Betere samenwerking moet democratie en legitimiteit Europa versterken

DEN HAAG (PDC) - Een veelgehoorde klacht over de Europese besluitvorming is het gebrek aan democratische controle en legitimiteit. In een policy paper van het Montesquieu Instituut komen prof. Aalt-Willem Heringa, Hoai-Thu Nguyen LLM en mr. Sofie Wolf van de Universiteit Maastricht met een reeks oplossingen die de zichtbaarheid van het Europees Parlement moet verhogen en de rol van de nationale parlementen moet vergroten. Als de aanbevelingen worden overgenomen, zal de legitimiteit toenemen: burgers en instellingen zullen de besluiten uit ‘het Brusselse’ beter accepteren als de besluitvormingsprocedures overzichtelijker en democratischer worden.

Historisch gezien gaat de legitimiteit uit van de nationale parlementen. Zij hebben immers de oprichtingsverdragen gesteund. Nieuwe verdragen zorgden voor een grotere overdracht van bevoegdheden naar het Europese niveau, maar voorzagen niet in een antwoord op de vraag hoe legitimiteit vergroot kon worden. Met het Verdrag van Lissabon is wel nagedacht over deze vraag: zowel de rol van het Europees Parlement áls die van de nationale parlementen van de lidstaten werd groter.

Zo’n 90 procent van alle Europese regelgeving moet langs het Europees Parlement, het enige democratisch gekozen orgaan op EU-niveau. Daarnaast hebben nationale parlementen de mogelijkheid gekregen om een gele of oranje kaart te trekken, als een Europese wet teveel in het vaarwater van de lidstaten komt. Maar deze mogelijkheden gaan nog niet ver genoeg, zo betogen Heringa, Nguyen en Wolf.

Voorgestelde oplossingen

Meer zichtbaarheid

Voordat over meer legitimiteit kan worden gesproken, moet de burger iets merken van de veranderingen. Nationale parlementen moeten werken aan een grotere zichtbaarheid van de EU: in de parlementen van de lidstaten moeten meer debatten worden georganiseerd over de Europese Unie en eurocommissarissen zouden vaker moeten worden uitgenodigd door nationale parlementen. Ook zouden de beeldbepalende gezichten vaker zichtbaar moeten zijn op televisie door middel van het geven van interviews.

Grotere rol nationale parlementen

Nationale parlementen kunnen nu louter over wetgeving een mening geven. Het zou een goed idee zijn om parlementen ook over andere initiatieven mee te laten praten. Parlementen moeten beter samenwerken om zo de mogelijkheden die er zijn, beter te benutten. Ook het Europees Parlement moet de samenwerking met de nationale parlementen versterken. Door het verbinden van nationale politici en Europarlementariërs kan ook de rol van het Europarlement zelf worden versterkt: er komt zo namelijk meer input uit de lidstaten naar de Europese volksvertegenwoordigers.