“De kiezer is de beste kiesdrempel”

DEN HAAG (PDC) - Bestaat de kloof tussen kiezer en gekozene eigenlijk wel? Zo ja, is het eigenlijk erg dat hij bestaat? Met deze vragen leidde Tom van der Meer (hoogleraar Politicologie UvA) het debat in. Hij ging in gesprek over ‘de kloof’ met Jacques Monasch (voorman Nieuwe Wegen, afsplitser PvdA), Hero Brinkman (lijsttrekker Ondernemerspartij, afsplitser PVV) en Annemarie Kas (politieke redactie NRC) onder leiding van Max van Weezel.

Over het algemeen schetste Tom van der Meer gister een vrij rooskleurig plaatje over het functioneren van onze democratie. Met een evenredig kiesstelsel en een goed functionerend openbaar bestuur, ziet hij op de lange termijn geen structurele afname van vertrouwen in de Nederlandse politiek. Maar is er dan helemaal geen kloof tussen kiezer en politiek?

Hero Brinkman en Jacques Monasch zien de kloof wel degelijk. Zij onderstreepten allebei de tegenstelling tussen een groeiende welvaart aan de ene kant en wantrouwen jegens ‘het systeem’ aan de andere. “Dat wantrouwen komt voort uit een gevoel van weinig grip op ondemocratische maatschappelijke organisaties en bijvoorbeeld de VN en de EU.”, aldus Brinkman.

Tom van der Meer sprak vooral van een inhoudelijke kloof: “De meeste partijen die op multicultureel gebied conservatief zijn, zitten economisch gezien rechts.” Dit laat een gat vallen op het electorale veld aan de links-conservatieve kant waar volgens Van der Meer juist één derde van de kiezers zit. Jacques Monasch’ Nieuwe Wegen is één van de weinige links-conservatieve partijen. Hij is voor de verzorgingsstaat maar ook voor een harder immigratiebeleid. Zoals Brinkman het verwoordde: “Dit is de echte sociaal-democratie, als mensen lid zijn van de PvdA moeten ze acuut hun lidmaatschap opzeggen en lid worden van Nieuwe Wegen!”

Annemarie Kas verzuchtte daarop: “Kijk en wij hebben dan het dilemma, hoeveel aandacht besteed je hieraan?” Ze sprak over de angst om een beweging in de samenleving te missen. Als voorbeeld gaf Kas het ‘trauma van 2002’, waarmee ze refereerde aan de opkomst van Pim Fortuyn dat door de landelijke media destijds niet serieus genomen werd.

De nieuwe partij van Hero Brinkman, is een ‘one-issue’ partij. De Ondernemerspartij legt de nadruk op een gunstig economisch klimaat voor ondernemers. En juist in die kleine ‘one-issue’ partijen ziet Tom van der Meer de evenredigheid van het Nederlandse kiesstelsel. Nieuwe partijen en ‘one-issue’ partijen worden opgericht uit onvrede maar geven deze tegelijkertijd een plek en een stem in de politiek. Van der Meer laat daarentegen ook zien hoe de kiezer zelf een kiesdrempel opwerpt: weinig afsplitsers komen uiteindelijk weer in de Tweede Kamer. Van de 32 afsplitsers de afgelopen jaren is het er maar één gelukt: de heer Wilders.