N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
De nieuwsgierige overheid
De hoeveelheid informatie over burgers, waarover de overheid beschikt, is mega. Als burger sta je verplicht geregistreerd in diverse systemen waarin allerlei persoonlijke gegevens zijn opgeslagen. Lang niet altijd zijn die nodig voor persoonsidentificatie of wet- en regelgeving. Bovendien zijn ze vaak moeilijker door jezelf te zien, laat staan te corrigeren, dan dat ze door derden opvraagbaar zijn.
Tijdens de Montesquieu Zomerconferentie 2012 organiseerde de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling een debat rondom dit spanningsveld. Onder leiding van Sadik Harchaoui (voorzitter RMO) discussieerden onder andere journalist Margalith Kleijwegt (freelance-journalist voor o.a. Trouw en Groene Amsterdammer), Bart van der Sloot (Universiteit Amsterdam) en socioloog Frank de Zwart (Universiteit Leiden) met elkaar. Centrale vraag in het debat was: Mogen overheden gegevens bijhouden zonder dat mensen zelf invloed hebben op die dataverzameling en zonder dat de overheid zelf actief die gegevens gebruikt voor beleid?
Als casus diende overheidsinformatie over etniciteit. De Nederlandse overheid hanteert het gegeven ‘geboorteland van ouders’ om burgers etnisch in te delen en de verzameling van die informatie zelf te accommoderen. De minister ziet het als overheidstaak om beelden die in de samenleving kunnen bestaan over maatschappelijke participatie en etniciteit, te kunnen neerzetten dan wel te corrigeren.
De RMO adviseerde de minister mei j.l. om hiervan af te stappen. Belangrijkste argument is dat iedereen mensen kan indelen en groeperen, ook etnisch, alleen de overheid niet. Voor de staat geldt afkomst niet. Bovendien is de wettelijke legitimatie van die etnische indeling verdwenen met de afschaffing van het etnisch specifieke overheidsbeleid.
Informatie uitgesplitst naar afkomst kan helpen om bepaalde misstanden adequaat aan te pakken. Zo registreren veel academische ziekenhuizen de etniciteit van patiënten omdat bepaalde ziektes bij de ene etnische groep vaker voorkomen dan bij de andere. Dat betoogde freelance-journalist Margalith Kleijwegt tijdens het debat ‘De nieuwsgierige overheid’. Als voorbeeld gaf Kleijwegt onderzoek naar gaatjes en obesitas onder allochtone jongeren. Zonder etnische registratie zijn zulke onderzoeken praktisch onmogelijk en kan de overheid dus geen gericht beleid voeren.
