Een mogelijk obstakel voor brexit: het EURATOM-verdrag

Het Verenigd Koninkrijk gaat na het referendum van 23 juni 2016 voor een Brexit. Hoewel er nog geen verklaring conform art. 50 VEU is gedaan, koerst de huidige regering onder leiding van de nieuwe premier Theresa May op het verlaten van de EU.

Destijds in de jaren 50 van de vorige eeuw begon de Europese eenwording met een drietal organisaties: de EGKS, de EEG én de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie: Euratom. De eerste twee gingen op in de huidige EU: dus ziet de Brexit op het verlaten daarvan. Maar Euratom is nooit in de EU opgegaan. Wel fungeren de instellingen van de EU ook als instellingen van Euratom, en dat kan eenvoudig omdat het nu eenmaal zo is dat alle EU lidstaten ook lidstaten van Euratom zijn; bij toetreding tot de EU vindt er ook toetreding tot Euratom plaats.

Opzegclausules

Maar anders dan bij de EU was en is er (net zoals in het pré-Lissabon EU/EEG/EGKS tijdperk) niet voorzien in een exit clausule in het Euratom verdrag. Dus wat nu? Wel een Brexit, maar geen exit door het VK uit Euratom? Schuift het Verenigd Koninkrijk dan aan in de instellingen van de EU als die acteren als Euratom instellingen? Maar dat kan niet, want de EU instellingen zijn de EU instellingen en wel zonder het Verenigd Koninkrijk, toch?

Opzegclausule Euratom

Dus moeten we dan maar aannemen dat het de bedoeling van de verdragspartijen wel moet zijn geweest om het opzeggen van het Euastom-verdrag wél mogelijk te maken, hoewel het natuurlijk nooit echt de bedoeling is geweest dat ooit een verdragspartij zou opzeggen. Of moeten we aannemen dat de huidige bedoeling van de Euratom verdragspartijen wel moet zijn om een opzegging ex. art. 50 VEU exit ook van toepassing te laten zijn op Euratom? Dat was natuurlijk niet de bewuste bedoeling want anders was het niet vergeten destijds bij het opstellen van het verdrag van Lissabon, want dat mogen we gevoeglijk aannemen: het is er gewoon bij ingeschoten, en daarmee is dit een van de vele kleine en grote juridische hobbels die moeten worden genomen om de Brexit uiteindelijk te doen effectueren.

Vraag is verder of een eventuele exit uit Euratom naar Brits constitutioneel recht wel voortvloeit uit het Brexit referendum, omdat dat laatste niet over Euratom ging. De vraagstelling ging alleen over de EU, tenslotte, en daartoe behoort de Euratom niet, al gebruikt het de EU instellingen. Afin, dat is een vraag naar Brits constitutioneel recht en dat laat het uittreden uit organisaties ook toe zonder voorafgaand referendum. Maar tot nog toe heb ik er in het VK niemand over gehoord, dus is er voorshands nog geen verzoek tot uittreding uit Euratom en dus het perspectief dat EU instellingen (zonder het VK) beslissingen nemen over Euratom inclusief het VK.