Dualisme als mythe

Kan het? Mag het? Ministers en Kamerleden die in achterkamertjes bij elkaar op schoot zitten? Of is het befaamde, veelvuldig aangeroepen en geprezen dualisme - regering en parlement zijn twee los van elkaar opererende zelfstandige staatsmachten - een mythe?

Het debat over dualisme en monisme is weer in volle hevigte opgelaaid. Directe aanleiding is de aankondiging van de regerende coalitie, VVD en CDA, zich - samen met gedoogpartner PVV - in maart enkele weken terug te trekken in het Catshuis om het bezuinigingspakket 2012 te bespreken.

Voor de oppositie begint te mopperen over achterkamertjes en de regeringsfracties beweren dat het niks bijzonders is, zet het Montesquieu Instituut het debat in perspectief. Onderzoeksdirecteur Arco Timmermans roept premier Rutte op niet weg te duiken in het Catshuis. Vanuit MI Maastricht relativeert Wytze van der Woude het dualisme.
En het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen laat zien dat de jaren '50 niet zo voorbeeldig 'dualistisch' waren als veelal voorgesteld.

'Ik ben mij diep bewust van mijn tekort. Ik kan niets uitwissen, niets helen. Ik kan slechts trachten recht te doen.' Minister Van Agt (Justitie) had het heel erg moeilijk in de Tweede Kamer om de zgn. Drie van Breda gratie te verlenen.

Het is op de kop af veertig jaar geleden, op 29 februari 1972, dat in de Kamer de emoties erg hoog opliepen over het voornemen om drie Duitse oorlogsmisdadigers op vrije voeten te stellen. Uiteindelijk redde Van Agt het niet. De regering moest terugkomen op haar besluit. In 1989 kregen de twee nog levenden van de drie alsnog gratie.
Het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis heeft de hele zaak op een rij gezet.

Het VVD-Kamerlid Klaas Dijkhoff en wetenschapper (ex-GroenLinks-Europarlementariër) Kathalijne Buitenweg gaan vanavond in Den Haag, in het Huis van Europa aan de Korte Vijverberg, in debat over dat-wat-burgers-van-Europa-mogen-verwachten.

Remco Nehmelman, Universiteit Utrecht

'Follow the money' refereert naar de meest memorabele quote uit de film All the Presidents Men waarin het Watergateschandaal centraal stond dat uiteindelijk zou leiden tot het aftreden van toenmalig president van de USA Richard Nixon. De anonieme bron (genaamd Deep Throat) van de twee onderzoeksjournalisten Bob Woodward en Carl Bernstein vertelt hen dat zij het geld moeten volgen om achter de waarheid van het grootschalige politieke schandaal te komen.

Als het goed is zal binnenkort (ook) in Nederland de geldstroom van politieke partijen transparant en traceerbaar zijn. Momenteel worden in de Tweede Kamer de laatste beraadslagingen met minister Spies van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gehouden over het wetsvoorstel financiering politieke partijen (Kamerstukken 32752). Als de behandeling van het wetsvoorstel voorspoedig verloopt in de Eerste Kamer, dan kan nog voor de zomer het wetsvoorstel in werking treden.

Het zou ook tijd worden. De discussie over de openbaarheid van inkomsten van politieke partijen duurt nu ongeveer een kleine twintig jaar. De druk om eindelijk tot dit wetsvoorstel te komen, kwam vooral vanuit de Raad van Europa die in een projectgroep onder de benaming Groups of States against Corruption (GRECO) een zeer kritisch rapport in 2008 presenteerde over de situatie omtrent de regulering en het toezicht op de financiering van Nederlandse politieke partijen. Ook de Algemene Rekenkamer kwam begin 2011 met een gelijkluidend kritisch rapport.