Politieke erfenis Pim Fortuyn kleiner dan gedacht

DEN HAAG (PDC) -‘Er is geen grote politieke erfenis van Fortuyn. Misschien enigszins op het gebied van immigratie/integratie en Europa, van zijn ideeën over staatkundige vernieuwing is niet veel terecht gekomen’. Dit concludeerde de panelleden tijdens een interessant en levendig debat.

Tijdens het debat kwam ook de context naar voren van de periode waarin Fortuyn opkwam.  ‘Door zijn opkomst schoot politiek Den Haag in een krampreactie. Het was een grillige tijd. De samenleving was in angst na 9/11. Pim Fortuyn bedreef politiek op een nooit eerder vertoonde en scherpe manier. Taboes werden doorbroken en men werd bewust van de problemen op het gebied van integratie.’ Uit verschillende invalshoeken werd bevestigd dat de opkomst van Pim Fortuyn enorme impact heeft gehad. De politiek had moeite hierop te reageren en journalisten verbaasden zich over de onverwachte manier waarop Fortuyn de media benaderde.

Eén van deze journalisten binnen het panel, Wouke van Scherrenburg, werd in die periode beroemd na de controversiële opmerking die Pim Fortuyn tegen haar maakte. ‘Mevrouw, ga lekker naar huis koken, veel beter!’ Tijdens het debat gaf Scherrenburg aan het een geweldige opmerking te vinden en dat vele mensen een foutief beeld kregen van een door wederzijdse haat gekenmerkte relatie tussen de journaliste en de politicus. 'We hadden een normale, professionele relatie, zonder problemen’, aldus de voormalig verslaggeefster van Den Haag Vandaag.

De andere journaliste onder de sprekers, Kerstin Schweighöfer (buitenlands correspondente van het Duitse Focus Nachrichtenmagazin), gaf aan dat het buitenland de situatie van Fortuyn niet begreep. ‘Ik moest de hele tijd uitleggen dat Fortuyn geen rechts-extremist was.’ Ze voegde hieraan toe: ‘Hij durfde als eerste iets te zeggen over wat er was misgelopen met de integratiepolitiek.’ Volgens Schweighöfer week dit behoorlijk af van het tolerante beeld dat het buitenland over Nederland had. Ook op het gebied van integratie. Dit ging zonder dwang en door middel van fiets- en kooklessen. Opeens was er een nieuw geluid.

Op de vraag hoe Pim Fortuyn te plaatsen in historisch perspectief, bijvoorbeeld door de vergelijking met Wilders, gingen de debaters ook in op dit nieuwe geluid. Al werd wel aangegeven dat het niet helemaal nieuw was. Toch was het een taboe. Paul Scheffer begon er ooit over in een academisch artikel in het NRC, iets wat in die tijd ook wel tot reacties leidde. Vervolgens was er Bolkestein, die het onderwerp op een subtiele manier ter sprake bracht. Daarnaast was er natuurlijk ook al de ervaring met Hans Janmaat, die extreemrechtse ideeën had, met een duidelijk onderscheid tussen verschillende bevolkingsgroepen.

Dit taboe bestond volgens Tom van der Meer, docent politicologie, voornamelijk in de politiek. ‘Binnen de samenleving waren de problemen er al, Fortuyn riep geen nieuw thema op, het was alleen nog niet gehoord op die manier.’

Wouke van Scherrenburg zei hierover dat er in de achtergestelde wijken problemen waren op het gebied van integratie, maar dat de politiek en de parlementaire journalistiek hier niet van op de hoogte waren. Verder gaf Scherrenburg aan dat zij een duidelijk verschil ziet tussen Fortuyn toen en Wilders nu. ‘Fortuyn schudde de boel wakker, maar was niet aan het haat zaaien.' Zij vindt dat Wilders zich hier wel schuldig aan maakt.