Linksom of rechtsom uit de crisis?

DEN HAAG (PDC) - Hoe komen we uit de economische crisis: linksom of rechtsom? Die vraag stond centraal tijdens het debat dat de Wiardi Beckman Stichting en de TeldersStichting, in samenwerking met het Montesquieu Instituut, maandag 20 april organiseerden in Studio Dudok in Den Haag. Het antwoord blijkt niet zo zwart-wit. 

Ondanks dat de twee wetenschappelijke bureaus verbonden zijn aan de twee regeringspartijen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de Nederlandse inbreng in deze kwestie, kleurden de verschillende sociaaleconomische tradities het debat.

Gemeenschap van goederen

Harald Benink, hoogleraar Banking and Finance Tilburg School of Economics and Management, bijt het spits af met een inleiding, en legt de nadruk op de historische ontwikkeling van de Europese samenwerking waarbij de trein van ongeremd optimisme over deze samenwerking doordenderde tot het begin van de crisis. Nu deze wittebroodsjaren voorbij zijn, blijkt de Europese samenwerking een huwelijk in gemeenschap van goederen: we moeten accepteren dat een deel van de eigen soevereiniteit is opgegeven. Daarom is het hoog tijd voor een, zoals Benink stelt, sociaal-liberale weg uit de crisis: investeren in lange termijn infrastructurele projecten en duurzame energie waardoor de economie weer in beweging komt. Daarnaast moet het paradigma van Duitsland als bezuinigingsboeman veranderen in meer evenwichtige politieke verhoudingen.

Laten uitzieken

De liberale Maarten Berg, universitair docent economie te Leiden, ziet meer heil in rechtsom uit de crisis. De crisis laat zich volgens Berg goed vergelijken met een ziekte, waarin uitzieken zonder ingrijpen beter werkt dan onnodige medicijnen met bijwerkingen in te zetten waardoor de situatie verergert, zoals met de steunpakketten aan Griekenland het geval is. Investeren heeft in dit licht dan ook geen zin, omdat dit geld eerst aan burgers of de kapitaalmarkt onttrokken wordt, waardoor bedrijven door overheden worden beconcurreerd. Daarnaast hekelt hij het frame dat Keynesiaans beleid een pijnvrije oplossing voor de crisis zou zijn; een pijnvrije oplossing bestaat immers niet. Wat is dan wel het antwoord op de crisis? Blijvend in de metaforische sfeer is Griekenland volgens Berg als een dronken man: het beste werkt om hem te laten uitkateren in plaats van een nieuw biertje voor te zetten.

Investeren in duurzaamheid

Rens van Tilburg, Volkskrant-columnist en verbonden aan het Sustainable Finance Lab Utrecht University, pleit er daarentegen voor het denken tussen ‘goed’ en ‘fout’, zoals dat nu rond Griekenland gebeurt, los te laten en te kijken naar de toekomst. Het is immers niet enkel de schuld van Griekenland dat er jaren lang goedkoop geleend kon worden door Zuid-Europese landen. Van Tilburg zet net als Benink in op investeringen, maar benadrukt dat ervoor gezorgd moet worden dat dit geld niet in de financiële markt blijft hangen en ook echt terecht komt in de reële economie om de inflatie te laten stijgen. Investeren in duurzaamheid is hierin een goede optie, omdat klimaatverandering nog steeds de grootste uitdaging is van de 21e eeuw. Daarnaast moeten investeringen ten goede komen aan de structuur van Zuid-Europese landen, waarop bijvoorbeeld de bezuinigingen op het Griekse basisonderwijs in deze benadering juist funest zijn.

'We lopen achter in dit land!'

Als enige politicus deze avond benadrukt Paul Tang, Europarlementariër voor de PvdA, dat er wel degelijk politieke keuzes te maken zijn en dat er niet één pragmatische weg uit de crisis is. Hij vergeleek de Europese aanpak van de crisis met succesvolle elementen uit de Amerikaanse aanpak, en constateerde onder andere dat de succesvolle aanpak van banken en gedwongen herkapitalisering in de VS door Europa overgenomen moet worden. Ook zou moeten worden afgestapt van de Europese ‘one size fits all’ benadering ten aanzien van de begrotingsregels; ieder land heeft immers zijn eigen economische geschiedenis. Tang besluit zijn betoog met een oproep tot investeren: ‘We lopen achter in dit land!’

Twee uur is uiteraard te kort om een eenduidige uitweg te formuleren uit de crisis. Daarom sluit Mark Kranenburg, debatleider, de middag af met de woorden: “Linksom of rechtsom, we moeten in ieder geval zo richting de bar.”

Bron: Wiardi Beckmanstichting