De Handelingenkamer

Diederik Smit, postdoctoraal onderzoeker, Universiteit Leiden

Wanneer Kamerleden wordt gevraagd naar de mooiste ruimte in hun gebouw, dan zullen velen hetzelfde antwoorden: de Handelingenkamer. Deze kleine bibliotheek, verscholen in het voormalige Justitiegebouw aan het Plein, werd in 1876 door rijksbouwmeester Cornelis Hendrik Peters ontworpen en behoort tegenwoordig tot de architectonische hoogtepunten van het Kamergebouw. Met zijn karmozijnrode smeedijzeren balustrades, rijkversierde wenteltrap en opvallende dak van glas-in-lood is de ruimte een negentiende-eeuws juweel binnen het verder enigszins sobere Kamercomplex.

Zoals de naam al aangeeft, herbergt de ruimte de Handelingen van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal. Deze schriftelijke verslagen van alle vergaderingen van de Staten-Generaal worden elk jaar door de stenografen van de Dienst Verslag en Redactie samengesteld. Een jaargang bevat meestal drie verschillende onderdelen: Handelingen, Bijlagen en Aanhangsel. Aanvankelijk pasten deze onderdelen nog gezamenlijk in één boek, maar door de toename van het Kamerwerk groeiden de Handelingen al snel uit tot meerdere boekdelen per jaar. De laatste decennia nemen dan ook onevenredig veel meer plankruimte in beslag dan de verslagen uit de beginjaren van de Kamers. Opvallend is de plaats waar de Handelingen uit de jaren 1940-1945 hadden moeten staan. Deze is bewust leeg gelaten, als zichtbare herinnering aan het feit dat het parlement tijdens de bezettingsjaren niet bijeenkwam.

De bibliotheek in het Justitiegebouw

Het bestaan van een speciaal vertrek voor de Handelingen gaat trouwens terug tot voor de bouw van de huidige ruimte. Al in het midden van de negentiende eeuw konden Kamerleden de zittingsverslagen in de ‘Boekerij’ raadplegen. Deze bevond zich op de tweede etage van het voormalige stadhouderlijk paleis. Later volgde op dezelfde verdieping een aparte Handelingenkamer, die tot ver in de twintigste eeuw in gebruik zou blijven. De bibliotheek in het Justitiegebouw bleef ondertussen uitsluitend gereserveerd voor juridische werken. Nog altijd zijn veel van de boeken uit deze collectie op de bovenste twee etages van de ruimte terug te vinden.

Pas nadat het nieuwe Kamercomplex begin jaren 1990 in gebruik was genomen, verhuisden de Handelingen definitief naar hun huidige onderkomen. De functie van de Handelingenkamer raakte spoedig daarna achterhaald. Vanaf 1995 stellen de Staten-Generaal hun nieuwe verslagen digitaal beschikbaar en sinds een aantal jaren zijn ook de oude Handelingen gedigitaliseerd. Wie de debatten wil lezen, kan dat voortaan online vanachter de computer doen. Toch is de belangstelling voor de Handelingenkamer daarmee niet afgenomen. Vanwege haar bijzondere schoonheid wordt de ruimte opgenomen in elke rondleiding door het Kamergebouw.