Uitgebreide stand van zaken Nederlands voorzitterschap

Nico Visser is projectmanager van de website EuropaNU.nl

Na de start van het Nederlandse voorzitterschap in januari komen in de tweede aflevering van dit Hofvijver-feuilleton de nodige raadsbijeenkomsten in beeld. Ook waren er verschillende conferenties waar Nederlandse ministers een rol speelden in het kader van het voorzitterschap. Minister-president Rutte had diverse contacten met belangrijke spelers. Ook vergaderde hij met de andere regeringsleiders over het voorkomen van een Brits vertrek uit de EU. 

Raadsbijeenkomsten

Op 25 januari bespraken de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken in Amsterdam de Europese samenwerking bij migratie. De deelnemers verklaarden dat bewaking van de buitengrenzen weliswaar primair een nationale bevoegdheid is, maar ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De raad wil dat de lidstaten de tijdelijke controles aan de binnengrenzen kunnen verlengen.

Als voorzitter van de EU wil Nederland werken aan:

• - 

  een betere opvang in hun eigen regio zodat minder mensen het slachtoffer worden van mensensmokkelaars
• - 

  een eerlijke verdeling van asielzoekers over de lidstaten
• - 

  een betere bewaking van de buitengrenzen, met nieuwe technieken
• - 

  het blijven beschermen van vluchtelingen en het laten vertrekken van mensen die geen bescherming nodig hebben
• - 

  op lange termijn: het wegnemen van de oorzaken: werken aan stabiliteit, vrede en veiligheid

Op de tweede dag van de Raad JBZ maakten de ministers afspraken over meer rechtshulp over en weer, uniforme regels over het delen van gegevens in de strijd tegen cybercriminaliteit en meer samenwerking op het gebied van forensisch onderzoek.

Op 27 januari vond in Amsterdam de Informele bijeenkomst van de Raad voor Concurrentievermogen (Onderzoek) plaats. Onder voorzitterschap van staatssecretaris Sander Dekker vergaderen de Europese ministers over het belang van onderzoek en innovatie. Het Nederlandse voorzitterschap zet in op drie prioriteiten op dit gebied:

• - 

  het bevorderen van investeringen in onderzoek en innovatie
• - 

  de Europese wet- en regelgeving onderzoeks- en innovatievriendelijk maken
• - 

  het delen van kennis door Open Science/Open Access.

Op 27 en 28 januari kwam de Raad voor Concurrentievermogen (interne markt en industrie) informeel bijeen in Amsterdam. Inzet was de versterking van de (digitale) interne markt voor bedrijven, burgers en consumenten. Elke Europese minister nam een topondernemer uit de eigen lidstaat mee om van gedachten te wisselen over de vraag hoe Europa kan zorgen dat het bedrijfsleven succesvol blijft.

Op 2 februari was een bijeenkomst van de Europese ministers voor handel en ontwikkelingssamenwerking. Insteek was de combinatie van hulp en handel. Daarnaast werd gewezen op het belang van hulp aan Libanon en Jordanië bij de opvang van vluchtelingen.

Op 5 en 6 februari kwam de Raad Buitenlandse Zaken bijeen in Amsterdam. Op de eerste dag bespraken de ministers van defensie het Europese Defensie Actieplan. Voor de ministers van buitenlandse zaken stonden op de agenda migratie, de betrekkingen met Iran en hoe om te gaan met crises. Deze raadsformatie wordt niet voorgezeten door de Nederlandse minister maar door EU-Hoge Vertegenwoordiger Mogherini. Minister Koenders van buitenlandse zaken uitte zijn bezorgdheid over de humanitaire gevolgen van de aanvallen op Aleppo (Syrië), die tot nog meer ontheemden leiden en een extra vluchtelingenstroom naar Turkije op gang brengen.

Op 10 februari kwamen de  bewindslieden van Volksgezondheid en Landbouw bijeen om de dreiging van antibiotica-resistentie te bespreken. Minister Schippers pleitte voor een effectieve en spaarzame inzet van antibiotica. Vooral het gebruik bij dieren moet sterk worden teruggedrongen.

