Vergrijzing is geen probleem, maar een uitdaging

DEN HAAG (PDC) - Nederland vergrijst, jongeren zitten thuis en de arbeidsmarkt zit op slot. Daar moet iets aan veranderen. Met 608.000 werklozen en ongeveer 140.000 openstaande vacatures in Nederland (en 2 miljoen werklozen in de EU) is geen andere conclusie mogelijk. Tijd voor veranderingen in de arbeidsmarkt. Tijdens het debat 'Werkgelegenheid en Europa' van 7 maart, georganiseerd door het Montesquieu Instituut en de Europese Commissie, Vertegenwoordiging in Nederland, werd de uitdaging vergrijzing van vier verschillende kanten belicht. Ter gelegenheid van dit debat had Paulien Bongers, Innovatiedirecteur arbeid bij TNO, het artikel 'Vieren van vergrijzing vergt revolutie' geschreven.

Paulien Bongers nam als eerste in de Openbare Bibliotheek te Den Haag het woord met een korte inleiding op haar artikel. Zij stelde dat de 'babyboomers', die nu worden afgeschreven als te weinig productief, ambitieloos en te duur, dat ook wel een beetje aan zich zelf te danken hebben. Zij vestigden in de culturele revolutie van de jaren zestig een 'jeugdcultuur' die nog steeds dominant aanwezig is.

Volgens Bongers is een revolutie nodig om daar verandering in te brengen, zowel bij werkgevers die bevooroordeeld zijn, maar oudere werknemers moeten ook durven in zich zelf te investeren. Aan de andere kant moeten wij het ook als iets bijzonders zien dat ouderen kunnen en mogen stoppen met werken, zonder al te veel inkomen te verliezen. Dat moeten we koesteren en vieren.

Henk Kool, wethouder sociale zaken en werkgelegenheid in Den Haag, en daarnaast hoofd van EUROCITIES Social Affair, bekeek het issue vergrijzing vanuit het perspectief van de stad en regio als bron voor werkgelegenheid. Neem nou Brainport Eindhoven, of de stedendriehoek Kopenhagen-Malmö: steden die zich toespitsen op specifieke sectoren, waarvoor veel hoogopgeleide werknemers nodig zijn. In het Europa van de toekomst draait het niet meer om steden, maar om regio's.

Andy Klom, Vertegenwoordiger van de Europese Commissie in Nederland, bekeek het thema vergrijzing vanuit Europees perspectief. De Europese Commissie hanteert het plan Europa 2020 als richtsnoer voor de arbeidsmarkt. In deze strategie staan twee thema's centraal: opleidingen en een werkend Europa. De twee thema's hebben één gemene deler: investeringen. Een werknemer die in zichzelf investeert, ligt goed op de arbeidsmarkt. Met investeringen wordt niet alleen een opleiding bedoeld, maar ook 'gewoon' een baan. Uitvloeisel van deze gedachte is de jeugdgarantie: iedereen moet binnen vier maanden na het verlaten van school of werk weer bezig zijn met investeren in zichzelf, via school, stage of werk.

IJmert Muilwijk, voorzitter van de CNVjongeren, ziet de vergrijzing als een uitdaging. Op één punt is hij echter heel duidelijk: leren stopt niet bij een diploma. Hij onderstreept het visiepunt van de Commissie dat een werknemer zich constant moet ontwikkelen, wil hij een kans maken op de arbeidsmarkt van de toekomst. Sterker nog: werkgevers kunnen beter in hun personeel investeren, dan ze achteraf een ontslagvergoeding mee te geven. Een vergoeding raakt op, extra vaardigheden blijven. Opleidingen zouden eigenlijk een bijsluiter voor hun studies op moeten stellen, waarin staat aangegeven wat de kansen op de arbeidsmarkt zijn.

De Nederlandse vergrijzing valt relatief gezien best mee: over twintig jaar is ongeveer 25 procent van de Nederlanders vergrijsd. In andere Europese landen is dit percentage nog veel hoger. Nederland heeft echter nog een ander voordeel: ons pensioenstelsel. Iedere werknemer in Nederland spaart individueel voor zijn pensioen; in andere Europese landen komen de pensioenen uit één grote pot, zonder dat duidelijk is wie precies wat daar aan bijdraagt. De Nederlandse pot is trouwens niet bepaald klein: zo'n €950 miljard. Ouderen hebben het dus zo slecht nog niet. Ook al zijn de uitdagingen rondom vergrijzing groot, toch zijn er genoeg redenen om de Nederlandse vergrijzing te vieren.

Na de reacties van de sprekers ging moderator Hans Goslinga de zaal in om de vragen van het publiek te verzamelen. Tijdens deze discussie kwamen vragen aan de orde zoals 'Wat is het nut van Europa in de vergrijzingsaanpak?'. De sprekers gaven verder ook antwoord op vragen over de automatisering, verplichte mantelzorg voor werklozen en de bereidheid van verschillende partijen in de investering in werknemers. Want, zo luidde de conclusie, werknemers hebben niks aan een baangarantie, maar des te meer aan een werkgarantie. Het nieuwe werken is een leven lang leren.