10 jaar na de bankencrisis - wat is er daadwerkelijk veranderd?

Ik zou willen vragen om sander liepen om de inleiding te houden

Ik zal even uitleggen wat wij gaan doen de bijeenkomst die is zo tegen met een beetje raar is om bij het begin al te zeggen wanneer het is afgelopen moet ik zeggen toch tegen half zeven ongeveer afgelopen terwijl dat strikt genomen

Veel te weinig tijd is voor het onderwerp wat hier op de agenda staat

Dus maar goed we proberen toch een beetje de tijd in de gaten te houden ik zal die zo'n aanstonds de gasten voorstellen die aanwezig zijn er komt zometeen een inleiding korte inleiding

Daarna zijn er een aantal stellingen en dat heeft alles te maken hoe kan het ook vandaag

kijk maar naar de voorpagina's van de kranten wat is er veranderd de tien jaar na de bankencrisis

Dus het is ook onvermijdelijk dat wij in klein actueel

momentje

zullen moeten inruimen deze bijeenkomst gaan we zien wel hoe het loopt we gaan het niet over de armeense kinderen hebben maar voor de rest is alles mogelijk om te vragen ik heb matig mij niet aan kennis te hebben van het onderwerp te zit zoveel kennis achter de tafel dat ik mij zeer bescheiden zal opzetten als intermediair tussen de mensen achter de tafel en u en ik zou samen met het montesquieu instituut een nieuw sport en prodemos

Die dit allemaal mede mogelijk hebben gemaakt

Denk ik blij maken als u naar huis kan gaan met een aantal antwoorden op de vragen die strikt genomen neerkomen op wat is er fout gegaan moeten we niet te lang bij stilstaan maar goed toch maar misschien een momentje om daar iets over te zeggen of wat spijt spijt te betrachten waarom de beter had gekund en natuurlijk of zoiets weer kan gebeuren

Nou dat is ongeveer de strekking van vandaag

sandra

aan jou aan u dank je een geluids goed volgens mij

Tien jaar na de crisis wat is er daadwerkelijk verandert

Met andere woorden zijn de problemen wie de die de financiële crisis en de daaropvolgende recessie tien jaar geleden veroorzaakte

Voldoende aangepakt

is dit eigenlijk wat wij willen weten niet helemaal volgens mij eigenlijk willen wij ook weten of het nog eens kan gebeuren

Kan een nieuwe financiële crisis de burger weer zo in zijn val meeslepen

om ook die vraag te kunnen beantwoorden moeten vanavond

het hebben over drie dingen en wat gebeurde er tien jaar geleden wat ging daar precies met welke maatregelen zijn er sindsdien genomen en werken die maand regelen

En drie is het voldoende om een nieuwe crisis te voorkomen of op cement om deze te hanteren

Het is precies tien jaar geleden september 2008

Dat de bank ik dat de kredietcrisis die toen al een jaar in amerika woekerde omsloeg in een recessie en onze huiskamers in nederland binnen kwam de grote recessie niet voor niets werd hij zo genoemd

Sinds de tweede wereldoorlog is het ri is de reële bbp groei niet zo negatief geweest

De werkloosheid verdubbelde intussen september 2008 en 2013

Dat kan overigens grotendeels door de lonen griffie die tijd die er in nederland speelde de lonen werden nauwelijks naar beneden aangepast

Wie zijn baan niet verloren merk te weinig van de crisis

maar dat betekende ook dat de klappen van de crisis zeer ongelijk verdeeld waren

Zeker bij ons in vergelijking bijvoorbeeld met duitsland waar de lonen wel naar beneden naar de bijgesteld en relatief weinig werkeloze waren maar tot zo ver de gevolgen het epicentrum van de financiële crisis lachende amerikaanse woningmarkt

Gezinnen zonder werk nog inkomen kregen er toch een hypotheek die hypotheken die werden vermengd met hypotheken aan meer kapitaalkrachtige huishoudens

Waardoor de risico's gemiddeld lager leken die pakketjes van hypotheken werden vermengd haar verkocht

Weer door weer herverpakt en nogmaals door verkocht en dat ging net zolang door totdat kopers

Nauwelijks voor hem nog nauwelijks herkenbaar was wat het nou eigenlijk was wat zijn gekocht hadden

In de zomer van 2007 werd plotseling duidelijk dat veel van die amerikaanse huishoudens

Een mening hebben niet konden dragen en werk in ons allemaal nog de beelden op het journaal van hele wijk in de verenigde staten waar mensen hun hun huis en alles achterliet en gewoonweg reden van alles wat ze hadden

Financiële instellingen wereldwijd hadden deze kredieten op hun balans staan en zij moesten dus die waarde af hoeken maar hoeveel waardeverlies welke instellingen

Dat was op dat moment totaal onbekend en hier ontpopt zich een eerste probleem waarbij het vanavond over moeten hebben

Waarom kochten mensen in financiële instellingen

Onbekende producten aan met onbekende risico's

Waarschijnlijk heeft iets te maken met hoe moeilijk het is om nee te zeggen

Tegen een product terwijl je ziet dat anderen het wel kopen en daar heel erg veel geld meer verdienen is dit gedrag van risico's wegredeneren als een rendement in het verschiet ligt is dat een onderdeel van de menselijke aard of is dat iets wat er nu niet meer speelt

Maar de crisis die stopte daar niet wat volgde op deze wanbetalingen

was die vertrouwenscrisis in het financiële systeem

Wankel en de elkaar geen geld meer omdat zij niet wisten of dat geldt nog zou worden terugbetaald

Ze wisten vaak niet eens wat de waarde was van de bezittingen of van de kredieten die ze uit hadden staan op hun eigen beland

Laat staan dat ze een inschatting konden maken van dat van de andere balans

Het gevolg was het opdrogen van de interbancaire liquiditeit

en dat is de smeerolie van het financiële systeem

De ecb en de amerikaanse tegenhanger vet reageerde pijlsnel met financiële injecties om het stelsel enigszins

Gaande te houden en deze ingreep heeft waarschijnlijk achteraf gezien veel erger voorkomen

Maar ondanks de ingreep kwamen de banken wel aan het wankelen en we weten allemaal dat amerikaanse limoen brothers op 9 september 2008 in een dag veertig procent van zijn gehele waar de verloor

En toen liet de amerikaanse toezichthouder gebeuren wat nu terugkijkend door economie wordt gezien als de allerbelangrijkste beleids fout

Ze lieten lee mijn failliet gaan omdat ze dachten dat dit een geïsoleerd probleem was een vraag een andere vraag voor debat is daarom vanavond kan dit weer gebeuren

Hebben we de onderlinge verwevenheid van risico's in de financiële sector in brede zin niet alleen in de bankensector

hebben we die goed in beeld

Het besef dat een bank kon omvallen veroorzaakt de wereldwijde paniek bij burgers en zij dreigen hun geld weg te halen om een wereldwijde ben kroon die de banken zou vervolgens dan doen om vallen te voorkomen besloten overheden om hun banken te redden door ze te herkapitaliseren en dat is het moment van de achtste dag documenteren die je afgelopen maandag op televisie geweest hier kwam weer een probleem de boven die banken die oud weinig eigen vermogen om klappen op te vangen maar waren tegelijkertijd te belangrijk voor het draaiend houden van het economisch systeem van de reele economie de bank wagen met andere woorden too big to fail

Weer een vraag voor vanavond is dus hoe staat het er nu voor met het vermogen van bang komt in geval er zelf op te vangen zijn de kapitaalbuffers

Hoog genoeg en is het beeld is het belin systeem dat we hebben opgetuigd binnen de banken mini voldoende op orde

Begin 2010

veranderde het crisis monster en laatste keer van gedaante

Dit keer waarheid de overheden zelf die gingen man wankelen met griekenland als grootste schrikbeeld

In heel europa moesten overheden grote hoeveelheden obligaties uitgeven om aan het geld te komen dat zij nodig hadden om financiële instellingen te redden en om hun uitkering te blijven betalen

Vooral in wat toen de europese probleemlanden zijn gaan heten was het heel lastig voor overheden om kopers te vinden die voor een acceptabele prijs hun schuldpapier wilde gaan kopen en

die banken die lokale banken werden en vaak politiek gedwongen om die schop papieren te kopen

En ziedaar het laatste en misschien wel meest hardnekkige probleem dat de financiële crisis blootlegde

De afhankelijkheid tussen overheden en hun banken nu nog steeds zijn lokale banken grote afnemers van de schuldpapieren van hun eigen overheid

Wie van de twee de overheid of de bank wil die band eigenlijk niet doorknippen

Dankjewel ik wilde de andere

genodigden

Voor de tafel uitnodigen daar plaatsen aannemen

en fijn dat jeroen dijsselbloem daar is dus dan kan ik toch gewoon wat ik anders niet zou doen zijn boek aankondigen

Wat straks na afloop met een persoonlijk woord je erin waarschijnlijk

te koop is

Pak bijna het verkeerde boek van faro vaak is

Grapje

dit boeken dat ligt hij straks gebruiken

wij krijgen zo een aantal stellingen te zien die

samen sliepen heeft gemaakt en waar het de bedoeling van is dat mensen achter de tafel daar op kunnen reageren

Nee ik probeer daar als intermediair

Enige lijn in aan te brengen in de discussie

Dat zal een hele klus worden als er maar een antwoord komt op wat is er fout gegaan

Waarom en kan het weer gebeuren en de hij weten al deze mensen achter de tafel iets van deze discussie vindt ook plaats onder het gesternte niet alleen van zomer 10 jaar er is afgelopen maandag een lange documentaire uitgezonden op npo 2

Door de kro-ncrv

met de titel de achtste dag een van de makers en betrokkenen van dok makers die de producent was zijn ook hier en die documentaire gaat precies over waarbij het hier hebben vanavond maar dan heel specifiek ook over de relatie nederland en belgië en het gedoe zeg ik maar simpelweg om tom ford is iedereen kan dat nog terug zien op de website ik vind het aanbevelenswaardig

Waarom een beetje in de sfeer te komen van dat gebeurde de toen en hoe is de situatie nu staat er even een stukje uit die documentaire in en kijkt u zelf maar wat ik ermee bedoel

De crisis ontstond omdat er eigenlijk te veel geld over de haar bol stromen en we hebben de crisis oplost met nog meer geld

De crisis ontstond om dat geld te goedkoop was we hebben het opgelost wordt geld nog goedkoper te maken

De crisis ontstonden er eigenlijk te veel schulden gemaakt werden er een losse nog meer schulden te maken you we they expect het of cools de pees wat je musician over additional leverage additionally that de biedt tot de dit punt af te doorkruisen spikkels ik was one of the major goals of the crisis and fortune relapsing zaki de sim fenomenen a further crèches misschien wel

Nou

Nee

we hadden het achter de hand gehouden voor het geval u niet zou komen zo probeer ik term er een draai aan te geven

Maar goed de toon is toch een beetje gezet en ik wil even vragen over te stellingen op het scherm kunnen staan ik wil ook even voor de volledigheid zeggen dit is een setting zoals bijvoorbeeld de minister van buitenlandse zaken wel eens meemaakten en ik johan de witt huis maar zij die de camera's in het kenmerk van alles wat hier is het is volledig openbaar er is een live stream van nieuwspoort

