En Dijsselbloem?

Jurgen Broeders, Montesquieu Instituut

'En Dijsselbloem?' Op de Griekse TV werd bij het bekend worden van de Nederlandse verkiezingsuitslagen geïnteresseerd gevraagd naar het aantal behaalde zetels door de PvdA. Meer dan in Nederland werd gekeken naar wat de uitslag betekent voor de voorzitter van de eurogroep.

Die positie staat binnen Europa ter discussie. Zolang Dijsselbloem als demissionair minister deel uitmaakt van de Nederlandse regering, zal hij ook voorzitter van de Eurogroep kunnen blijven. Maar wat als er een nieuw kabinet is, waar de PvdA hoogstwaarschijnlijk geen deel meer van zal uitmaken?

De spelregels rond het voorzitterschap van de informele vergadering van ministers van financiën van de eurolanden zijn formeel niet heel goed vastgelegd. In protocol 14 bij het Verdrag van Lissabon staat alleen dat de ministers een voorzitter kiezen voor de duur van tweeënhalf jaar. In de praktijk kiezen ze die uit hun midden: een van de ministers vervult naast zijn ministerschap de rol van Eurogroepvoorzitter. Maar wat als de gekozen minister halverwege zijn termijn opeens geen minister meer is? Daarover zegt het verdrag niets en de situatie deed zich tot nu toe niet voor.

Europese hoge ambtenaren en verschillende ministers van financiën hebben al gezegd dat Dijsselbloem zijn voorzittersfunctie zal moeten neerleggen zodra hij geen minister meer is. Onder hen ook de Spaanse minister van financiën Luis de Guindos, die Dijsselbloem's enige tegenkandidaat was bij de voorzittersverkiezing in de zomer van 2015. Dijsselbloem zelf heeft aangegeven te willen blijven als eurogroepvoorzitter.

Onzekere tijden

De onduidelijkheid over zijn positie is op zijn minst opmerkelijk. Dat vond ook Transparancy International, een internationale ngo, die afgelopen week waarschuwde voor het gevaar van de onzekerheid die de Nederlandse formatie de komende maanden kan veroorzaken in Europa. Het lot van de voorzitter is gedurende die formatie onzeker, aldus Transparancy International. Dat terwijl de Eurogroep moet beslissen of een nieuwe tranche aan leningen van het derde steunpakket aan Griekenland kan worden uitbetaald. Een beslissing door een informele vergadering, maar met grote gevolgen voor de Grieken.

Wanneer de PvdA zoals te verwachten inderdaad in de oppositiebankjes van de Tweede Kamer terechtkomt en Dijsselbloem blijft toch aan, dan zou een vreemde situatie ontstaan binnen het Nederlandse parlementaire stelsel. Als Kamerlid, dat onder andere de minister van Financiën moet controleren, is hij dan tegelijkertijd voorzitter van de eurogroep, waarin diezelfde minister van Financiën zitting heeft. Of zou Dijsselbloem zijn Kamerzetel daarvoor opgeven? De meeste Griekse tv-kijkers zullen hem, zeker na zijn 'drank en vrouwen'-uitspraak waarschijnlijk het liefst zitting zien nemen in de Kamer.