Masterplan Van Rompuy voortijdig project

Dr. Jan Werts is journalist, publicist en EU-correspondent in Brussel

Herman Van Rompuy wil de euro redden via een Europese Politieke Unie. Het mislukken van de Grondwet van Europa zit overtuigde Europeanen als Van Rompuy nog dwars. De eurocrisis als aangrijpingspunt om alsnog een meer centralistisch Europa te creëren. Omdat Duitsland en Frankrijk daar zullen heersen gaat dit ten koste van de kleinere natiestaten.

De stelling 'het gaat Van Rompuy niet om de euro, maar om méér Europa' is toe te lichten aan de hand van de oorzaken van de eurocrisis. Niemand sprak in 2010 toen de crisis losbarstte over de noodzaak van ‘een echte Economische en Monetaire Unie (EMU)’, zoals het Plan Van Rompuy officieel heet. Iedereen wist wel waarom de EMU ineens haperde: Griekenland had jaren achtereen de regels van het strikte Stabiliteitspact aan zijn laars gelapt. Dit was bovendien gebeurd met de stilzwijgende goedkeuring van alle Europese instellingen.

In 2003 zijn Frankrijk en Duitsland begonnen de tekortnorm van het SGP (maximaal drie procent) continu te overschrijden. Deze trekpaarden van de eurozone kregen daartoe zelfs een (achteraf bezien ongelooflijk stomme) adhesiebetuiging van Commissievoorzitter Prodi. Vanaf dat moment vaart de Europese Monetaire Unie (EMU) zonder kompas. Want daar komt het loslaten van de normen op neer. Maar één van de zeventien landen met de euro (Luxemburg) leeft vervolgens de afgesproken regels nog na. Dit moest fout lopen.

11 februari 2010 is vervolgens een historische dag. Van Rompuy start als voorzitter en tegelijk barst de Griekse crisis los. Meteen neemt de Europese Raad de juiste besluiten. De staatshoofden en regeringsleiders kondigen die dag unaniem 'vastberaden en gecoördineerde actie' aan. Die actie komt er 'teneinde de financiële stabiliteit van de eurozone te waarborgen'. Van 11 februari 2010 tot op vandaag heeft de Europese Raad héél veel gedaan om die intentie te realiseren.

Op initiatief van de Europese Raad en met volle medewerking van het Europees Parlement en (uiteraard) de Commissie wordt een serie indrukwekkende maatregelen genomen. Zie de lijst hieronder. Zij is gebaseerd op meer dan dertig analyses van de auteur op deze website gepubliceerd naar aanleiding van het beraad in Brussel en Straatsburg. Volgens de New Direction Foundation, een Britse denktank, beliep dit voorjaar de oogst van de eurocrisis al 68 nieuwe Europese wetten! Gebundeld in 2.575 pagina’s wetgevende teksten. Dan is het toch wel raar dat de Commissie zelden de aandacht vraagt voor die aaneenschakeling van nieuwe maatregelen.

Waarom is die lijst maatregelen ons onbekend? En waarom hoor je Van Rompuy noch Commissievoorzitter José Manuel Barroso, noch parlementsvoorzitter Martin Schultz de vraag stellen of die maatregelen wel worden nageleefd? Tientallen wetten afkondigen maar zelden focussen op de naleving is dat wellicht hét raadsel van deze eurocrisis?

Crisis vermeden

Hadden de eurolanden vanaf de komst van hun eenheidsmunt in 2002 het Stabiliteitspact wél nageleefd, dan was de crisis grotendeels vermeden. Met vandaag alweer zó veel extra maatregelen boven op dat pact kan de EMU wel even vooruit. Anders gezegd: het probleem is niet een gebrek aan regels, hoewel Van Rompuy dat beweert. Het probleem is de onzekerheid of die regels wel worden nageleefd. Raadselachtig is het dat je daarover in Brussel nooit iemand hoort.