Alles wat gezegd wordt

Dat meent iedereen en kan ook niet worden

teruggenomen dus dat de regels van tevoren even helder zijn misschien allemaal aan u te vragen mijn nieuwe welling gewoon even als introductie u ziet al die publiciteit op dit moment over 10 jaar u hoort het verhaal van sandra u ziet die stellingen u heeft die documentaire gezien sterker nog zitten in en ik gewoon als simpele ziel sla de ns een avond open ik moet het toch even vragen

En we hebben het gisteren journaal te zien en overal set alle kranten fd internationaal ook financial times vandaag over allerlei frauduleuze handelingen

van de banken maar hier onze bank te inv hierbij met z'n alle overeind gehouden hebben ing file de als financiële poortwachter dat falen begonnen al in 2010 toen asiel nog net volgens mij nu begonnen eerder begonnen in 2008 en toen hebben we ook maatregelen genomen bij de banken history van

Van de instelling

dus het is het is een oude het is een oudere probleem het is of er zijn veel breder probleem dan ing denk dat de mensen zich niet realiseren dat er wereldwijd op dit moment ook voor meer dan 300 miljard aan boetes en banken is uitgedeeld

Het grootste deel daarvan in de cs ik denk zo'n 200 miljard een kleiner deel in europa de denk dat hij europa nu aan bod is

Maar als je een boete krijgt wil dat niet zeggen dat die boete gelijk staat aan welke gelegenheid in geld je hebt geboden om witte van hand is dat bedrag moet op zijn minst hoger zijn geweest bedrag hoger zijn geweest kijk deze boetes en een beetje geschaald en de omvang van bedrijf mijn even een paar casusposities

Uitgezocht andersom en de jaren mee bezig zijn

Dus hoe groter het bedrijf hoe groter de booty als men iets ontdekt ze en xv de driehoek miljard de bank of america heeft

Gecumuleerd die u een boete al van 56 miljard achter de kiezen dus er is nog eens er is nog wat te gaan ja goed he ing is wel de bank jongens die zijn heel veel honden negatief effect vingers laten opzoeken denk dat er vele bij deze bank zitten dus nu zie je waarom kan zoiets kon gebeuren en dan ga ik toch het stilaan richting die stellingen en dan pik ik een woord de uit het begrip moraliteit in moreel hoe kan zoiets gebeuren u houdt peecher zit aan mijn net de mensen aan de top dan denkt dat u zich

even naar systeem moet krijgen een bank heeft drie defensie lijnen noemt men dat de eerste dat is de grond en set front office waar de producten worden verkocht

Daar moet je zorgen dat de cultuur goed is en dat hij niet alleen verkopers van producten rondlopen die er een rommeltje van maken dan is er een tweede defensie klein het risicomanagement en compliance en een derde defensie lijn dat is de oude te afdeling en het is heel duidelijk dat

de tweede en de derde defensie lijn gefaald hebben en onvoldoende hebben gecorrigeerd dat er op t in de eerste lijn gebeurde dan komt er nog iets anders bij en ik heb inmiddels enige ervaring omdat ik na mijn pensionering op midden in het bankwezen en een hele grote bank je de hele grote banken betrokken ben geweest

Ik was vroeger altijd wat aarzelend als het over die hele grote boetes ging daar bang van opvatting veranderd en waarom om hier iets aan te doen aan dit probleem want ze beheersen probleem van je organisatie moet er een fantastische ite investeringen plaatsvinden

En daar moet je echt een impuls hoe kreeg anders die het niet en moet de grote investeringen op plaatsvinden in mensen

En de kwaliteit van de mensen en

ik zie compliance afdelingen verdrievoudigd verviervoudigd maar misschien moet dat nog meer is maar is het over defensie lijnen u bent ook het inventie lijn geweest toen ze houden ik denk dat u zich moeten realiseren dat toen ik er zat inmiddels is het een hopelijk iets wat beter om is het wat beter bij kindje met 12 man maar een bedrijf als abn amro wat in van de echt grote bank in de wereld was

En je moet je voorstellen dat in een bank zelf al gauw meerdere duizenden deutsche bank bijvoorbeeld had vier vijf duizend mensen die zich bezighielden met manager van risico's en het order te van risico's dus

natuurlijk de toezichthouder

Die moet op een zijn de toezichthouder kan ook worden aangerekend

Als dingen niet goed gaan maar als je een maar merkt het al met je onderbreken en onderbreken maar ik probeer even duidelijk te maken dat de geen overspannen verwachtingen van toezicht ik moeten zijn als je een bedrijf met een balanstotaal van 1000 miljard om de controle moet houden en dat met 12 man moet doen dus dus was de

Dat heb ik de geboortebos al gezegd was het wat merkwaardig dat in 2008 we nog 8 procent op onze two-six begroting moesten inleveren

Dus het ligt aan nee het ligt niet aan de vind dat een flauwe discussie wat het punt is dat is

het systeem is complex

Je moet hij de finishlijn vanwege de menselijke gedrag moet je inbouwen als die defensie kleine niet aan de maas te zijn moet je daar het management op aanspreken dat spreekt allemaal vanzelf

En je kunt ook een toezichthouder aanspreken maar heb niet een zeer gecompliceerde wereld te verwachtingen en dat geldt voor alle toe zetten hadden ze niet alleen voor bancaire toezicht ouders dat hun toezichthouder

Kan garanderen dat er niks gebeurd yannick maakt zijn schouder zowel voor op een wie in geven want het is natuurlijk een ongelooflijk verhaal althans lijkt mij is zijn er meer banken waarvan u weet die al over zo'n lange periode in

Onderzoek naar je hoeft nog even je hoeft maar even naar het internet te kijken en u ziet een hele lange lijst van bankje die bestraft zijn en als je verder zoekt zul je op het internet op

Zien nederlandse banken bedoel ik nederlandse banken laat ik me gewoon niet over uit waarom hij alle begrip voor nou niemand maar hij al mijn doel is kan het een a nee maar ik ga er niet heen waren journalisten spelen nou nu om tot totale 7 te proberen nog andere banken er uit te krijgen maar het is niet onvoorstelbaar dat de meer nederlandse bank in zo'n situatie zitten hebben gezeten ram kreeg door hun bank heen gaan

miljoenen soms miljarden transacties die indruk heb ik ook daar kan wel eens wat fout gaan ja

En tot slot laadpunt valt u wat te verwijten een deze jullie houd er wel van ja daarom hiervoor op een ongeluk

want het is wel in principe gezellig begin en oudste worden hele nare sfeer

de minister van financiën toch ook in in de periode dat hij dat was goed toch even vragen

Toen speelde die dus met die ing wat op die voorpagina was wat ik weet niet wat ik moet vragen wat kunt u erover zeggen

De controle

op

Witwassen is gewoon niet worden het is aanhoudend het geval we hebben nog kortgeleden schandalig had in estland waar ook een grote deense bank bij betrokken is in letland

Eigenlijk

als je goed gaat kijken waar de meldingen plaatsvinden want alle landen moeten als je bij de bepaalde transacties bepaalde criteria is er een meldplicht zoals everdingen die bij ing blijkbaar is fout gaan mijn heeft gezegd dat willen nu valt niet meer dan drie meldingen per dag is alle criteria werden verder aan de kant gezet als er meer dan drie zijn dan door verder onze ogen dicht stukken ongelooflijk maar even dus het grote probleem als je kijkt naar die melding in europa dan zie je in sommige landen zijn bijna geen meldingen is het daar dan op orde nee dan zou ik nog vond rustig over zijn ik kan maar in er de crisis in cyprus een van de grote problemen in het bankenstelsel cyclus was enorme instroom van geld waarvan onduidelijk was maar vandaan kwam

en dan hebben we een een organisatie money vel die daar dan op toeziet een externe rapporten over schrijft

Na die rapporten dat dat was richten dat waar schaamlapje is geworden wie ik weet het wat cyprus zei van ja kijk maar naar het rapport van manier velden hebben het op orde maar ze dan goed las stond er een zinnetje

De cypriotische regering vind het niet nodig om verantwoording af te leggen over en dan tot het hebben dus het is niet op orde en ik vind dit echt een terrein waar we in navolging samenzijn van de bankenunie

Echt het toezicht op de banken voetbal betreft wit was risico's in praktijken naar het centrum toe moeten trekken wat bedoelt in centrum naar de moet gewoon europese toezichthouder komen omdat ik de lokale toezichthouders niet kan vertrouwen ja maar even zich de lokale toezichthouders niet kan vertrouwen

Man het is omdat blijkbaar in is er weinig mensen zijn nou dat is inmiddels niet meer het geval laten we nu eens even toespitsen op het geval van ing ja gaaf zie is race een hele grote bank daar werken inmiddels ontzettend veel mensen op compliance

en meer welling schets die drie niveaus waar het fout kan gaan hij wist eigenlijk een niveau dat is de top weet iedereen wat dat is compliance je gewoon aan de regels houden

Zo eenvoudig is het

ik zal proberen gewoon in gewoon nederlands te blijven gepraat je aan de regels houden dus als de top

Uitstraalt en dit is echt een cultuur fenomeen in de banken deze regels kunnen wij eigenlijk zwaar overdreven we vinden het ongelooflijk bureaucratisch dit is zo duur waar is dit voor nodig dan werkt dat door door de hele organisatie en dan krijg je dus al begrepen dat mensen zeggen van nou bij 3 houden maar wel op hoor dit word echt te duur dit is echt niet nodig dat hoef je niet te melden

Dit begint echt aan de top en op dat punt vind ik nog steeds dat de top van banken niet alleen in nederland zit er nog steeds heel erg je de houding van is dit allemaal nodig al die extra regels al die eisen al die het voldoen aan de regels het is zwaar over top en zolang zij dat blijven uitstralen

En dat is ook de lobby boodschap vaak naar de politiek maar ze stralen het ook intern uit blijven de grote risico's omdat mensen denken het wordt niet het belang ervan wordt niet diep gevoeld en zolang dat het geval is hebben we nog steeds een groot risico dat u nu schets van mensen aan de top die dus enzovoort niet voldoende nou ja u zegt het zelf kan deed ik vroeg het ook aan de heer wellink net en die kan dat om onbegrijpelijke redenen ook niet zeggen dat snap ik wel

Maar u bent nou helemaal vrij man

is het verstelbaar dat er meer nederlandse banken dan de ing met zo'n akkefietje nou ja akkefietje van doen hebben

Zeker is dat voorstelbaar testen internationale dus dan ooit aan wisselen is het ook zo

ja ik ik klaphoes mij niet uit de school de is een tijd geleden een kwestie vrees van een bank vestiging die paul op de mexicaans-amerikaanse grens stond dan kun je al afvragen waarom wil je eigenlijk een bank vestiging op zo'n locatie hebben dat is natuurlijk al een risico op zichzelf daar gaan geldstromen de grens over als je na dan alle bank hebt als je daar dan al een vestiging hebt dan moet je dus zorgen dat de controle dagen wat allemaal binnenkomt

