Interview met Anneke Goudsmit

Anneke Goudsmit, advocate uit Amsterdam, die in 1967 lid van de eerste fractie van D66 in de Tweede Kamer werd. Had als bekwaam juriste en vasthoudend debatster al snel een goede naam als parlementariër. Pleitbezorgster van vrouwenemancipatie en betrokken bij initiatiefvoorstellen op het gebied van staatkundige vernieuwing. In 1971 ministerskandidaat voor Justitie in het schaduwkabinet van PvdA, D66 en PPR. Weigerde in 1973 staatssecretaris te worden onder Van Agt vanwege diens standpunt over abortus en verliet in 1974 om de zelfde reden de Tweede Kamer. Werd later rechter in Amsterdam.

Was de Tweede Kamer in uw tijd beter dan nu? Denk aan aandacht incidenten, stijl van het debat, organisatie, faciliteiten. 

Goudsmit benadrukt dat het lastig is om een oordeel te geven over de hedendaagse situatie als 'buitenstaander'. Toch lijkt het wel alsof er nu meer op incidenten wordt gereageerd dan vroeger. Hierbij wordt voornamelijk aandacht besteed aan incidenten die televisieprogramma's aandragen waar bijvoorbeeld een Kamerlid te gast is. Soms zegt een Kamerlid tijdens zo'n uitzending dat hij/zij Kamervragen zal stellen aan de hand van 'feiten' die op dat moment worden voorgedragen. Dit was vroeger veel minder. Bij D66 werd eerst bij een departement geïnformeerd over een incident voordat het in de Kamer werd besproken. Ook lijkt het alsof het nu meer om de publiciteit gaat en minder om de inhoud. Vroeger was je een goed Kamerlid als je inhoudelijk goed was, niet wanneer je op TV goed was. Zo zijn er nu nog nauwelijks goede juristen in de Kamer. Hier wordt niet echt meer op gelet. Het gaat er vooral om of iemand een goed TV-profiel heeft. Ook is de omloopsnelheid van Kamerleden te groot, wat er weer toe leidt dat er te weinig collectief geheugen is. Een tegenstelling is wel dat mensen voorheen soms te lang Kamerlid waren.

De komst van D66 zorgde er voor dat er in de Kamer spontaner werd opgetreden tijdens debatten. Dit was een goed ontwikkeling. Het brak deels met de hiërarchische structuur die voorheen bestond tussen een fractieleider ten opzichte van een Kamerlid.  

De organisatie was vroeger minder strak en er waren minder Kamermedewerkers. 

Wat is naar uw oordeel de grootste verandering in vergelijking met de periode waarin uw Kamerlid was?

De komst van het digitale tijdperk was een van de grootste veranderingen. Het heeft positieve en negatieve kanten. Door vergaderingen en commissies in eigen partij, was er meer 'direct' contact met de maatschappij. Nu sta je er verder vanaf door bijvoorbeeld Twitter. Ondanks dat het contact met de kiezers nu misschien groter is door het proces van digitalisering, heeft Goudsmit niet het gevoel dat het contact met de kiezers te weinig was tijdens haar periode als Kamerlid.

Hoe waren in uw tijd de contacten met de kiezers en de regering? Is dat naar uw oordeel anders dan nu? 

Het contact met de kiezer was goed. D66 richtte de 'Derde Kamer' op waarbij kiezers zich konden uitspreken over het beleid van de partij. D66 was verder niet echt een grote uitzondering op het gebied van het contact met de kiezers.

Het contact met de regering was waarschijnlijk niet wezenlijk anders dan nu. In de tijd dat D66 in de regering zat kwam een van de ministers van D66 eens in de week (dit werd later minder) naar de fractiekamer om feedback te vragen over onderwerpen. Er werd toen al veel 'voorgekookt' - nu is dat zelfs nog meer.

Hoe waren de onderlinge verhoudingen?

Binnen de fractie (vooral van 1967 tot 1971) waren de verhoudingen erg goed - het was een leuke club. De verhoudingen met andere fracties waren op zich wel goed, maar vanuit een politiek perspectief kwam je niet echt dichter bij elkaar. Bij de Commissie van Justitie, waar Goudsmit ook in deel nam, was het prettig. Echt juristen onder elkaar waar vrijwel geen echte politieke gesprekken werden gevoerd, maar vooral juridische gesprekken. De verhoudingen in deze commissies waren haar inziens vrij uitzonderlijk.

Wat ziet u in de periode dat u in de Kamer zat als hoogtepunt en wat als dieptepunt?

Een hoogtepunt was de vorming van het paarse kabinet. Dit was meer een hoogtepunt in de politiek dan dat het echt een hoogtepunt was in de Kamer. Een dieptepunt was de wisseling van de fractievoorzitter voor D66: Van Mierlo werd opgevolgd door Terlouw. Dit luidde een moeilijke periode in voor D66.