Toekomst voor Europese christen-democratie?

Kees van Kersbergen, hoogleraar vergelijkende politicologie bij de afdeling politicologie ('statskundskab') van de Universiteit van Aarhus in Denemarken

De levenswandel van de christendemocratie in Nederland en andere Europese landen is bepaald markant, zo niet grillig te noemen. Terwijl menig commentator na slechte verkiezingsresultaten het onherroepelijke einde van deze politieke beweging afkondigde, bleken christendemocratische partijen toch vaak levenskrachtiger en veerkrachtiger te zijn dan gedacht. Het feit dat het aantal gelovige en praktiserende christenen – de natuurlijke achterban van de christendemocratische partijen – gestaag afneemt, zou eigenlijk tot een evenzo gelijkmatige afkalving van de electorale aanhang van de partijen moeten leiden. Hoewel de trend op de (middel)lange termijn in die richting wijst, zijn de soms wilde schommelingen op korte termijn frappant.

De Italiaanse Democrazia Italiana stortte volledig in elkaar in de jaren negentig van de vorige eeuw. De Duitse christendemocratie bleef tot 1998 redelijk stabiel. De christendemocratie in Oostenrijk werd in 2002 voor het eerst sinds 1966 weer de grootste partij met 42 procent van de stemmen. In Scandinavië, het meest geseculariseerde deel van Europa, zijn christelijke partijen van enig belang opgekomen. In Frankrijk zijn christendemocraten er niet in geslaagd uit te groeien tot een onafhankelijke politieke stroming. De Spaanse poging tot christendemocratische partijvorming is mislukt. Op Europees niveau is de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP) juist zeer succesvol geweest. In België leidde de taalproblematiek tot een scheiding der wegen van de Nederlandstalige en de Franstalige christendemocratische partij. In Nederland zien we misschien wel het meest onvoorspelbare patroon, dat van historische nederlagen gevolgd door wonderbaarlijke wederopstandingen.

Dit artikel verscheen in 'Gerrit Voerman (red), De conjunctuur van de macht, Het Christen Democratisch Appèl, 1980-2010, Amsterdam 2011', deel 7 van de in 2008 gestarte reeks publicaties over de Nederlandse polvan Uitgeverij Boom en het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.