Enorm goed geregeld is dat was niet het geval ja en nederlandsche bank bedoel ik ook ja en heb ik het ook wel nodig is dit was en dit was de ga boven alle rabobank ja natuurlijk ja hou je die ken ik

Ik weet wel iets

Ja nee oké

ja mam dat met moet ik tuin hier nog verder over vragen want dan ik wil niet vervelend worden dus wat zou je daar graag nog over willen zeggen nou dat we hebben heel veel bankentoezicht

Het toezicht op banken gecentraliseerd en hopelijk geprofessionaliseerd in standaarden verhoogt de standaard riet van dit was hebben we wel verhoogd maar de kwaliteit van de toezicht de uniformiteit van de toezicht degelijkheid van toezicht is nog niets aan gebeurt en daarom ben ik er voor om daar een europese toezichthouder voor aan te wijzen die ook in een aantal eilanden waar geen meldingen van vandaan komen

Want des te minder meldingen er worden geregistreerd het is de bezorg ik ben en in nederland wordt op zichzelf veel transacties gemeld als zijnde mogelijk verdachte en andere landen is nog veel erger want daar wordt niks gemeld en dan moet je pas echt gaan opletten en harriette prast

Het lijkt me goed het is natuurlijk geen degenen interview met de leer wellink en leert dijsselbloem

U heeft ook zelf ook veel voor de nederlandsche bank gedaan na onderzoek gedaan

U zit trouwens nu in de in de eerste kamer voor d66

als u daar nog iets over kwijt wil ga je gang en maar

Dat dat punt wat wat meneer bellings zeggen en kijkend ook ja ik moet hier proberen een lijn die na toch wel even dat punt van dat toezicht van de bank dat daar bij de politiek in de jaren ook dat die crisis op speelde dat daar geen gehoor voor was omdat toezicht

meer

mogelijkheden dit geven meer mankracht van het zo goed ja dat is later gebeurt is dit was net voor de crisis uitbrak strijd was precies hetzelfde als bij de watersnoodramp in 53 parlement beslist een paar maanden voordat de watersnoodramp ons trof

Dat het niet nodig was om de dijcker te verhogen te laat is en toen met de bezuinigd op de rijksbegroting ja te laat dus te laat ja mevrouw bast en wilt u daar iets nog aan toevoegen ja we hebben een bekend gezegde als het kalf verdronken is dan

Dan them in de put ja dat zie je iedere keer ik werd uitgedaagd om iets te zeggen al je mijn lidmaatschap van de eerste kamer oh wat ik daar mee beginnen

wat ik wou even zeggen en dat heb ik dan nu niet meer dat ik woordvoerder financieel toezicht ben en in die hoedanigheid natuurlijk wel eens hebt gedeporteerd met de persoon hier aan de en dat vond ik altijd inhoudelijk heel interessante debatten oké waarbij we elkaar af en toe best dus nou pittig konden aanpakken dus daar heb ik een goede herinnering aan ik zei het al de hele goede herinneringen aan met rijdt bij de nederlandsche bank 11 jaar

Dus dat is er niet niks ik ben vertrokken

in 2007 dus het kalf was nog niet verdronken goede timing

Over de vraag werd er wel voldoende aan toezicht gedaan je hebt een aantal grote tas ook door

Ik heb in de tijd bij de nederlandsche bank

In dit verband denk ik twee onderzoeken gedaan ene was het vertrouwen in nederland

Hoe zitten hoe zit dat in instituties in elkaar in toezichthouders in het bankwezen en in de nederlandsche bank en een van de de conclusies waar hij toe kwamen was het vertrouwen in de toezichthouders is ontzettend groot aan de ene kant moet je daar heel blij mee zijn

Aan de andere kant betekent dat het als er iets gebeurt wat mensen niet hadden verwacht dat ze dan zo teleurgesteld zijn dat het dan ook helemaal weg is nou ik denk dat het helemaal weg is gegaan maar het vertrouwen was heel groot en en daar is toen wel iets gebeurd dat is een eh

wat betreft dat toezicht

Mijn inschatting is dat de verwachting toen was

En er is een hoop die leidt tot de verwachting

zo gaat dat nou eenmaal vaak de wens is de vader van de gedachte

De verwachting was dat het in nederland niet kon gebeuren als je denkt dat iets niet kan gebeuren

dan besteed je daar natuurlijk ook niet heel veel aandacht aan

Zo doen we dat allemaal zo zitten we in elkaar

Dus de vraag is en dat als het als de hoeveel menselijk gedrag hebben als je je iets moeilijker kan voorstellen als je het niet hebt meegemaakt dan zonder dat je het zelf doorhebt onderschat je de kans daarop en je besteed je beperkte tijd en middelen aan de dingen waarvan je denkt dat de kans daarop groot is dus ik denk dat dat wel wel een rol heeft gespeeld

Het nederland was natuurlijk heel lang een enorm stabiel land als het gaat om de financiële sector als je die werkelijkheid onvoldoende

in de gaten hebt omdat je dat niet bij nederland verwacht dan kun je dat dan ook een inschattingsfout noemen

Je kan natuurlijk nu zeggen

het is anders gegaan en we waren daar niet op voorbereid

Een inschattingsfout vind ik een beetje een te rationele invalshoek wat ik naar het net juist zeg is iedereen zit zo in elkaar dat hij

meer al bestaat voor informatie die past bij wat je toch al denkt en dat was hier ook zo ik wil nog even een ander onderzoek je aan halen wat ik toen deed van daarvan denk ik wel

En gelukkig was de hier wel ik die heeft wel alle eindverantwoordelijkheid genomen voor de toezicht maar er zaten natuurlijk een heleboel mensen tussen

Ik heb er een onderzoek gedaan naar

Depositogarantie in nederland als mensen het vertrouwen verliezen in een bank dan gaan ze hun geld weghalen

als die bank gezond was maakt dat de bank ongezond want als je al je geld wegstroomt moet je dingen gaan verkopen en als hij ongezond was kan ik toch nog een paniek zijn die overslaat naar andere bank nou hebben een systeem dat hadden we ook in nederland waarbij mensen tot er zekere hoogte hun geld terug krijgen als de bank failliet gaat en het idee is dan daar raken mensen niet zo in paniek dan gaan ze lopen ik heb ons systeem van toen onder de loep gelegd samen met een collega van het imf en we kwamen tot een aantal grote tekort komen in het systeem bijvoorbeeld het bedrag is te laag

dus dan gaan mensen toch rennen als je veel meer op de bank hebt staan dan verzekerd is ben je gevoelig voor product is nu er is geef er was geen fonds dus als een bank omviel en die het die rekeninghouders moesten betaald worden dan moest de nederlandse bank dat voor schieten die moest het terug halen bij de banken

Meestal valt een bank om als het toch niet goed gaat met de economie

En dan is het heel vervelend om van die banken op dat moment dat geld te vragen bovendien was er niet een verdeelsleutel vastgelegde was niet gezegd als een bang om meer risico neemt moet die meer betalen voor die verzekering de verzekering van de rekeninghouder

Ja dat werkt eigenlijk in een laag gedaan want

gedachte was het gebeurt bij ons niet nu is er van allah van alles verandert op dat punt is een van de onderwerpen waarover wij in debat zijn gegaan en er is nu wel een fonds

Er worden nu wel op dat dragen geheven van de banken maar ik denk zelf dat en dan komen we straks op nog een keer gebeuren

Dat de weging van de risico's die banken nemen

Nog altijd niet voldoende tot uitdrukking komt in de prijs die ze moeten betalen voor die verzekeringen bijdragen aan het fonds die ze moeten betalen ja dus als het misgaat dan gaat het toch gewoon weer mis nou dat is een uitspraak voor uw rekening ja ik ben hebben het nu over het waalse is om in het kalf is verdronken kan je them de tijd of de put was niet helemaal in oké die is nu veel beter gemaakt daar hebben erover en ik denk dat hij er nog beter zou kunnen ja en een een int uit toch even over naar jeroen dijsselbloem heeft natuurlijk met het ook uit dat zelfs herder voor is discussie ook over een europees depositogarantiestelsel

de telbaar de over ze bedrag geloven kom lage maar ook dat is een van de ander verhaal het is niet bij onze ton de het zou dan 80.000 euro gaan is dat zelf dus het nee dat is politiek onaantastbaar dat is iets verbrand je vinger sociale bedrag komt daar zou over is best wat voor te zeggen zijn ja vind ik maar dat ik zie niet dat we dat weer gaan verlagen nee nee goed mee heeft dit die minister minister van financiën meegemaakt me heeft ook de banken meegemaakt en die bang cultuur waar is strikt genomen niet uit voortkomt als je nou toch probeer een beetje lijnen aan te brengen toch naar die stelling kijkt en het begrip in moreel aanhoudt

En als er winst valt te behalen dan dan

Het zit toch in zo in onze aard dan daar gaan we misschien toch wel over grenzen heen heeft u dat uiteindelijk toch al die tijd gezien in uw rol als minister en nu een groep voorzitter en terugkijk het er ook wat u in dit boek daarover schrijft over niet cultuur

Weet je kijk ik denk dat die eerste stelling beschrijft menselijk gedrag is iets typisch voor bankiers maar voor u allemaal u bent allemaal geïnteresseerd als u geld op de bank heeft of daar enig rendement op koffie en als u de spaarrente te laag vindt gaat u eens kijken of de nog een ijslandse bank is die misschien een aantrekkelijke rente te bieden heeft of u gaat stapt in op een vermogensbeheerder die u iets moois voor spiegelt

En dat is op zich prima weet je natuurlijk je mag beste proberen geld te verdienen met geld maar we hebben een hele sterke neiging om risico's daarbij weg te denken weg te relativeren dan niet een potje voor aan te leggen voor als die risico's zich zouden voordoen en dat is natuurlijk in de jaren voor de crisis en met je kunt het toe ze meteen inzoomen op toezicht maar het was natuurlijk een grote bom iedereen zag gouden bergen de nieuwe economie we zouden maar geen crisissen meer hebben de financiële sector was nu zo slim had zoveel data en ict

Ze allemaal goed gaan dat was de context waarin dit allemaal gebeuren en risico's

Kapitaalseisen werden verlaagd

Financiële sector werd gedereguleerd

het is te makkelijk om zeggen het is bankiers gedrag of de toezichthouders zitten slapen of

Weet je we waren allemaal buitengewoon begerig

hebben regen is geloof ik een betere hoort ja

wie zegt er nu boek heb uw boek gelezen contraintes heel erg leuk om te doen u zegt u nu boek van eigenlijk het idee van de van

Het het opbouwen van de bankenunie dus het europees zag hem uit de naad europees niveau overhevelen van toezicht maar ook het omhoog brengen van de buffers en het hele bill in systeem optuigen

dat dat geen juist uit van de premisse dat inderdaad dat in de zoektocht naar rendementen te veel risico nemen en en daar ook die risico's wegredeneren

