Ex-gedetineerden, hun privacy en de media

Sven Kockelmann en zijn programma hadden vorige week grote impact met hun uitzending over Volkert van der G. De uitzending was goed bekeken en er volgde een meerdaagse nieuwscyclus die het merk ‘KRO NCRV Brandpunt Reporter’ – aan de naam is al te zien met hoeveel tegenzin de fusies in omroepland plaatsvinden – maar eens stevig in de markt zette.

Maatschappelijk belang

In die nieuwscyclus ging het vooral om de vermeende schending van de voorwaarden van de voorlopige invrijheidstelling van Van der G. De discussie hierover zal nog wel even voortduren. Wat mij betreft zou echter ook een andere gevoerd mogen worden: handelde KRO NCRV Brandpunt Reporter wel juist met hun undercoveractie?  

Volgens de kortgedingrechter kennelijk wel. Op de dag van de uitzending werd Van der G’s eis tot een uitzendverbod immers door hem van tafel geveegd. Het lijkt er niettemin op dat de programmamakers nog enige discussie hadden verwacht. Aan het begin van de uitzending zei Sven Kockelmann over het gebruik van verborgen camera’s en microfoons nog nadrukkelijk: “Een zwaar middel, zeker, maar we vinden het maatschappelijk belang van wat u zo gaat zien, zwaarder wegen.”

Op zich legt hij daarmee een maatstaf aan die ook in de rechtspraak kan worden teruggevonden. Vaste lijn in de rechtspraak is namelijk inderdaad dat waar twee grondrechten op elkaar botsen – in dit geval de vrijheid van meningsuiting van de programmamakers en de privacy van Van der G. – een weging moet worden gemaakt van de bij dat specifieke geval betrokken belangen.

Jurisprudentie

De Hoge Raad bevestigde dit in het Panorama-arrest uit 1994. Panorama had een foto geplaatst van Ferdi E., die berucht was geworden als de ontvoerder (en naar later bleek moordenaar) van Gerrit Jan Heijn. Ferdi E. zat gevangen ten tijde van de publicatie. Mede omdat dit nog geruime tijd zo zou blijven, had de Hoge Raad uiteindelijk weinig bewaar tegen plaatsing van de foto. Dit zou volgens de Hoge Raad pas wezenlijk anders zijn als E. zijn straf had uitgezeten en zich in een traject van reclassering en resocialisatie zou bevinden. Op zo’n moment zou het waarschijnlijker zijn dat het belang van E. zwaarder zou wegen, omdat iemand die zijn straf heeft uitgezeten ook de kans moet krijgen terug te keren in de samenleving.

Je zou zeggen dat Van der G. op grond hiervan zijn kort geding had moeten winnen. Maar goed, kennelijk was ook de rechter van opvatting dat ‘het maatschappelijk belang van wat ik zou gaan zien, zwaarder zou wegen’. Dat viel mij tegen. Van alles wat ik tijdens de uitzending zag, gaf werkelijk niets mij het gevoel dat dit een zodanig groot maatschappelijk belang vertegenwoordigde dat het nodig was iemand in het geniep te filmen en zijn voorkomen, stem en motoriek betrekkelijk herkenbaar in beeld te brengen. Zeker de laatste scenes waarin Van der G. hardlopend wordt gefilmd druipen van een sensatiezucht waaraan de Panorama nog een puntje kan zuigen.

Ok, dus Van der G. heeft wat problemen met de reclassering en het UWV. So what? En ja, hij heeft de mediastorm voor willen zijn, door zelf de eerste ‘scoop’ te orkestreren. Hij schatte kennelijk in dat de media zeer gebrand zou zijn op beeldmateriaal. De hoop was kennelijk dat hij rust zou krijgen als daarin zo snel mogelijk zou worden voorzien. Nu zelfs de publieke omroep de weg van tijdschriften als Panorama blijkt te willen bewandelen, blijkt het eerste waar en lijkt hij dat laatste te kunnen vergeten.