Dwars door Nederland

Er loopt een scheidslijn dwars door Nederland, een lijn van Den Helder naar Zevenaar, een lijn die het land verdeelt tussen wispelturigheid en voorspelbaarheid.

Uit onderzoek naar alle verkiezingen in Nederland tussen 1848 en 2010, gebundeld in ‘Verkiezingen op de kaart’, blijkt dat er minder verandert dan soms op het eerste gezicht lijkt. Ten zuiden van de lijn Den Helder-Zevenaar - in de Randstad, in Brabant en Limburg – maken politieke nieuwkomers steevast de meeste kans, terwijl in het noorden, de Veluwe en het oosten – ten noorden van diezelfde lijn – kiezers traditiegetrouw veel meer honkvast zijn.

‘Rechtspopulistische partijen hebben daar dan ook veel meer moeite om voet aan de grond te krijgen dan in het westen of het zuiden’, zegt Gerrit Voerman, directeur van het Documentatiecentrum voor Politieke Partijen, een van de samenstellers van de verkiezingatlas. ‘Dat zag je bij de LFP, dat zie je bij de PVV.’

‘De Verkiezingsatlas is uniek, zegt Voerman. ‘Voor het eerst is de electorale aanhang van de partijen sinds hun intrede in de Nederlandse politiek aan het einde van de 19e eeuw weergegeven. Het bijzondere is dat in een oogopslag duidelijk wordt waar de kiezersbolwerken van de partijen zijn gelegen. Ondanks alle politieke ontwikkelingen zijn die vaak tot op de dag van vandaag herkenbaar, maar zijn de contouren minder scherp geworden.’

Zo laat zich de Bible Belt (zware aanhang van protestantse partijen) van meet af aan goed herkennen, evenals alle katholieke bolwerken in het zuiden en het oosten. Socialistische partijen zijn in grote steden goed vertegenwoordigd. En aan de rand van het land floreren vaak protestantpartijen, de afkeer van ‘Den Haag’ is er groter.

Ron de Jong (Kiesraad) heeft het eerste deel geschreven : 1848-1918,

over het districtenstelsel, met grote rol voor personen. Gerrit Voerman (DNPP) nam het tweede deel voor z’n rekening: 1918-2010, over het stelsel van evenredige vertegenwoordiging, dat werd gedomineerd door de politieke partijen. Henk van der Kolk, politicoloog uit Twente, maakte de statistische analyses. Uitgeverij Matrijs verzorgde de uitgave.