Dat is iets waar je in wezen niks aan kunt doen en dus moet je zorgen dat de gevolgen van die risico's ook neerslaan bij de mensen die ze nemen en dat instappen voorzitter één stap voor dus je moet ook als dit het gedrag is wat in de financiële sector wordt dat is hun core-business eigenlijk heel om op dit gedrag te acteren

Dan moet je zorgen dat de financiële sector bel risico's gaat beprijzen risico te trappen prijzen betekent dat je daar een reëel

Zicht op krijgt er waren ook verhalen over bankiers die hun eigen producten niet eens begrepen de rating agencies die de risico's moesten aangeven hadden op geen met ook helemaal geen beeld meer of gaven gewoon triple-e aan portefeuille is die vol met risico's zaten je moet de risico-scanner onderkennen en vervolgens moet je er een prijs op zetten dat gebeurt niet vanzelf in financiële sector dus dat is het eerste wat we moeten doen en dat vergt echt wetgeving web je die vervelende regels leren niet toezichthouder

Portefeuilles waar risico's in zitten die moeten op tafel komen daar moet je voor worden je

kapitaal voor de aangehouden et cetera

Dan nog kan het fout gaan dus het begint natuurlijk met risico's bij prijzige service buffers et cetera

Als het dan fout gaat en dieren service en eigen vermogen is nog steeds te weinig

Dan gaat het over de vraag die krijgt dan het verlies en in de financiële crisis waren we er allemaal niet op voorbereid en in onze paniek gingen al die verliezen de naar de overheid en overal moest de belastingbetaler

Die verliezen overnemen en de banken redden de factor werden investeerders gered en dat is het centrale leerstuk van de bankenunie geworden

Samen regels stellen dan kunnen we ook gezamenlijk zonder beleid concurrentie de eisen verhogen

Samen toezicht goed op afstand lekker technocratisch

Streng niet te dichtbij want om ons kennen we elkaar te goed en ten derde als het fout gaat duwen de risico's de rekening daarvan terug naar de investeren meneer wel ik ik heb me gewoon nieuwsgierig het is misschien een beetje naïeve vraag maar heeft al die jaren en nog ziet u in een wereld waar waar inderdaad dat menselijk gedrag toch soms iets verder gaat dan

Fatsoenlijk is of zo en mensen zijn hebberig en billy big wheels rendement en hoe het allemaal noemt als u daar nou zo op terugkijkt hier heeft de altijd tussen ingezeten en het toezicht te willen houden en regels af te drinken het dwingen en met de politiek afspraken te maken dat is als u daarna terug krijgt u uw beeld daar bij de mens is in in dat gedrag onveranderlijk of is er nog hoop ik ben met 75 jaar geworden en ik heb van mijn vrouwen prachtig cadeau gekregen en dat cadeau dat hij heet is grote tafereel der dwaasheid uit 17 20 en dat is een origineel uit 1720 en dat schrijft de crisis die in die jaren heeft plaatsgevonden in wat delen van de wereld en daar zie je een bijna universeel thema boven het water komen daar zie je bedriegers en er zijn bedriegers ook vandaag de dag geweest en daar zie je liefde en dat dat staat dan op tijd beschreven die bedrogen willen worden

of althans de niet kunnen nalaten

Zich verlaten bedriegen dat fendi dier en de mens zoekers

En als je nou naar oorzaken van de crisis gaat kijken maar wil niet op een volgende stelling voor uitlopen in van mijn zorgen is dat naarmate de vergoeding heel algemeen in de bancaire sector op bancaire tegoeden die in die bancaire sector aan houdt naarmate die lager is

Geef je meer impuls om toch elders een wat hoger rendement te halen en dit de rentestand was voor de crisis was aan de lage kant en dat heeft het risico

gedrag versterkt en de rente is op dit moment extreem laag en dat zou het bijna

Logischerwijs

als het nu goed voor zover het is nog veel erger dan toen de dit is erger dan toen dat daarmee is niet gezegd dat het mis loopt omdat we zijn dingen beter dan dan toen dat is ook evident maar wat je wel ziet een van de grote problemen bij het uitbreken van de crisis was dat de mensen over verschuldigd waren ze hadden geleend op de toekomst en de toekomst zag het er ineens anders uit en daardoor kwamen ze in de problemen

De schuld quoten in de wereld is gewoon verder opgelopen terwijl onze bedoeling was omdat ze dan deftige noemer deliver is te verlagen maar wat wil hier als de rente zo laag is dat hij je kosteloos je bedrijf lening en kunt herfinancieren

Of je woning een nieuwe woning kunt aankopen dus dan is dit een element in de ontwikkeling die mee inderdaad grote grote zorgen baart maar

Is een markt in die nog zeggen dan zij zullen geniet dan hebzucht is van alle tijden en crisissen zijn niet van alle tijden en

greens men is van opvatting veranderd en die zegt de wortel van de financiële crisis lag in de in de hebzucht de omstandigheden er omheen moeten ook mee werken om het dan zo te zeggen en voor mij zijn diepe oorzaken van de crisis dieper liggende oorzaak je van deze crisis de enorme versnelling in de globalisering

Daardoor had je niet meer onder controle wat er elders gebeurt en naar jou kon overspoelen

Vroeger had je kon je meteen een muur om je land zetten en dan kopiëren kleinschalig de zaak beheers de tweede de innovatie die bankje die al die ingewikkelde producten zijn gemaakt konden ze alleen maar maken omdat ze opkomt met computers modellen ontwikkelen die door heel ja heel geavanceerd uit zagen er niemand begreep en de derde punt is de reguliere

Als je teveel die reguleert en een bankier komt bij een zeg maar een t-kruising dan weet je niet meer of in de links of naar rechts gaat en daar raak je dus denkt is de app zucht maar het moet in de omgeving komen waarin het kan

vruchtbaar gaan plaatsvinden en en als je dat allemaal wilt voorkomen is door de de dijk je heel hoog moeten zijn blij te zijn buffels

kapitaalbuffers liquiditeits buffers maar op 2 van de problemen die we daar noem terug zijn toch juist hele grote stappen gezet want volgens mij de de regulering is enorm toegenomen dus zeg maar alles wat we nu hebben aan een compliant eisen en

kapitaalbuffer verhoging belin sim de hele bankenunie alles wat daar opgetuigd is een dijkje rijndijk bewaking is beter is veel beter tevens veel beter maar bij ing je gezien dat hij denkt oké dus en of het genoeg is dat wil ik natuurlijk wat jou moet liggen jonge zaken die zijn er nog steeds de globalisering gaat doen china fry ter wereld maar een ander probleem want wie noemt is de

De mate waarin de schulden die mensen aangaan

Zeg maar te weinig onderpand hadden dat is een nederland bijvoorbeeld de leningen die mensen kunnen krijgen op hun een hypothecaire lening die mensen kunnen krijgen in relatie tot de waarde van het onderpand dieren daar naar beneden gaan de klopt met de prijzen gaan zodanig omhoog op dit ogenblik in de hoek van de activa dat het toch problemen gaan komen in china is het eigen geld percentage is extreem hoog

Toch wreed iedereen op een gegeven moment dat hij een crisis in de financiële of in weer onroerend goed sector gaat optreden u dus de onderpand er zijn veel de heer gedaan die de buffers hebben dit is ook een element van de buffel die de buffers hebben versterkt maar daar komt er nog een ding bij hoe strenger je bent in de in de bancaire sector hoe meer je de mensen uit de bancaire sector naar andere onderdelen van de financiële sector zeggen leg dat maar meteen uit wat je daar op dit moment in de vreemde staat de 80% van de financiële activa staat niet op de balans van een bank die staat op de balans van anderen niet onder toezicht gestelde instellingen dat kunnen geldmarktfondsen zijn dat kan een platform zijn een peer-to-peer platform dat betekent dus dat er zijn nieuwe risico's zichtbaar te de bancaire

Hier met pleit ik niet om de bancaire sector die stevig aan te pakken maar wel eens mijn mededeling pas op rij naar die nieuwe risico's die zich aan het ontwikkelen zijn

En die er zich gewoon zien ontwikkelen op het ogenblik dat is gewoon feit lekker waarschuwingen en zorg ja

en dat zijn ook bedrijven die wij kennen hele grote tech bedrijven hoop die zich ook dat is er aan fans van deze wereld dat zijn de aan die baas in de hele grote dat zijn de google's van deze wereld die bancaire en financieel gedrag gaan maar dat zijn ook de meer dan 3000 vindhek bedrijven die zich helemaal focussen op dit moment op de financiële sector en allerlei diensten van bank aan het overnemen zijn ja mevrouw traas hij heeft de politiek heeft u het idee ook wat wellink hier zeg dat wel voldoende in de gaten

Nou laat ik daar laat ik het anders zeggen laat ik zeggen wat heeft de politiek misschien

de bed ggd de politiek misschien laat hij misschien nog steken vallen terwijl je nu toch de kennis zou moeten hebben dat geeft er is nog ik geef duizend antwoord ja oké

ik had het net over dat ik de hond nee dit is bestuurder mijn

Ineens

Ontstond het besef

stel dat een verzekeraar omvalt en heb ik het en dan is dat niet zo erg als het en schadeverzekeraar is want een risico dat je nou ja dat je huis wat kan je wel bij een andere onderbrengen maar als het nou een levensverzekeraar is waar je je pensioen hebt of je arbeidsongeschiktheidsuitkering als die omvat is dat weg dus net zo goed als een spaar goed dus weg goed op schematisch het besef er ontstaan

Oh ja wacht even daar moeten we natuurlijk wel iets aan doen het is nu de nieuwe regelgeving die staat nu daar moeten we over besluiten laat ik het zo zeggen

en je zou zeggen naar wordt er niet meer de fout gemaakt dat er geen fonds is je zou zeggen twee mensen dat geld te geven als het mis gaat is dat hier de regelgeving heeft geen fonds dus er is ook geen verdeelsleutel over verzekeraars waarbij de verzekeraar niet meer risico neemt meer betaald dan de g dat minder doet dus ik zou jij het licht op een presenteerblaadje

Hoeven het ooit hadden moeten doen en hoe we het na de crisis zij van doen en bij de verzekeringen doen we dat niet

Ik vind dat er gemiste kans hebben waarom doen we dat niet je staan antwoord op te geven is dat gebrek ik heb een vraag aan de aan de opvolger van

Ik heb eerst een vraag aan de opvolger van hier onwijs een bloem gesteld van klopt dit klopt mijn diagnose verwacht het antwoord ja' is

Ik zie iemand in de zaal die

die werkt in eerste kamer en die weten hier alles van lijm ik ga er nou even heeft u door alles vanaf veters doen waarom is dat vond ze niet ziet de politiek dat niet weet ik niet ik heb vragen gesteld de komt een antwoord op neem ik aan hij misschien is hetzelfde mechanisme met zal dat niet gebeuren

Mag ik daar even op die eerste stelling ja maar zijn gezinnen niet snelle tempo omdat beide richtingen

Ik weet nie wordt er bijgehouden wie hoeveel tijd in beslag neemt heb je weer terug kijk ik ze met een deel dat god ze leefden op terugkijk mij ik probeer

