N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Nieuwe, historische stap voor Europa?
Een nieuwe, historische stap op weg naar de Europese eenwording? Luc Verhey, directeur van het Montesquieu Instituut in Maastricht, gaat in op het voorstel om een speciale Eurocommissaris voor begrotingsdiscipline aan et stellen. ‘Zullen de nationale parlementen macht inleveren?’
Om de ernstige schuldencrisis het hoofd te bieden hebben de Europese regeringsleiders tijdens de Europese top van 27 oktober j.l. diverse afspraken gemaakt. Een onderdeel daarvan is de versterking van de begrotingsdiscipline. Nederland wil in dat verband een vooraanstaande rol toekennen aan een daartoe aangewezen Eurocommissaris. Deze zou bevoegd moeten worden om lidstaten uiteindelijk te dwingen de Europese begrotingsafspraken na te leven.
Deze wens lijken de Europese regeringsleiders nu te hebben gehonoreerd. In de slotverklaring van de Eurotop is vastgelegd dat ‘de aanbevelingen van de Commissie en het bevoegde Commissielid voor de uitvoering van het stabiliteits- en groeipact zullen worden uitgevoerd’. De formulering duidt op een vergaande verplichting voor de lidstaten. Tegelijkertijd moet nog veel worden uitgewerkt. In de slotverklaring wordt aangekondigd dat de Commissie met voorstellen zal komen om het begrotingstoezicht en de rol van de betreffende Eurocommissaris daarin te versterken. Pas bij die uitwerking zal blijken welke bevoegdheden de Eurocommissaris werkelijk krijgt en wanneer hij deze mag uitoefenen. Daarnaast zullen nog andere belangrijke vragen moeten worden beantwoord. Geregeld zal moeten worden aan wie de Eurocommissaris verantwoording aflegt (de Raad, het Europees Parlement of beiden) en hoe de dwingende bevoegdheden van de Eurocommissaris zich verhouden tot het budgetrecht van de nationale parlementen.
Daar waar de afspraken raken aan de positie van de nationale parlementen zijn we aangeland bij de kern van het Europese integratiedebat. Tot voor kort leken de nationale parlementen in de EU nog in opmars. Zij zouden moeten bijdragen aan de democratische legitimatie van EU-besluiten, het democratische fundament van de EU waarin het Europees Parlement tot nog toe slechts beperkt kon voorzien. In lijn met deze gedachte werden de bevoegdheden van de nationale parlementen in het Verdrag van Lissabon verder versterkt. In andere opzichten echter dreigt de rol van de nationale parlementen onder druk te komen. Het besef groeit dat de slagvaardigheid van de EU in de schuldencrisis ernstig te lijden heeft onder het feit dat Europese besluiten steeds door alle nationale parlementen moeten worden goedgekeurd. De besluitvorming kan door slechts één parlement worden geblokkeerd. De vraag is hoe lang deze situatie nog houdbaar is. Zullen de nationale parlementen macht moeten inleveren om de slagkracht van de EU te vergroten? Over een aantal jaren zou wel eens kunnen blijken dat met de aanvaarding van dwingend Europees begrotingstoezicht op de Eurotop van 27 oktober 2011 een historische nieuwe stap in het Europese integratieproces is gezet.