Verkiezingsdebat 'Nederland in alle Staten'

DEN HAAG (PDC) - Gaan de Provinciale Statenverkiezingen nog wel over de de Provincie? Wat moet de rol van de Eerste Kamer zijn? Wat gebeurt er als de oppositie een meerderheid in de Eerste Kamer verwerft? Allemaal vragen die aan bod kwamen in het debat op 1 maart ‘Nederland in alle Staten’, georganiseerd door de Commissie Democratie & Debat, het Montesquieu-Instituut en de Stichting Vrienden van het Huis voor Democratie en Rechtsstaat.

Het debat aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen stond in het teken van 'Binnenhof ontmoet de buitenwereld'. Onder leiding van Max van Weezel gingen verschillende politici, journalisten en wetenschappers met elkaar in debat. Er was een breed publiek aanwezig met een grote groep studenten van de Universiteit van Twente, journalisten, politici en andere belangstellenden.

Het debat richtte zich al snel op een eerste discussiepunt: hebben provincies wel hun nut? Voor NOS –journalist Wilco Boom was het antwoord duidelijk: ‘opheffen’. ''De bestuurslaag van de provincie is stervende'', stelde hoogleraar staats- en bestuurskunde aan de Universiteit Leiden Wim Voermans in aansluiting op het betoog van Boom. De andere vier sprekers stonden hier pal tegenover. ''De provincies moeten juist versterkt worden met duidelijke taken op herkenbare beleidsterreinen'', aldus Sarah de Lange, politicologe bij de UvA.

Ook waren de meningen verdeeld over de rol van de Eerste Kamer. Afschaffen was voor het actief meediscussiërende publiek geen optie. Slechts een paar vingers gingen in de lucht bij de stelling: 'de Eerste Kamer moet opgeheven worden'. CDA-senator Rob van de Beeten maakte duidelijk dat van afschaffing geen sprake kan zijn: de Grondwet moet hier immers voor veranderd worden. Het zelfde geldt voor opheffing van de provincies. ''Dat lukt nooit'', aldus Van de Beeten.

Volgens hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht Luc Verhey mag de Eerste Kamer vooral geen concurrent worden van de Tweede Kamer. De Eerste Kamer moet onafhankelijk een overwogen kwaliteitsoordeel geven over wetsvoorstellen. Daarnaast moet zij zich richten op EU-regelgeving, die zonder dat men het door lijkt te hebben een steeds grotere rol in ons dagelijks leven gaat spelen, zo stelt Verhey.

Natuurlijk kwam ook de hamvraag aan bod: kan het Kabinet Rutte door als de oppositie de meerderheid krijgt in de Eerste Kamer? De meerderheid van het publiek vond dit geen probleem. Niko Koffeman (Partij voor de Dieren) zag vooral een rol weggelegd voor de kleinere fracties in de Eerste Kamer bij de uiterst precaire balans tussen links en rechts.

De Provinciale Statenverkiezingen zijn deze keer toch vooral landelijk geworden zo luidde het oordeel. De Provinciale Statenleden zetten een stap terug ten aanzien van de landelijke politiek. Niet alleen wordt de uitslag spannend, ook roepen de aankomende verkiezingen fundamentele vragen op over de rol van de Eerste Kamer en de provinciën, zoals ook in dit debat naar voren kwam.