Dacht ik oké ik neem het terug voor dit kan niet meer

Gaat u verder goed als je kijkt naar de eerste stelling eigenlijk zijn het er vier in een

Want de risico's wegredeneren betekent

Je beseft ze wel dus dat is al een vooronderstelling

Dan

immoreel is een tweede stijn dat in model is dat het in onze aard je is een derde is een derde

Uitspraak ik zei om lek het anders zeggen mensen staan meer open voor informatie die ze willen horen

Zo ziet de wij inderdaad in elkaar welke informatie willen behoren informatie waar we blij van worden

En als ik het nu even naar een ander politiek issue

Breng de pensioenen

Mensen willen graag dat de rekenrente omhoog gaat waarom

als de rekenrente omhoog gaat hoef je minder tekorten en het is fijn als je minder hoeft te korten ja wat is dat dit is vergelijkbaar is ver genoeg naar een hele ingewikkelde discussie hebben misschien niet over twijfelen dan even terug naar die verzekeraars want dat is een ja oplosbaar kijk ik ermee sns reaal moet het nationaliseren dat ook een verzekering spoot in die dat die plek nog ongezonder dan de rest van het bedrijf en daar was echt begrepen met de vraag aan de hand kunnen zijn of al uitbetaal op een polissen en dat gaat er nou toen miljoenen polissen

En dus ook mensen die gewoon voor een deel van een inkomen daarvan afhankelijk zijn toen kwam er dus achter de is helemaal geen

Resolutie werd geen interventie mechanisme voor verzekeraars dan heb ik een wetsvoorstel gemaakt in dat licht nu blijkbaar bij de eerste kamer en ik vind prima de kunnen wat kritische vragen over gesteld worden het is een hele simpele reden waarom der skien bij verzekeraars geef ons hoef te zijn bij een bank heb je een bankrun dan kun je nu naar de bank lopen en zeggen ik wil nu mijn geld hebben heb je recht op want bij een verzekeraar werkt het zo niet als je een polis hebt een pensioenproduct dan krijg je per maat een stukje uitbetaald dus het hele fenomeen bang koran werkt niet bij verzekeraars ik denk dat dat de redenering is maar goed te wachten het antwoord van mij op we hebben al iemand belangrijke hun hash balk is wel mogelijk met belangrijk punt van beheer bellinck om ja nog even naar terug te gaan stuur toch

Stel nu eens dat we de banksector goed hebben geregeld wat nog niet zo is dan moet er van alles gebeuren maar stel dat is dichtgeschroeid dan gaan mensen op zoek naar een plek waar een minder toezicht is op risico waar die risico's niet worden geprijsd en daardoor het rendement hoger is met dat is van alle tijden dus dit is echt reëel weer wel ik weistra zeer terecht op of dat nou een sharing shadow banking is of in allerlei

Beleggingsfondsen mensen gaan hun geld verplaatsen en dan moeten we dus als overheid continu alert zijn

Waar gaan die risico's naartoe

dat betekent ook dat het een continue your address is dat moeten we echt accepteren en wat op met je zegt naar dit gaan we nooit winnen dan zullen die risico's zich enorm gaan opbouwen in een plek of in een land of in een sector dan kun je wachten op de volgende borst

net even op wat mevrouw paste naar voren bracht een beetje in de sfeer van of de politiek wel voldoende kennis heeft als je terug kijkt naar wat gepasseerd is en denkend aan wat we nu kunnen gaan meemaken en wat u ook zegt over die buiten bancaire sector

Nou laat ik het u maar vragen en kijk nu ook niet voor niets aan is is er gewoon wel voldoende kennis bij die politieke heeft al jij bent dat je de de politiek en de politici in wordt onderschat we dat is niet bedoeld nu als als vriendelijkheid

Er is vaak toch langs vele wegen toch een hoop kennis aanwezig

Alleen hij moet zich realiseren of dat realiseert u zich beter dan wie dan ook niks hier dat politici hebben een aantal randvoorwaarden waarbinnen ze moet opereren en die randvoorwaarden zijn zijn vaak heel gecompliceerd zijn heel anders dan bijvoorbeeld van een centrale bankier die zegt inflatie moet twee procent zijn mij een politicus moet steeds allerlei dingen tegen elkaar afwegen ja en dan sommige dingen die kunnen dan op zo'n moment niet omdat je andere dingen tot stand wil brengen over of de verzekeringen wil ik één ding zeggen als ik dan nog enige verantwoordelijkheid van had zou ik toch ook eens naar de herverzekeraars kijken want bij wat het gaat er uiteindelijk om waar cumuleren in een samenleving die risico's potentieel

op een zodanige wijze dat je daar mogelijk om voldoende grip op hebt eens ja maar dat is zijn toch allemaal waarschuwingen waarbij ik het idee hebt dat ik dat hier zo op het binnenhof niet in het dagelijkse debat zal ik maar zeggen zo algemeen

politici over horen

Nee dat meen ik zeilde door de doelstellingen functie van als ik het over deftige zeg van een politicus is betrekkelijk gecompliceerd moet heel veel doelstellingen realiseren als je ziet wat de politici gerealiseerd hebben

Laat misschien maar door is natuurlijk heel veel gebeurd de bankenunie wordt genoemd ik ben de eerste keer voor de commissie de la rouge hij geroepen was de enige die toen voor een europese banken toezichthouder was maar door wat we ervaren hoe slechter voorlichting was en vanuit engeland en vanuit belgië toen we daar problemen hadden met onze banken was toen de enige en argument van de la rouge anything en anderen die er zaten bij de dit is politiek op dit moment niet haalbaar en toen ineens toen de de schulden crisis werd ineens

Ja het veel vloeibaar om het dan me zo te zeggen maar als je terugdenkt aan die periode bij ook die documentaire over gemaakt is gewoon die afgelopen tien jaar dan heb ik als waarnemen van zijn documentaire toch af en toe het idee in die politici deden ook maar wat feitelijk zegt bos dat ook wel een beetje in die documentaire vis die vraag is simpel nee klik cd je niet maar wat maar wat wel weg is en wat bos althans dat weet ik van mijn moeder precies en de dikke documentaire

Gezegd is er op dit moment niet verhogen maar je opereert op zo'n moment in

een omgeving waarin ontzettend veel onbekende zijn we hadden dit nooit meegemaakt

wat jij zei

Van wij dachten dit zal ons niet overkomen dat dachten niet alleen de nederlanders dat dacht dat de belgen hoog doordachte de duitsers ogen de spanjaarden ga de lees maar lang en de kwamen in een kwadrant terecht dat we gewoon niet kende en al tastend

Inderdaad tot op zekere hoogte en onze weg moesten zoeken ja en daar dan gaan soms en dat heeft bos inderdaad gezicht ja want soms is misschien niet elke beslissing

De de optimale

offers heb ik zorgen over stelling 3 ja ga je gang ja want daar ben ik het voor een deel niet met de minister eens ouders goed voor die discussie is mijn eerste reinigen nog niet

het probleem kreeg het is volstrekt terecht dat je zegt het is de belastingbetaler

Die moet je niet inschakelen die moet awakening niet betaalde

Dat begint zal is terecht want dat brengt banken in een positie dat als ze daar van tevoren rekening mee houden dat ze zich van worden gedragen

Maar als er een crisis komt rond de systeembank is dat land het beste af dat dit beginsel van jouw

volstrekt vergeet en meteen ingrijpt dan is de overheid de lender of last free soort en waarom is dat zo als je analyseert verschillende kredietcrisis ze in het verleden

Dan zie je dat wij de overheid meteen in sprong

Dat de terugval in het nationale inkomen en daar is op tekst spelers maar niet meer het en dat is vaak een veelvoud van de initiële investering dat in die landen

Per saldo de de belasting betalen veel minder betaald heeft

Dus ik zeg als begint zo mooi voor het individuele gedrag in een crisis beginnende jan want dan dan wordt er rekening voor de belastingbetaler heelal wat nu tijdens het proces dit is precies de redenering ik wil ik ken het standpunt van van nout wellink hierover precies te redeneren die veel centrale bankiers zeker een financiële crisis hanteren grijp in smijten belang fel tegen aan dit zal de kosten beperken

ik kan mijn amerikanen gedaan en die maken nu winst amerikanen hebben echt heel anders dan wanneer europa europa heeft gewoon allerlei slechte risico's overgenomen verliezen afgedekt en vervolgens nauwelijks ingegrepen bij de bank in de zin van en nu op gedwongen herkapitaliseren dat was het kern stuk van het amerikaanse beleid die korte tijd herkapitaliseren en je wordt zwaar aangeslagen als je niet snel weer terug betaald en de overheid kortom je verliezen snel nemen en dat is in een crisis eigenlijk altijd verstandig maar dat hebben we in europa niet gedaan nu de banken overeind gaan we met belastinggeld zeer duur en ik kan niet uitleggen gaat altijd over griekenland laten we eens ierland nemen hier andere grote banken sector uit de hand gelopen enorme woningmarkt roos en daar was heel veel geld naartoe gevloeid vanuit engeland duitsland internationale investeerders die hadden dat gefinancierd

Toen was de opvatting van de centrale banken

Bankier trichet voor op ierland maar die rekening niet presenteren aan investeerders dat mag niet gebeuren

en de staatsschuld van ierland schoot omhoog van vijfentwintig dan honderd vijfentwintig procent en ik kan dat nog steeds niet uitleggen en eerste belastingbetaler dat zoveel risico's zijn genomen in ierland en dat de eerste belasting betalen dat volledig voor rekening hebben moeten nemen dat ze daar ten dele aan mee moesten betalen was de evident volledig voor rekening hebben genomen het op de dag van vandaag is de staatsschuld en ierland heel hoog dat was niet het standpunt van dcb want we waren gerz op toe dat de ierse regeringen volstrekte garantie op alle deposito's had gegeven en dat is het overnemen van alle schulden van de per week heb ik dat in alle simpelheid goed begrepen dat u niet helemaal met elkaar eens bent op hart is vrij het is vrij vullen met reden want als centrale bankiers en neer wel ik ik ben geen minister die reis ging centrale van keer meer maar toch het signaal blijven afgegeven aan de financiële sector ja dit is nu wel het beleid maar ja u begrijpt wel als er echt een crisis komt gaan we natuurlijk niet doen

Dat leidt onmiddellijk weer door het tot het perverse effect bij banken als het echt fout gaat en bij investeerders nog belangrijker als het echt fout gaat zullen die overheden toch wel weer over de brug komen en het hoeft niet het moet niet politiek is het niet verdedigbaar economisch is het snijpunt

Dus we moeten ben ontvankelijk voor kritiek dit is nog niet stevig genoeg daar zit nog een sluiproute kijk eens naar italië daar ben ik zeer gevoelig voor hem maar de boodschap afgegeven dit gaat nooit werken we gaan toch weer de banken redden is nu al in het investerings gedrag van internationale financiën

sluipend echt waar bij een zwembroek zullen gaan we het nu doen breng systeem wat ik de reden volgens mij waarom we in waarom we zeg maar ook achteraf is de heel duidelijk wat die amerikanen hebben gedaan dat was heel goed direct banken dwingen om terug te gaan naar de aan de houders om kapitaal op te halen de reden dat wij dat niet in europa gedaan had of hebben is volgens mij al duidelijk in in europa is er al is er eigenlijk geen besef van een gemeenschappelijk probleem er is altijd de mogelijkheid met problemen om een ander af te schuiven en dat is ook heel erg duidelijk wat uit naar deze looks hem zijn boek volgens mij naar boven komt is dat de de crisis is in europa opgelost door van het ene brandje naar het andere brandje te rollen en daar eerst proberen om de ander de schuld geven

