soort preter presidentiële zeer van het systeem en het zijn grote woorden

Leidt leidt dit niet tot een presidentiële jury van het parlementaire bestel van het politieke systeem wat we in nederland hebben terwijl de commissie juist ook zo begaan is met waarborgen en en checks and balances is en zo en zo voort en ga je met dit voorstel niet te ver want inderdaad de rio vanwege noemde al fortuin stel dat er iemand en buiten de politieke bestel zich kandideert en die over een behoorlijke aanhang weten beschikken voor sterke man zal ik mij niet noemen maar dat zou kunnen

Die zegt we gaan alles anders doen dat is fortuinlijk zijn en

En die heeft een dieet mandaat van de kiezer ten opzichte van de partijen dat lijkt met de van een ingewikkelde situatie een laatste zin van rucola het nogmaals of wel degene die van buiten of van binnen het systeem god heeft in een keer de absolute meerderheid dat is in nederland nog nooit voorgekomen dat dat zou kunnen ja dan kan die natuurlijk een eigen regering vormen

Dat zal niet gebeuren een van de grote voordelen dat heeft te maken met evenredigheid stelsel dat het is dat we nou juist een veel partijenstelsel hebben

Ik zeg wel eens we hebben een ingebakken checks en balances systeem doordat meerpartijenstelsel omdat geen enkele partij en in zijn eentje de regering kan vormen dus ook zo'n nieuw komen die komt die zal moeten zoeken naar compromissen met andere wilde je tot de meerderheid komen en wetten door de kamer kunnen krijgen en dat proces wil je bijvoorbeeld ook ik denk we gaan afsluiten wij bijeenkomst als deze gaat het altijd over wat er als god wat er beter kan waarom de commissie je toch weer verkeerd gezien heeft twee jullie nu veel ze even af en afstanden met het rondje wat vindt u er allemaal een mooi punt goed voor stap

als tegenwicht verhalen de code u noteert u noteert

Job doet mij meer als laatste

ik moet ervan zo snel mogelijk zo lmo christelijke dat niet te makkelijk werd ik zal de ouderdom onze

Nou ja ik ben erg gecharmeerd van wat de commissie aan ideeën heeft om het onderwijs burgerschap' moet bevorderen

nou hij noemde hebben we ook al

Montesquieu instituut nou ja dat is een van de speler maar er zijn er vast media die daar best een rol in kunnen spelen laten we kijken want we hoeven niet hebt alles over de schutting bij het onderwijs te gooien maar het is zijn gewoon hele makkelijke manieren om heel brede groepen aan te spreken

Daar laten we dat proberen banner

Ja is heel moeilijk maar ik denk dat ik misschien de commissie moet gaan prijzen voor het feit dat ze echt nederlanden zijn dus van de kleine stapjes voorwaarts houden en niet te grote sprongen maken dus dat er gaat opent dit rapport nog weer een soort van van van van van vergezicht waarin nieuwe rapporten kunnen gaan gekomen dat we nog ook dat wanneer dat werkt meer nederland radicaal radicaal radicaal de waarmee radicale voorstel er misschien zeg maar de komende tijd op tafel kunnen belanden van ik denk en de heilige hebben het ook vanmiddag over gehad dat met name de fragmentatie

Dat dat een normaal verschijnsel wordt van zelfstandige burgers die een oordeel kan vormen over politiek en dat willen we toch dankjewel

gerrit voerman ja ik heb toevallig vanmiddag altijd 83 voorstellen nog in de trein door gerealiseerd schone gezond ja dan combineer in het wel een beetje ja beweeg beetje schokkend ik ander momenteel niet een verzinnen wanneer nou daar ben ik nu eenmaal voor als historicus vind ik natuurlijk het feit dat geschiedenissen tot in de laatste klas van de van de middelbare school moest worden gedoseerd een mooi voorstel naar je ziet ik ziet er eigenlijk anders en het is al gezegd dit rapport je kijkt als een casino van mensen hier is ook hier voor mij toe zijn gekomen dat zal de debat over de functie voor het functioneren van het parlementaire bestel van het politieke systeem in nederland alleen maar bevorderen en ik denk dat er winst is dankjewel die ik hoop nou we zien wel wat er verder van komt houd hem aansluiten op het laatste ik de ik hoop dat dit rapport van de commissie van het is gewoon een mooi en goed leesbaar rapport en is staan buiten om van ideeën en analyse zin dat het leidt tot een grondige discussie in het niet gewoon weer in delaford weet bovenop veel van de andere rapporten

Een van de problemen denk ik waar de commissie ook mee heeft geworsteld is dat als je nou met een ver gaat voor stap komt en wij vinden zelfs of kozen formateur denk al heel ver gaan die heb je toch al gauw allemaal grondwetswijziging je meer nodig dan geldt ook voor je eerste kamer zelfs de binnen relatief bescheiden voorstel moesten dragen voor een eindpunt doe ik dat dan kom ik op oog

Wat ik had

jammer filler had gehoopt commissie ook zij bereid is al hebben gezegd dat we misschien de positieve van grond hij is grondwet kunnen versimpelen

en de lezing in twee de aandacht eruit slopen toch weer stellen dat mensen er is tijd twee manieren uitmaakt of referent wat dit mooie elementaire is het invoeren van het concert toetsen rijdt hij moet gewoon ski vanaf alleen niet op de manier van de commissie moe van

en

Invoering van de persoonlijke elementen bij de verkiezingen maar zelfs de afrika voorstel niet vechten het blijft hoogleraar zo vies van de bergen het belangrijkste beneden denk ik is bij nader inzien en dat voegt zich bij andere de durf van de commissie om oude voorstellen met enige hardnekkigheid terug te halen en te zetten en we gaan het er nu over hebben om een andere omstandigheden

En nou ga je echt kiezen

dat geldt voor het referendum wat je de neiging is om te dekken ja dan hebben we net gehad dat komt niet meer met

redelijk dwingende argumenten wortel en dat gaat ook over burgerforum kiesstelsel dat destijds op een schandelijke manier door de politiek van tafel geveegd is zonder dat zelfs maar over na te denken

Dit dwingt wij komen dan weer terug en we komen net zo lang terug tot je eindelijk eens een keer constructieve reageer dankjewel

wat wat nu even eerlijk wat zul je nu tegen aan de inbreng van deze heren

Kijk ik denk als zij lid waren geweest van de staatscommissie had ze een proces van twee jaar misschien wel nodig gehad om wel spontaan al die positieve dingen te kunnen gaan we gaat te hebben we app ik na mijn karakter dit is natuurlijk veel gediscussieerd is geven en nemen in een staatscommissie

de dit is waar echt waar wij als staatscommissie van vinden het rapport daar is behoorlijk uur van in de stad kun je hem ook behoorlijk kans van slagen is zien wij daarin ik denk dat het echt een aantal dingen echt wel gaan lukken de urgentie is heel hoog benadrukken

en ik denk als ik van jullie hoor denk aan al die discussie die die brengen die is precies wat we willen ga zo door staatscommissie zal een serviër zijn ex-leden wel reageren we hopelijk gaat de regering parlement er echt mee aan de slag want dat is hartstikke hard nodig

Dit verdient een applaus

Goedkoop aan het eind dat ik u bedanken voor je aanwezigheid bij een bijzonder de mensen die echt deze bijeenkomst hebben georganiseerd

Sabine en mij

zonder zonder hem kan zelfs de staatscommissie

Krijgt geen voor hem dankjewel graag tot een volgende keer graag tot een volgende bad waarschijnlijk in het nieuwe jaar