Iedereen heeft belangen

Bij de 'ophef' over het feit dat VVD-Eerste Kamerlid Anne-Wil Duthler vóór een wetsvoorstel stemde, waarover haar bedrijf advies had uitgebracht, dringt de vraag zich op: is er een probleem? Dat overigens nog los van de vraag of zijzelf betrokken was bij die advisering.

Je kunt stellen: een Kamerlid dat stemt over een wetsvoorstel waarover het zelf heeft geadviseerd, is niet meer onafhankelijk. Hij of zij heeft misschien wel een belang om vóór te stemmen. Dat probleem zou er evenwel alleen zijn als de betrokkene de lijn van de fractie op onjuiste/onzuivere gronden had weten te veranderen of als hij of zij zelf zakelijke (of zelfs financiële) belangen had bij de uitkomst van de stemming. Daarvan is geen sprake.

Als er al een belang was, dan is het de vraag of dat bijna niet altijd het geval is. Iedereen die over belastingvoorstellen, pensioen- of sociale wetgeving stemt, zal daarbij al snel (ook) een eigen belang hebben. Dat geldt eveneens als een Kamerlid kinderen heeft voor maatregelen op het gebied van onderwijs of studiefinanciering, het geldt ook bij maatregelen op het gebied van mobiliteit voor wie zich per auto vervoert of soms bij gemeentelijke herindelingen als een lid woonachtig is in een betrokken gemeente.

Er kan al snel sprake zijn de schijn van beïnvloeding. Als voorbeeld: In 2006 stemde GroenLinks in de Eerste Kamer, anders dan in de Tweede Kamer, vóór de samenvoeging van Roermond en Swalmen. In de GroenLinks-fractie zat de voormalige Roermondse wethouder Tof Thissen....

Fracties maken een politieke afweging, waarbij zij het eigen programma en de band met het kabinet laten meewegen. Voor Eerste Kamerfracties geldt dat zij zich als regel richten op de lijn die de Tweede Kamerfractie had gevolgd. Dat is een politieke afweging, waarop kiezers de partij desgewenst kunnen afrekenen.

Dat de VVD vóór het wetsvoorstel (de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning) zou stemmen was geen verrassing en geheel in lijn met de partijopvattingen. Woordvoerster Heleen Dupuis steunde de algemene lijn van het wetsvoorstel (meer zelfredzaamheid van burgers, beheersing van kosten, decentralisatie), maar stelde kritische vragen over bijvoorbeeld uitvoerbaarheid en bureaucratie. Dat is een volstrekt normale gang van zaken. Van enige beïnvloeding door Duthler is niets gebleken.

Wie (Eerste) Kamerleden zonder belangen wil, zoekt naar de kwadratuur van de cirkel. Iedereen heeft belangen en Kamerleden komen ook op voor belangen. Die belangen zijn alleen een probleem als er onzuivere motieven in het spel zijn en iemand op grond daarvan haar of zijn eigen fractie tot een ander standpunt brengt.