Als dat niet ging moesten dat toch paar prijs als geplakt werden en gevlagd worden en daar zo op een stapel het is dan die hele bankenunie tot stand gekomen en waar ik mezelf het meest zorgen over maken en dat is naam die stelling 4 dat

het hele doel na de crisis was dat nooit weer dus het idee vast de burgers zou nooit meer de blaas metalen zal nooit meer verantwoordelijk worden voor het voorhand systeem falen in de financiële crisis in de financiële sector maar het middel daartoe was de de afhankelijkheid tussen overheden en banken doorbreken en als je nu kijkt bijvoorbeeld in italië wat er aan de hand is met de banken daar je ziet nog steeds dat er hoge concentraties

staatsschuld in handen van lokale banken zijn wat eigenlijk die wederzijdse afhankelijkheid gewoon nog steeds enorm in stand houdt niet in de laatste plaats ook in het belang van overheden zelf er wordt altijd gezegd van die banken die hebben er belang bij maar volgens mij hebben overheden de ook belang bij om de banken in hun greep houden ja mevrouw gast ja we springen nu ineens naar stelling via maar ik had hij nog iets willen zeggen over sterk 3

er is zoiets als een impliciete subsidie het lijkt het uitleggen

Stel je bent een belegger of je bent een spaarder en je denkt

de overheid gaat mijn bank altijd redden

dan denk je dus mijn was veiliger dan een kleinere bank u bent is het systeem bank dus dat ijsje

minder zekerheid dan breng je eerder je geld naar zo'n bank dat noemen impliciete subsidie zulke banken kunnen goedkoper en spaargelden komen en kunnen makkelijker geld op de aandelenmarkt ophalen omdat de overheid zowel toilet

Nou wat we nu eigenlijk hebben geprobeerd is

dat verschijnsel te doorbreken door te zeggen de belegger gaat betalen als de bank omvalt en werden afwikkeling fonds na heeft minister enorm veel tijd in gestoken dat is ook heel goed wat je nu ziet een maatstaf om te kijken geloofde belegger

Dat de bank niet meer gered zal worden door de belasting betalen maar dat wij het haasje zullen ze en daar kan je dan kijken wat je plek je kan kijken eiste beleggen inderdaad minder rendement of minder sorry in minder zekerheid

Breekt ze geld nog altijd makkelijker daar een systeem bank het antwoord is ja twee studies at raet planbureau bij ons en tmf laten dat zien dus als je kijkt naar stelling 3 banken zullen de belasting betaal niet weer meeslepen val wat je eigenlijk wil is dat beleggers denken wij zijn straks zelf het haasje als die bank omvalt

Dus gegeven die bank niet makkelijker geld want wat is het nadeel als een bank makkelijker dag geld kon eigenlijk te makkelijk hij wordt gesubsidieerd door de zekerheid hij kan overmatig groeien als die garantie in de hoofden van de mensen er niet was koning minder groeien en hij kan ongestraft meer risico nemen want de belegger vind hem wel veilig en de sparen vind hem wel veilig en dat is mijn zorg over drie en het komt in mijn optiek voor zover ik het kan beoordelen omdat de weging van de de mate waarin bank in dat fonds ze ziet het garantiefonds maart afwikkelt x vond geld moeten storten

Niet goed gekoppeld niet goed genoeg gekoppeld is aan het risico dat ze nemen ja ik hoop dat ik het kort genoeg gehouden en neerzette keek mij hoort je niet u krijgt alle ruimte voor mij ik ga wel even zitten de sloot

een puntje ik heb is een rare overgang misschien maar dat heb ik wel meer gedaan deze avond tussen is niets voor haar belicht ik heb nog eens de enquête van de tweede kamer door ge ploetert

En daar ook met ja hey het is je gelooft het niet meer zo is echt weg geblazen misschien een he en ik heb ook bij de conclusies gekeken en ik heb nog eens tablad over na gebeld dat is er eigenlijk mee gebeurd

En één ding wat ik daar zo wordt opgepikt heb ik heb het ook van van maar ik had eigenlijk ook wil zeggen van de voorzitter van de commissie nog eens gevraagd en die maakt zich ook van zorgen ik geloof dat ik het wel mag citeren denk ik nou ik heb het al gedaan

Dat dat de toch soms vier hangt in de westerse wereld van de je hebt eigenlijk meer regels nodig om rampen te voorkomen maar de hand en atmosfeer juist van minder regels er en en u knikte midden dijsselbloem is dat en zo erg

Nou kijk als je in amerika is het u de deregulering soms snel ingezet

Dat begon met een discussie over en dat hoor je ook in nederland daar ben ik een beetje wantrouwend

Je haas en deze regels zijn niet voor kleine instellingen te zware moeten niet meer maatwerk komen nou iedereen dexia te zijn heel heel redelijke gedachte lang alle zo eens naar kijken

Dus hebben ze een amerika gedaan vervolgens hebben ze de definitie van kleine banken zodanig verandert dat vrijwel alle banken daaronder vallen echt op grote schaal niemand is echt echt zorgelijk

Mijn enige aanname is dat is natuurlijk het omgekeerd ook wat banken altijd betogen gevels nou meer ruimte verlaag kapitaalratio's en puffen reizen dan kunnen wij de economie verder aanjagen

Nou dat is een amerikaanse economie kijk geloven dat dit echt het slechtste moment is vanuit twee opticon dus de economie nog verder aan te jagen die er is al een geweldige stimulans gaan omdat de belastingen radicaal worden verlaagd en amerika en omdat heel veel grote multinationals brengen hun overzeese winsten nu terug naar de steeds is die economie wordt al enorm opgeblazen

En dan ga je ook nog eens de financiële sector te reguleren in mens in mensen die zeg maar het is een zeer en populair idee om zoiets te zeggen natuurlijk maar het idee op zichzelf is niet zo heel gek want als je zeg maar je kan ik zeggen regulering is altijd goed maar regeling is niet kosteloos en als je zegt we weten niet zeker of met de regulering die we allemaal opstijgen of we daarmee een volgende crisis beter te voorkomen of als mens de schade ervan met de beperken dan kun je wel ook liggen team de vraag stellen of het indammen van

Risico's in de aanloop hem als het goed gaat met de economie of je daar niet onnodig verdienvermogen mee weg ooit als je niet eens weet of die regels leiden tot het voorkomen van volgende crisis

Liggen radicaal ding om zeg maar ik radicaal ding om te zeggen ja en nee meneer ben ik veel daar iets elfde zagen we de politie over zeg ik ik ben lid van dat het is stemmen kust kan sorry dat zijn auto toezichthouders die nog steeds regelgeving vorige wij maken ons grote zorgen en schreven een brief er overigens aan de g20 en aan de amerikaanse autoriteiten over de neiging tot die reguliere en ziet er dat maar even even ook alweer media meer ik mij ziet u dat ook in nederland die de atmosfeer nemen en dit wou even aanhaken bij een heel belangrijk progetti gezin leiderstrui de regelgeving

Een deel van de crisis

is het gevolg van een onverwacht gevolg van regelgeving de regelgeving kan hele goede effecten hebben regelgeving kan slechte effecten hebben wil niet technisch worden maar je hebt dat ze noemen bij banken en banken boek en yep en handelsboek en als je spul koop papier koopt kun je het stallen in het banken boek en dan wordt het gewaardeerd tg je historische kostprijs en als het in het handelsboek gaat worden

gewaardeerd tegen marktprijzen

Wat hebben wij als toezichthouders gedaan we hebben het papier en het waren al die moderne producten jaar strijd die gesecuritiseerde producten die geavanceerde producten die hebben de lager belast want de veronderstelling was dat dat papieren en dat was ook de regel wat in het handelsboek zit moet verkocht worden binnen zeggen ja ja en dan is dat risico uit de balans dus je hoeft er minder kapitaal vrouw te houden wat gebeurde nou die banken designer met een kapitaal wilde zijn zet de papier wat ze normalitair met banken boek zouden zetten zetten ze in het handelsboek en toen startte de markt voor als het papier wat tegen marktprijs wat was gewaardeerd starten in als ze al dat papieren het handels of in de banken boek hadden gehad hadden ze draaien en die een geest er een mooi voorbeeld van

dan gaat het er helemaal geen last van gehad want dan dan had je naar de onderliggende hypotheken gekregen zich af of ze nog op afbetaald werd maar hier dat ineens naar een markt gekeken waar de weide van de papier met 40 procent gezakt noem je dat gedrag

nou ja kijk rationeel gedrag van de bank hij een foute inschatting van de toezichthouders van de regelgevers

Over effecten ik kan een naam druk kan nu de hele avond er mee bezig houden mij

Neem mij in dat is aan zo'n drie getrokken was voorzitter van bladeren van bazels comité en en elke keer dacht ik bij mezelf wat is nou het gevolg hoe gaat men reageren rationeel

Op deze nieuwe regel

bereiken we wel wat we willen bereiken daar moet je altijd voor ogen ja hij maakte zich gemaakt zich wel dat dat zo begonnen zorgen over die d3 groeien regulering

ja want die deregulering dat is inderdaad wat jeroen zegt wat er aan het gebeuren is dat is dat op belangrijke mate politieke gronden met een deel van de bancaire sector geleidende

Lage kapitaaleisen aan het opleggen is en is aan de volcker rule aan het komen wat wil beperken of wilden beperken de mogelijkheden van banken om voor eigen rekening te gaan werken ja dat zijn allemaal ontwikkelingen die we niet zou moeten winnen ik veel even het ik zo niet zeggen ja nou ik ga niet zeggen kort maar ik denk ik zeg alleen maar dat er bijna half zeven is en

Dus dat heeft niet bij elkaar te maken en dat ik toch nog even aan een paar mensen in de zaal de gelegenheid wil geven om een vraag te stellen want dat was aanvankelijk wel de bedoeling ik ga dat het misschien aan eerder moeten zeker dat jouw de

Helemaal in het begin zei sandra iets over de recessie pakte bij ons erger uit vanwege loon rigiditeit

En toen moest ik even denken aan ter voorbereiding hierop ben ik eens gaan kijken waar de raden van bestuur van de banken

De mensen die in de raden van bestuur van de banken zaten in de periode in de opbouw naar de naar 2008 waar zijn die terecht gekomen

Ja bijvoorbeeld qua loon qua inkomen die zijn heel goed terechtgekomen

en degenen die ontslagen zijn mede door de loon digi die tijd hebben nooit

die hebben dat niet dat weet ik maar je relatie daartoe hadden net over ddu ring en de vraag moet je misschien zeggen minder regels want oké dan hebben misschien een grotere kans op een crisis maar in de tijd daarvoor doen we het heel goed