Via de eurocrisis kon Van Rompuy een historische integratiesprong maken. Dank zij de crisis krijgt de EU talloze veel nieuwe bevoegdheden. Mits die regelingen worden nageleefd! Zou het daarom niet effectiever zijn dat Europa daarop nu eerst toeziet? In de EU is dat naleven lang niet vanzelfsprekend. Zie de vreselijke ervaringen met de euro van het voorbije tiental jaren. Zetten Van Rompuy, Barroso en Schulz zich hiervoor in, dan zal de euro overleven.

Lukt het om onderstaand indrukwekkend programma te realiseren, dan verdrijft Europa de crisis glorieus. Het bewijs dat Europa wérkt is dan geleverd. Op dat moment mag je de bevolking vragen via een opgetuigde EMU/Politieke Unie haar belangen verder over te dragen aan Europa. Nu is het daarvoor niet het geschikte moment.

Maatregelen sedert 2010 t.b.v. de eurocrisis

• 1. 

  De Commissie sanctioneert voortaan de eurolanden zelf in plaats van het vroegere politieke handjeklap tussen ministers.
• 2. 

  Introductie van het Sixpack, zes omvangrijke Europese wetten versterken het SGP.
• 3. 

  Idem, Twopack, versterkt rol Commissie.
• 4. 

  Ingrijpend Begrotingsverdrag (Fiscal Compact) dwingt regeringen tot nul tekort op hun begroting.
• 5. 

  Creatie Noodfondsen EFSF & ESM met ruwweg 1000 miljard vuurkracht.
• 6. 

  Start onbeperkt Inkoopprogramma obligaties door Europese Centrale Bank (ECB) ter afschrikking van de speculanten.
• 7. 

  Megagrote (1018,5 miljard) 3-jaar injectie vanuit de ECB naar de wankele banken.
• 8. 

  Grote bilaterale leningen vanuit de eurozone aan Griekenland.
• 9. 

  Voortaan verplichte maandelijkse economische rapportering van de lidstaten aan Eurostat.
• 10. 

  Verplichte meerjarenbegroting door alle lidstaten (in Nederland de Wet Houdbare Overheidsfinanciën).
• 11. 

  Europees Semester controleert voortaan economisch en fiscaal beleid van de regeringen.
• 12. 

  Akkoord Pact Concurrentiekracht (herziening pensioenstelsel e.d.).
• 13. 

  Akkoord Pact voor Groei en Jobs via injectie van 120 miljard euro.
• 14. 

  Creatie van de reguliere Eurotopconferentie.
• 15. 

  Creatie European Systemic Risk Board. Deze instelling controleert vanuit Londen het hele financieel stelsel samen met de ECB.
• 16. 

  Creatie European Bank Authority (bankcontroles) te Londen.
• 17. 

  Creatie European Securities and Markets Authority (controle aandelenmarkten) te Parijs.
• 18. 

  Creatie European Insurance and Occupational Pensions Authority (controleert verzekeringen en pensioenen) te Frankfurt.
• 19. 

  Afschrijving Griekse megagrote staatsschuld met 53,5%.
• 20. 

  Opwaardering van de Commissaris voor de euro.
• 21. 

  Invoering Financiële Transactie Taks teneinde financiële wereld te disciplineren en de stroppenpot te vullen.
• 22. 

  Invoering van de kapitaalvereistenrichtlijn (CRD-IV) die het eigen kapitaal en de bonusregeling in de bancaire wereld regelt.
• 23. 

  Miljardeninjectie (200 miljard) ter versterking van het IMF.
• 24. 

  Introductie (als proef) van project-euro-obligaties.
• 25. 

  Versterking uitleencapaciteit EIB via injectie met hefboomeffect (180 miljard).
• 26. 

  Openstelling van het noodfonds ESM voor rechtstreekse redding van banken.
• 27. 

  Opwaardering Eurogroep met binnenkort voltijdse voorzitter en staff.

Deze 27 maatregelen zijn overeengekomen vóór de komst van het 'Masterplan Van Rompuy'

Deze bijdrage verscheen in 'De Hofvijver' nr. 22 d.d. 26 november 2013.