'Eerlijk toegeven: er is geen simpele oplossing voor de vluchtelingenproblematiek'

DEN HAAG (PDC) - De publieke opinie en de politiek lijkt te zijn verdeeld in twee stromingen: zij die de vluchtelingen onderdak willen bieden, en zij die vinden dat de gelukszoekers moeten worden opgepakt en uitgezet. Regisseur Morgan Knibbe benadrukt dat iedere vluchteling een eigen verhaal heeft. De een is uit Senegal naar Europa gegaan om hier geld te verdienen voor zijn familie die is achtergebleven. Een ander is op de vlucht voor het geweld in eigen land. Door alle vluchtelingen die Europa binnen komen over één kam te scheren, lijkt een evenwichtige oplossing verder weg dan ooit. 

De film "Those Who Feel the Fire Burning", in voorvertoning bij het Filmhuis Den Haag, toonde het verhaal van de kant van de vluchteling. Vervolgens gingen Europarlementariër Dennis de Jong (SP), regisseur Morgan Knibbe onder leiding van Christian Mommers met elkaar en de zaal in discussie over de film én wat Europa kan en moet doen.

De Jong stelt dat de politiek al meer dan tien jaar in een kramp zit terwijl de problemen alleen maar groter worden. Het ontbreekt aan een plan dat alle kanten van de vluchtelingenproblematiek probeert aan te pakken. Het redden van bootvluchtelingen staat nu voorop, maar dat lost op de lange termijn niets op.

Europa heeft te kampen met instabiliteit in de landen om zich heen. Miljoenen mensen ontvluchten burgeroorlogen en de voortdurende onveiligheid in hun land. Verreweg de meeste van hen worden opgevangen in de buurlanden. De Europese Unie moet - volgens De Jong veel meer dan nu - die landen ondersteunen om te zorgen dat die landen op hun beurt niet bezwijken onder de problemen. In Libanon is 25% van de bevolking vluchteling, vertaald naar Nederland heb je het over 4 miljoen mensen die in een paar jaar allemaal een plek moeten vinden.

De EU zou kwetsbare vluchtelingen onderdak moeten bieden om de mensen te helpen en de druk op de landen in de regio te verminderen. De Europese Unie hoeft daar niets nieuws voor op te zetten, de VN vluchtelingenorganisatie kan en wil dat coördineren. Ook moet de EU zich niet actief mengen in de politieke ontwikkelingen in de lande om ons heen, maar zich beperken tot het ondersteunen van landen die de overgang maken naar een vreedzame democratie. Gezien de huidige situatie betekent dit dat Europa mogelijk nog jaren van instabiliteit om zich heen zal zien. Echter, eerder ingrijpen door het Westen heeft niet gewerkt.

Economische vluchtelingen zijn een ander verhaal. Ontwikkelingshulp, in de laatste jaren aangevuld met het versterken van de handelsrelaties, kan de situatie wel verbeteren maar zal op zichzelf weinig bereiken. Belangrijker is het verdelingsvraagstuk. Ten eerste zijn het de elites in eigen land die alle winsten naar zich toe trekken; alle economische ontwikkeling komt de bevolking in zijn geheel amper ten goede. Ten tweede trekken de ontwikkelde landen deze landen ook leeg - de winsten behaald uit het exploiteren van grondstoffen komen veelal hier terecht, er blijft weinig over voor de landen zelf. 

Wat volgens De Jong, Knibbe en gespreksleider Christian Mommers in elk geval niets oplost is je alleen richten op de mensenhandelaren. Hoe erg hun rol in dit geheel ook is, zij kunnen hun handel alleen drijven omdat de reden waarom vluchtelingen naar Europa trekken blijven bestaan. Dat het nu zulke schrijnende vormen heeft aangenomen heeft Europa ook aan zichzelf te wijten. Andere, nettere manieren, om asiel aan te vragen zijn de afgelopen jaren door de Europese landen afgesneden.

Bovenal zou de politiek eerlijk moeten toegeven dat ze het ook niet weet en dat er geen pasklare oplossing voor handen is. In het licht van de speciale top van Europese regeringsleiders die op dat moment de problemen bespraken een ontnuchterende eindboodschap van Morgan Knibbe.