Debat | Stikstof: Trekt de provincie ons uit het bestuurlijk moeras?

"Er zijn maar drie dingen nodig: een zak geld, een landbouwakkoord en een goed gesprek in de provincie," zo stelde Leendert Beekman samenvattend over de oplossing van het stikstofprobleem. De BNR-journalist sprak deze woorden tijdens de eerste van een serie van drie debatten die het Montesquieu Instituut en Nieuwspoort organiseren over het bestuurlijk moeras, in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart aanstaande. De stikstofkwestie werd bediscussieerd door een panel dat naast Beekman bestond uit BBB-Tweede Kamerlid Caroline van der Plas, milieuwetenschapper Leen Hordijk en Jeannette Baljeu, gedeputeerde van Zuid-Holland namens de VVD. Het debat werd gemodereerd door Sophie van Leeuwen, journalist bij BNR.

In de reeks debatten over stikstof, wonen en gezondheidszorg staan niet de problemen centraal, maar de mogelijke oplossingen en de manier waarop de provincies daaraan kunnen bijdragen. Omdat het kabinet bij het oplossen van het stikstofvraagstuk een sturende rol voor de provincies ziet, was de centrale vraag bij het eerste debat: is dat realistisch? Zo ja, hoe dan en met welke instrumenten? Hoewel de panelleden verhitte discussies niet uit de weg gingen, vonden ze op bepaalde punten toch raakvlakken.

Hordijk stelde dat de provincies met het juiste instrumentarium het vraagstuk op kunnen lossen. Er moet duidelijkheid komen over (piek)belasters zodat provincies gericht stikstofuitstoot kunnen reduceren. Daarnaast dient er een landbouwakkoord te komen met perspectief voor verdienmodellen voor de boeren. Haast is geboden, want "de geschiedenis van milieubeleid toont aan dat uitstel alles duurder maakt," aldus Hordijk. Beekman onderstreepte het belang van een breed gedragen landbouwakkoord, blijven vastzitten in het bestuurlijke moeras brengt namelijk grote risico's met zich mee voor zowel de landbouw als andere sectoren.

Baljeu en Van der Plas pleitten voor een juridische basis voor innovaties. Innoverende boeren moeten de kans krijgen om vooruit te kunnen. Mochten innovaties niet het gewenste resultaat bieden in bepaalde bedreigde Natura 2000-gebieden, ziet Baljeu de uitkoop van boeren als een stok achter de deur. Van der Plas zei niet tegen vrijwillige uitkoop te zijn, maar verweerde zich fel tegen de gedwongen uitkoop en onteigening van boeren vanwege stikstofmaatregelen. De BBB-leider benadrukte dat haar partij een voorstander van natuur en Natura 2000-gebieden en bereid is zich ook daarvoor in te zetten. Maar, zo stelde ze doelend op het belang van voedselzekerheid, "op een lege maag kun je niet wandelen in een Natura 2000-gebied." Dat argument viel niet in goede aarde bij de overige panelleden, die wezen op het grote deel van de landbouwproductie dat geëxporteerd wordt. Kortom, het stikstofdebat is nog lang niet beslecht.