Oké dan zeggen dat dat zou je nog kunnen handhaven als je zegt die voordelen worden gelijk verdeeld en de nadelen worden gelijk verdeeld en daarop lijkt mij evident onjuist

Nou dat lijkt me heel duidelijk ik geef geven toch de mogelijkheid op de valreep om een paar vragen te stellen ik zal daar kan de niet echt democratisch in handel het zijn er maar een paar hier vooraan sint iemand als je even je naam noemt

Ja toen was ik ga staan hoi ik ben chauffeur houdt van de verleiders

Ik heb en een prangende vraag eerder aan de mensen achter de tafel wiens deskundigheid ik er zeer hoog 8 maar in wij doen met de verleiders nu al een jaar of zes zeven onder meer studie naar het geld stelsel en me nu wel ik begon heel mooi met het beeld over onze dijken dat is een publiek goed

Waarom is ons geld stelsel waarom is ons betalingsverkeer geen publiek goed dan daarmee hebben de banken ons bij de bal en daarom zijn we chantabele daarom moeten we ze redden waarom maken we van ons thalys verkeer en ons geld stelsel niet een column doel

om door liggende veronderstelling is

zonder dat de principale zegt dit is goed of fout weer in deze fase althans de onderliggende veronderstelling is dat de overheid dit witte zal doen

Nee god en de water van een overstroming

Dat bent u vergeten maar

ja trots weet verkeerd inschatten

De stijging van de matroos spiegel want we hebben nu nieuwe plannen sommigen zeggen 50 centimeter anderen zeggen en meter weer anders zeggen anderhalve meter maar als een ongelukkige combinatie krijgen van noorderwind en zijn de enz enz en hebben maar 50 centimeter gedaan is het vervang de overheid

de veronderstelling zaak is dat dat hij het beter zal doen daar ben ik niet van overtuigd de meeste financiële crisis in zijn gestart bij overheden dan kun je de geschiedenis doe ik kan deze crisis is heel ver en bancaire crisis oké nou dat u heeft het er nog niet door

Maar heeft te vragen zelf en daar wel ja we hebben veel naar verleden nu gekeken we naar de christen 2008

Maar ik ben benieuwd waar gaat de toekomst naar toe dus waar komt de volgende crisis vandaan

Belling noemde al snel china maar ook de shadow banking systeem in de vs maar verwacht jullie dat de volgende crisis vandaag gaat komen nou ik denk dat dat wel iets is voor iedereen apart even het rijtje af of is dat niet

Meneer werkend model een ander kan beginnen

namelijk

Ja als ik dat met grote zekerheid zou weten dan dan bij jou wat slecht is gevoel we daartegen in de nou ik denk dat het in ieder geval

Het lijkt mij dat het kansrijker is door het komt uit een hoek maar

minder toezicht plegen op dit moment en dat zijn natuurlijk de nou ja

de zijn 2 dingen ik denk dat aan de ene kant zijn er financiële activiteiten ze als voorbeeld dus en tech-sector die wat mogelijk nieuwe risico's veroorzaken zodat zij hun in welling ja maar de vraag is wel moest systemisch zijn die activiteiten

Dus op dit moment gaat vooral over zeg maar het vergemakkelijken van van betaaltransacties eenmaal een eenzame het laatste stapje van het van ons financieel stelsel en ik vraag me af of dat de systeemrisico's zal veroorzaken die die in de kern van de financiële sector in gevaar brengen waardoor ook de crisis zoals het zo diep en zo lang kan worden als we in de laatste 10 jaar hebben gezien jeroen dijsselbloem in de glazen bol kijken of misschien met voorkennis al weten waar a result risico de mens zoals een beleggingsadvies gaan ja toch wel bevindt op dit moment echt de grootste risico's zitten bij de vs waar het nu zo goed gaat dat wil niet zeggen dat de crisis ook in de vs begint maar de impact van het beleid van de vs gaat zich wereldwijd te doen voelen bedoel ik niet eens eerder handelspolitieke kant maar de invloed van de combinatie van een economie die daar uit de hand loopt het krimpende geld hoeverre monetaire beleid die invloed op bijvoorbeeld immersion markets

kan allerlei

Schok effect gaan veroorzaken

Los daarvan ben ik het ermee eens dat

Risico's verplaatsen zich waar zitten ze nu eigenlijk hebben we dat scherp kunnen we daar wel voldoende optreden et cetera

Ik ben minder negatief over vind ik ik denk juist dat wij waren zeer afhankelijk van grote banken

Het die ook enorm in elkaar hadden geïnvesteerd in elkaar spulletjes op de balans hadden staan

Ik denk dat hun manier om schokken veel beter op te vangen of te beheersen is juist wanneer die enorme concentratie wordt verminderd en dat draagt vind ik aan bij mevrouw plast heeft u nog even pas 9 past en meneer wellink nou ik denk dat rijtje maar op noem hem zo heet stijgen nou je denkt dat ze belangrijke

wel een heel belangrijk risico voor mij misschien belangrijkste

We zijn twee belangrijker voor mijn 1e is toch de technologische ontwikkeling te makkelijk om te zeggen ik vind dat bedrijfjes die spreidde het risico moment is het zo dat de de grote fintec bedrijven de google zijn die zijn al die zijn zo groot en zijn zo dominant in de wereld geworden voor wat betreft ook de generatie het genereren van winsten en daarmee het vermogen om weer verder te ontwikkelen

Dus

innovatie is ontzettend positief en tegelijkertijd zit thuis naar mijn oordeel een risico tweede risico zitten dan wil ik het niet direct via noemen maar toch in de opkomst van enkele zeer grote spelers in de wereldeconomie

Wij hebben geen

infrastructuur hebben gebouwd om die wereld waarin deze spelers een rol gaan spelen om om dat allemaal op een goede manier om de controle te houden maar een voorbeeld geven dat gaat dan bijvoorbeeld over de de chinese valuta de westelijke wereld roept met geweld dat is ons model je moet die van lied aan vrijgeven dan kan die bewegen dat is een markteconomie enz

ik ga van de zitten piekeren over wat zou er in de wereld gebeuren als de chinese nou inderdaad hun valuta helemaal vrij zouden geven dan komt er een speler bij met een besparings potentie maar ook met een verstoring potentieel in de internationale kapitaal sfeer die ongekend groot is en en hier kom ik dan aan dat in gast is tussen nelis edit van van de wereld in europa proberen wit op orde te krijgen maar in een globaliserende wereld heb je een infrastructuur nodig die die hele wereld een beetje onder controle houden dus dat is mijn

met twee door risico er zijn acht ik geloof twee laatste vragen want ik ga echt even begint ze is was daar iemand die had al een tijdje

ruzie

Oh sorry ik ja wij gaan goede man kwam heel toepasselijk het wordt risico komt heel vaak voor is mijn vraag wat een beetje door de laagste risico is relatief maar de meest u strekking van alle pannen en als je naar de algemene heb mijn huis van nederland die willen allemaal risico wat eigenlijk inhoudt dat je dus gewoon in de chemie finisch ez wrap dus mijn vraag weten jullie is billy heel veel uit wat neon kleuren groot financieel land wordt of van grote financiële sector want als ik een beetje luister naar alle wetgeving in de rest is eigen strekking is van de willen dat eigenlijk niet wij willen eigenlijk een heel klein chauffeur en het hoeft allemaal niet te we het niet maar groot zijn witte

Saai zijn maar saaie welke op tegen duidelijk dat er geen ontwikkeling komt en de vraag is heb je dus nog wel uit een grote nederlandse financiële sector die internationaal meedoet in plaats van een kleine speler is ja en nee ga de vraag niet samen vatten

Is er iemand die het daar heel kort iets over kan zeggen ik dacht dat wij een van de landen waren met de grootste financiële sector in de relatie tot het bbp maar

er is een heel groot goed net als de grootste financiële sector q termen van het

bbp maar dat is een hele gekke ontwikkeling gaande aan de ene kant is er valt veel voor te zeggen kleinere financiële instellingen want voor mij is de kern van het probleem dat financiële instellingen van die grote omvang zoals we in het verleden hebben we zien toch

En ik werd eigenlijk selder of het too big to fail maar altijd hebben we het over too big to manage zijn aan de ene kant is er dus een ontwikkeling en gaan weer en er zijn gezonde uitgangspunt

Voor je om kleiner te worden aan de andere kant op hetzelfde moment ik ga wisselen in china van banken gaan arie cbc toe dat is de grootste bank in de wereld zijn die heeft een balans totaal van drie en half duizend miljard

Daar is ing met 800 miljard eigenlijk normaal claim bij praat in dollars nu en deze bank je die staan pas aan het begin van een internationale carrière want ze hebben de opdracht gekregen going global

dat zijn chinese banken als je gaat kijken naar cheapy mogen in de vs twee half duizend miljard

Grote franse banken dus je ziet een heel merkwaardige ontwikkeling op dit moment aan de ene kant dus de neiging naar kleine bank in tegelijkertijd zijn de banken die door de crisis nog groter zijn geworden omdat ze zijn gaan op kopen banken bij het slecht mee gingen en en wat voor gevoel moeten we beiden heel ongemakkelijk gevoel en ik denk bij die hele groot en dranken vaak aan dinosaurus

die zijn op uitgestorven maar ja dat precies gaat mag joost weten ja nou dat uitgestorven onthouden wel wat u nu zegt ophouden altijd de kwetsbare deel 8 uren met ja ja sorry ik hoef en wel met anderen maar het lukt ik snijd twee laatste vragen en voor die manier en de laatste vraag is voor robbert die elk de documentaire maken wees dan krul mijn vraag gaat over het beperken van het risico op een nieuwe bankencrisis daarvoor zijn drie regels voorgesteld door meer van king oud president van de bank of england regel 1 dat is de leverage ratio voel dat betekent dat een bank 10%

Kapitaal moet hebben tegenover alle activa en dat houdt en dat afgestapt wordt van het systeem van risicoweging dat bestond tien jaar geleden en daardoor werden hypotheek veel te zwaar aangeslagen en gezien als iets heel stabiel en op en zocht dus blijf 160 bank wordt dat zou betekend hebben het verleden en dan had je de risico's veel beter kunnen inschatten is zijn stelling

Regel 2 dat is dat je de liquide middelen even gooit moet hebben als de schulden op korte termijn of zelfs dat de liquide momenten bemiddelen groter zijn en als dat niet zo is dan heb je een soort financiële tovenarij

Financiële al geen mi soo heet zijn boek ook die en of alchemy

Regel drie als een bankier grotere risico's neemt dan moet hij ook aansprakelijk zijn net zoals dat voor uw het geval was hoe kijk je aan tegen zijn stellingen wat

Ja ik wil echt een kwart voor zeven stoppen maar hoe los ik dit op nou ja hij heeft het wel duidelijk verwoord in ieder geval die stellingen zijn geen werkelijkheid meneer wellink nee je bent voor hun hoge naar dat is de minister overigens en de voormalig minister

ik ben voor een hoge leverage ratio want dan komt het weer op reageren in het bepalen van al die risicogewichten soort het fixeren van die risicogewichten we allerlei activiteiten is in belangrijke mate arbitraire

