Bundel 03: Het nieuwe formeren

De formatie van het kabinet-Rutte II is de eerste formatie waarbij het staatshoofd niet meer de regie voerde. Dat was een gevolg van een wijziging van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer. Met die wijziging besloot de Kamer het initiatief voor het benoemen van een (in)formateur naar zich toe te trekken.

Op 17 december 2012 organiseerde het Montesquieu Instituut het symposium 'Het nieuwe formeren'. De verschillende bijdragen aan dit symposium zijn in bewerkte vorm opgenomen in dit derde deel van de Montesquieu Reeks onder redactie van Careljan Rotteveel Mansveld. Oud-vicepresident van de Raad van State, mr. H.D. Tjeenk Willink, toonde zich bereid een 'woord vooraf' te schrijven. Carla van Baalen en Alexander Kessel blikken in hun bijdrage terug op het proces van de formatie 2012. Aalt Willem Heringa gaat in op de betekenis van het regeerakkoord en Arco Timmermans brengt de risico's van het kabinet-Rutte II in beeld.

Wat in de terugblik opvalt is dat het 'nieuwe formeren' zo weinig nieuws opleverde. De partijpolitisering van het formatieproces ging voort. Meer dan ooit was het regeerakkoord een verzameling van minderheidsstandpunten waaraan een parlementaire meerderheid zich verbond. De risico's voor het nieuw aangetreden kabinet werden groter in plaats van kleiner. Wat als vernieuwing werd gepresenteerd zou wel eens het einde van een langjarige ontwikkeling kunnen zijn; een ontwikkeling die is doodgelopen.