‘Willem I, geen Willem VI’

Start Koninkrijk 200 jaar geleden vol onzekerheden

Nederland begon 200 jaar geleden aan een onbestemd, onzeker avontuur.
Wie ‘1813’ ziet als een blauwdruk voor de moderne parlementaire democratie, de constitutionele monarchie en de gecentraliseerde eenheidsstaat van 2013, doet enkele veel te grote stappen.
Uit het nieuwe standaardwerk over de parlementaire geschiedenis, De Eerste Honderdvijftig Jaar, onder eindredactie van Joop van den Berg, valt op te maken dat de teruggekeerde Oranjevorst veel ambities had. Maar bij aankomst in Scheveningen had hij geen idee hoe het zo aflopen. Hoe groot zou zijn nieuwe land zijn? Zou het inderdaad een koninkrijk worden? Hoe veel macht zou hij krijgen?
Een ding stond voor de latere koning vast: het moest een nieuw begin zijn. ‘Geen Willem VI, maar Willem I.’

Vijftig jaar geleden kwam er een speciale postzegel uit. Dat 150 jaar eerder de Oranjes in Scheveningen weer voet aan de wal zetten en het Koninkrijk der Nederlanden min of meer begint, was in 1963 aanleiding voor de uitgifte van een kleine serie postzegels. Meestal vielen die verjaardagsfeestjes voor het Koninkrijk sober uit. Het Parlementair Documentatiecentrum dook in de geschiedenis en laat zien dat het parlement vaak verstek liet gaan. Alleen in 1863 was er belangstelling, die bijna resulteerde in sloop van het Binnenhof. Maar een ‘Paleis voor de Staten-Generaal’ kwam er uiteindelijk niet.

De betekenis van ‘1813’ wordt overschat.

Historicus Matthijs Lok (Universiteit van Amsterdam) versus senator Gerrit Holdijk (SGP).

Ank Bijleveld-Schouten, voorzitter Nationaal Comité 200 jaar Koninkrijk

Het volk stond met duizend man te juichen en te dansen, toen prins Willem Frederik als bij wonder landde. Dat is de teneur van negentiende eeuwse beschrijvingen van de gebeurtenissen op het strand van Scheveningen op 30 november 1813. Inmiddels weten we dat er niet veel mensen waren en dat het al avond werd op dat strand. Scheveningen heeft vanaf 1838 de landing eens in de 25 jaar gevierd en vanaf 1888 bovendien met opvoeringen, reenactments. Ook dit jaar gebeurt dat. De viering in Scheveningen is eens in de 25 jaar, de nationale viering eens in de 50 jaar.

Er wordt soms gevraagd waarom 1813 nu een feestje waard is. Vanaf de eerste viering in 1863 is het antwoord daarop steevast geweest dat in 1813 de onafhankelijkheid werd hersteld en een nieuw begin werd gemaakt. De inwoners wilden in 1813 Napoleon kwijt en weer zelfstandig zijn, zoals in de tijd van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Tegelijk wilde men echter in 1813 een aantal ’Franse’ vernieuwingen behouden, waaronder een constitutie, centraal bestuur (met ministeries), scheiding van kerk en staat en onafhankelijke rechtspraak.

Kunt u deze nieuwsbrief niet goed lezen? Bekijk dan de online versie.