Tijdens de vergadering van Europese ministers van Economische Zaken en Financiën (Ecofin) op 12 februari was de financiering van terrorisme een belangrijk agendapunt. Het afschaffen van het 500 eurobiljet is daarbij een optie. De Raad evalueerde daarnaast de uitvoering van regels over de bankenunie in het nationaal recht van de EU-lidstaten. Verder bespraken de ministers de voorstellen van de Europese Commissie om belastingontwijking tegen te gaan. Minister Dijsselbloem wil tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap concrete resultaten boeken op dat terrein.

Tijdens de eerste raad Landbouw- en Visserij onder Nederlands voorzitterschap op 16 februari werd gesproken over de situatie op de zuivel- en varkensvleesmarkt. Ook spraken de ministers in Brussel over de oprichting van een EU-platform voor dierenwelzijn. Staatssecretaris Martijn van Dam (Economische Zaken) presenteerde bovendien de prioriteiten van het Nederlands voorzitterschap op het gebied van landbouw en visserij. Centraal staat het gemeenschappelijk landbouwbeleid, onder het motto ‘Food of the Future – the Future of Food’. Daarnaast vraagt Nederland aandacht voor  de strijd tegen antibioticaresistentie, voedselverspilling, de balans tussen kwekers- en octrooirecht en de markt voor landbouwproducten.

Conferenties

Op 25 en 26 januari spraken Europese bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden over kansen en obstakels voor de circulaire economie. Bijna 400 deelnemers reageerden op een pakket voorstellen dat de Commissie begin december 2015 uitbracht. Afvalwetgeving en een actieplan om de circulaire economie te stimuleren maken daarvan deel uit. Nederland werkt aan een EU-breed standpunt.

Ministers, eurocommissarissen, parlementariërs, wetenschappers en hoge ambtenaren uit de hele Europese Unie brainstormden op 28 januari over de Europese meerjarenbegroting. De ministers Koenders (Buitenlandse Zaken) en Dijsselbloem (Financiën) hadden de bijeenkomst georganiseerd om een discussie over hervorming van het zogeheten Meerjarig Financieel Kader te beginnen. Deelnemers waren onder meer de eurocommissarissen Georgieva (begroting en administratie), Jyrki Katainen (banen, groei, investeringen en concurrentievermogen), D66-leider Alexander Pechtold, oud-staatssecretaris Ben Knapen en lid van de Europese Rekenkamer Alex Brenninkmeijer.

Op 8 februari was er een conferentie van voorzitters van de parlementaire commissies voor Europese zaken van de lidstaten (COSAC) in de Ridderzaal. De deelnemers spraken vooral over (de praktijk van) parlementaire controle en onderlinge samenwerking.

Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid opende op 10 februari de Conferentie 'Bevordering van eerlijk werk op de Europese arbeidsmarkt. Naar een betere naleving en handhaving'. Hij hamerde op het belang van gelijk loon voor gelijk werk.

Op 10 februari opende minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) in Leeuwarden een conferentie over waterinnovatie: een typisch Nederlands thema. Zo’n 650 vertegenwoordigers van overheden, bedrijfsleven en kennisinstituten bespraken de stand van zaken op het gebied van watergerelateerde innovatie in Europa. Aansluitend vond de conferentie Cities and Water plaats, waar meer dan 150 waterexperts uit binnen- en buitenland de basis legden voor de Urban Water Agenda 2030. Die moet oplossingen vinden voor stedelijke waterproblemen als vervuiling, schaarste, verzilting en overstromingen.

Staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken) was op 18 februari bij het Europees Economisch en Sociaal Comité. Daar lichtte ze toe wat Nederland als EU-voorzitter wil. ‘In de 21e eeuw blijven kennis en innovatie de belangrijkste garanties voor het concurrerende vermogen van Nederland en onze Unie. Met goed beleid stimuleren we de bedrijven die over vijf of tien jaar extra werkgelegenheid creëren. Dit past goed binnen de Europese agenda voor banen en groei. Het Nederlands voorzitterschap wil dit ondersteunen,’ aldus de staatssecretaris.

Minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opende op dinsdag 16 februari de conferentie ‘Skills for a Lifetime’ over de toekomst van het (middelbaar) beroepsonderwijs.

Op 17 februari vond een interparlementaire conferentie plaats over 'Stability, Economic Coordination and Governance’. Het was de tweede conferentie die de Eerste en Tweede Kamer in het kader van het Nederlandse EU-voorzitterschap organiseerden, ditmaal samen met het Europees Parlement. Parlementariërs uit de 28 EU-lidstaten en het Europees Parlement spraken over onder meer de economische groei, concurrentievermogen  en de afspraken over het terugdringen van begrotingstekorten en staatsschulden.

Op 19 februari opende Minister van der Steur (Veiligheid en Justitie) samen met eurocommissaris Věra Jourová (Justitie) in Amsterdam de eerste bijeenkomst van het European Network on Victims’ Rights (ENVR). De doelstelling van het netwerk is om de positie van slachtoffers van misdrijven in heel Europa te verbeteren.

Op dezelfde dag vond een seminar plaats over het Europese Handvest van de Grondrechten. Minister Plasterk, die het seminar opende, constateerde dat het lastig is de waarden van het Handvest toe te passen in praktische wetten en maatregelen.

Varia

In Den Haag rolde het Nederlandse parlement een rode, blauwe en oranje loper uit voor zo’n 1.000 parlementariërs uit de 28 EU-lidstaten, die het Binnenhof in de eerste helft van 2016 zullen bezoeken. De lopers verbinden de Eerste en Tweede Kamer en de Ridderzaal met elkaar.

Op 28 januari namen leerlingen van de Paschalisschool in Den Haag het Instagramkanaal @eu2016nl over. De vier jongeren maakten foto’s in het Scheepvaartmuseum en het Europagebouw in Amsterdam, en stelden vragen aan minister Kamp.

Op 8 februari beantwoordde minister Koenders (buitenlandse zaken) vragen van belangstellenden tijdens een ‘Ask Me Anything-sessie’ op het online forum Reddit.

Minister-president Rutte had diverse contacten in het kader van het voorzitterschap. Zo ontving hij op 5 februari zijn Italiaanse collega Matteo Renzi. Rutte lunchte hij op 10 februari met zijn Turkse ambtgenoot Davutoglu. Ze spraken onder meer over de vluchtelingencrisis. Een dag later bezocht Rutte de Franse president Hollande. Op 16 februari sprak Rutte telefonisch met zijn Britse collega David Cameron over de onderhandelingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU in de aanloop naar het Britse referendum over het EU-lidmaatschap.

De ministers Ploumen en Koenders bezochten, in het kader van de rol van het Nederlandse voorzitterschap in de migrantencrisis, diverse vluchtelingenkampen, o.a. in Griekenland/Macedonië, Servië/Kroatië en Jordanië.

Op 22 en 23 februari werd in Amsterdam een conferentie gehouden rond de vraag: hoe maken we het aanbod in voedingsmiddelen in Europa gezonder? EU-voorzitter Nederland wil gezonde keuzes makkelijker maken. De nadruk ligt daarbij op minder zout, suiker en vet.

Op 23 februari 2016 vond een Internationale conferentie plaats met als thema ‘Toezicht in een Europa zonder grenzen: het belang van goede regelgeving en goed toezicht voor het economisch en maatschappelijk verkeer’. Thema’s daarbij waren internethandel; kansen voor meer internationale samenwerking goed markttoezicht en de kwaliteit van Europese wetgeving voor toezicht.

Europese Raad

Een belangrijke gebeurtenis de afgelopen maand was uiteraard de Europese Top op 18 en 19 februari. De staatshoofden en regeringsleiders werden het eens over voorstellen om de Britse premier Cameron ‘binnenboord te houden’. Omdat zo’n Europese top wordt voorgezeten door Donald Tusk is de rol van de Nederlandse premier beperkt. Dat bleek ook wel uit het overzicht van bilaterale gesprekken die Tusk voerde (bron: Politico.eu).