En risicogewichten veranderen ook in de tijd en ik heb gezien en het bank gedrag dat als risico's hoge prijs zijn dat de banken die gaan kapitaal

extensief werken want die we de ging kapitaalbeslag hebben en dan gaan ze naar lage prijs de risico's toe maar die risico's die kunnen best groter zijn dan de risico's die hoge kwetsbare dus en die persoonlijke aansprakelijkheid nu zo'n dag als als en dan raak je kwijt als er aanwees waar sprake is van dingen waarvoor men echt verantwoordelijk is dan natuurlijk is daar aanspraak moet er aansprakelijkheid voor zijn het probleem bij ing begrijpen hoe groot de krant want ik heb geen kennis middel van al dit soort dossiers dat is dat justitie heel zorgvuldig giften te kijken en ze hebben zelfs zitten aftappen telefoongesprekken begreep ik uit de persberichten en is niet een specifieke leidinggevenden kunnen tegenkomen die

juridisch gezien

Aansprakelijk was zijn juridisch voor jullie daar nu eens even reageer 8 maak een en dat heeft vrouw ja dan ga ik jullie the theory the snap ik maar weer a6 zul je zegt juridische zin het zeg ik moreel gezien

dat hangt er van af werden bedoel ik ja dit nee dat hangt er van af krijgt als ie als er zijn timboektoe iets gebeurt en de leiding van de bank

Het is een oude de afdeling de opdracht gegeven om begin van het jaar en om alle risico

branches naar lange langs te gaan en dat is niet gebeurd en er is niet goed gekleed dan ja dat is die goed gekregen dan kan de leiding van de bank moreel gezien daar natuurlijk weinig aan doen moreel gezien heb maar over ja wel ja het is erg gewikkeld juridisch moreel en dan is er nog een ander soort van voerde hij was uit mijn handen ik dacht een ander ons antwoord horen misschien met het oor iets niet hier om deze bloem dat jullie die die juridisch zijn moreel te zien nou zeg het maar gewoon naar die voorpagina van vanavond is een baan directeur van de baas zie je over een ing ik vind dat de verantwoordelijke die dan maar ik baseer me op de kranten pareren heeft gezegd drie signalen per dag mensen meer willen we niet hebben en overigens we gaan ook wat minder mensen je opzetten dat hij ook echt gewoon aansprakelijk is dat dat is echt een onacceptabel risico heeft een grote schade voor de bank

Materieel zie de boete maar ook in

Vertrouwen in de bank en de ook natuurlijk maatschappelijk we hebben die wel over groot maatschappelijk probleem van zwart geld

Vaak uit criminele circuit et cetera het is ook echt een grote verantwoordelijkheid op die drie punten ik zou zeggen ja over het ik zou zo graag willen dat iemand als mijn kind dat in zijn tijd als baas van de bank in de city had gedaan dat is ja dat is een beetje een zure opmerking dat geef ik doe het is een ook een onterecht dan hij was niet van woordelijk voor toezicht dat was weggenomen bij de centrale bank dat is pas de laatste jaren gebeuren ja de bank of england' is jarenlang voor verantwoordelijk geweest de leverage ratio dames en heren let op in nederland hebben een in mijn tijd verhoogd naar 4% daarvan zijn er veel economisch te weinig was ik ook met ze eens

In het regeerakkoord staat er gaat weer terug naar drie ik zeg het maar even omdat dit is de thema van deregulering let op precies de gelukkig is er een internationale afspraak baas 3 plus waardoor die waarschijnlijk voor de grote nederlandse banken in de praktijk tot boven de vijf gaat toenemen dus kan u ook weer geruststellen maar de politieke onderstroom is ook hier zichtbaar maar het kan wel een tandje minder ja maar goed ik heb ook een elftal begrepen dat u de bij de ing waar we het even over hadden het nieuws van de dag die die aansprakelijkheid verantwoordelijk echt legt

op de hoogste plek van dat bedrijf ik ik vind het iets ik een groter thema namelijk of de de grote bazen

Verantwoordelijk voor de cultuur de cultuurverandering begint aan de top en als je vindt dat dit soort thema's als het bestrijden van witwassen of terrorisme financiering dat dat ongelooflijk belangrijk is voor de samenleving dat de bank daar echt haar rol voor een heeft niet alleen formeel maar ook moreel moet je dat vanaf de top uitstralen naar de mensen toe maar als ik de krantenberichten goed begrijpen is dat niet gebeurd en hoe heet het op ook alweer bij de ing

Oké nou ik was zeven naam prijs robert de laatste

En ik kan nu mevrouw bast dat over elk nog een antwoord in meenemen want ik sloeg uur per ongeluk over wat heel fascinerend is is dat veel mensen hebben het gevoel dat dat de ar heel weinig veranderd is en dat ook de politiek niet teveel heeft gezegd van we gaan het anders doen tegen bank er bos verteld in documentaire maar nog meer in het interview vertelde hij dat in 2009 dus nog geen jaar na de crisis zijn eigen pvda-politici om naar hem toe kwamen al lieve bos wilt u alsjeblieft die bank niet hard aanpakken want anders kunnen zijn die geen leningen weggeven aan de aan aan het mkb en aan de hypotheken en dat zo zielig voor die bank hoe kan het dat we zo in de greep zijn van ja van van die financiële ja toch lobby en dat had zelfs een jaar na de crisis dat dat dat dan dat politie daar al vatbaar voor zuiniger

Hoe moet dat nu dan wel niet zijn

dan die zou je daarna antwoord op willen hoor naar neer stans van deelt dijsselbloem ook aan meer thuis hoe heel erg waardeer dat hij redelijk

Nou duidelijke uitspraken doet

redelijk redelijk uit

Nee ik mijn periode had ik henk nijboer dus nog steeds financieel worden voeren van het bedrijf naam heeft altijd aan mijn enkel hangen wanneer gij de banken nu is nog strenger aanpakken dus dat is wel iets veranderd

Maar ik had ook veel discussies met meer de rechterhelft van de kamer die vatbaar waren voor de argumentatie van de banken die jij het ook een beetje hanteren van ja maar let op ons verdriet verdienmodel

Als je nou wat minder streng bent kunnen we meer uitlijnen kunnen we lagere tarieven vragen want

Kunnen we goedkoper in lijnen wat we kunnen meer dividend aan de aandeelhouders geven et cetera

En mijn stelling als ja maar elk risico heeft zijn prijs en die prijs die gaan jullie voortaan voor reserveren en niet meer de overheid en dat is de fundamentele om zouden moeten maken maar

ik heb die die die die tegendruk ook voortdurend gehad en daarom waarschuwen ik ook voor de de bankenlobby ik bedoel zijn mogen lobbyen iedereen mag zijn eigen verhalen zijn eigen belangen voor voetlicht brengen maar hou alsjeblief in de gaten dat de het verhaal in de bankenlobby meestal is het verhaal wat goed is voor de korte termijn winsten en de dividend uitkeren aan de aandeelhouders het gaat zelden over kunnen we eigenlijk hebben alle risico's in beeld zijn ze de prijs en kunnen we die ook zelf dragen en dat zou toch tenminste een les moeten zijn die buiten crisis leren tot slot mevrouw cross ik had u net ik hoorde wel dat je nog iets wilde zeggen en ik gaf minuten gelegenheid nou over die afspraken ik denk dat ik eerder al duidelijk heb gemaakt dat mijn indruk is dat de top van de banken

Wel de verantwoordelijkheid krijgt als het heel goed gaat

Ook van de samenleving en van de raad van commissarissen en niet aansprakelijkheid als het echt gaat en ik denk dat daar een onbalans is en hoe je die zou moeten veranderen bijvoorbeeld dat ik je zegt ik benoem commissarissen die in een bepaald geval zegt bij weer de jou niet meer

En dat totdat het andere onderwerp maar ieder geval die meer hamers ralph hamers dit geval schoon lucio van de heren die stijgt toch ook dan begrijp ik uit uw woorden omdat het niet in ede slecht gaat u kunt van alles uit naar mode begrijpen maar ik heb niks gezegd

maar het staat de camera allemaal

nu kan ik ze terug nee nee ik zeg u kunt het begrijpen ja ik begrijp dat is uw

Wat u zegt het ik zeg het niet welke ik ben gaan afronden denk ik het is een ik denk toch een we en merkbaar is er iemand die een nog tot slot misschien nu wel een manier ben ik met de meeste ervaring die ons ook een positief gevoel mee naar huis kan geven

is een reden voor

Daar is zo best denk ik vrede voelen ik ik ik heb mijn zorgen over ongecontroleerde cki

Want als je de geschiedenis teruggaat zie je bij het echte probleem ik heb het voorbeeld vaker gebruik van de gebroeders wright

Als ze een license to fly nodig hadden gehad hadden we het nooit voor een eerste vlucht hadden we ze nooit de lucht in dat te gaan en misschien nooit lucht werd gaat en in een periode van heel snelle innovatie is een fundamentele vraag die speelde het betalingsverkeer met zeg me virtuele munten is een heel fundamentele vraag hoe lang geef je de ruimte voordat je met regels gaat komen om het te beheersen en dat is ontzettend ingewikkeld mijn geloof in de in de positieve krachten van de innovatie

Overwegen en

persoon die hebben het gevoel dat als wij de reeds bestaande technologieën

Breed en de economie overal zou gaan toepassen

Dat we zonder nieuwe dingen nog uit te vinden een hele lange tijd noch vooruit zou we kunnen want er is zoveel nog met de bestaande technologie en verbeteringen aan te brengen in bestaande productieproces en noem maar op nou op zich kunnen we daar dat is toch positief zijn kinderen

Ik heb dank u heel hartelijk alle alle vier het is dus heel veel aan de orde geweest ik hoop dat jullie het toch een draadje uit weet te trekken

Er zijn ook vragen niet gesteld

wilde bijvoorbeeld ook nog zomaar alles al iets over de dividendbelasting varen staat nog relevant om dat te doen met wedding met je er voor of tegen of niet wil iemand iets over zeggen ik zou het niet uitgevonden die zou het niet uitgevonden hebben en jeroen dijsselbloem is tegen geloof ik hè dan zul je dat idee dat is geen afronden nemen

Hoe zit dat bij u ook alweer ik vind uw talent om zaak samen te vatten zelfs als mensen niet gezegd hebben vind ik buitengewoon

Hartelijk dank en het laatste woord is voor

Ik denk dat ik namens de gehele organisatie mag zeggen dat het een heel mooie start was van een democratie in debat seizoen

Hartelijk dank aan alle die hier wilde komen spreken en die hier aanwezig was

Ik wijs je ook even op de komende evenementen wij hebben de montesquieu printjes lezing over de impact van ict en over een maand zijn we alweer terug met actualiteitendebat over een jaar duurt 3 u kunt zich hiervoor aanmelden op onze website

precies

Verder kan ik nog zeggen dat de boekverkoop doorgaat in de hal van nieuwspoort

En als u wilt napraten mag dat in de societeit

Deze straal wordt nu opgeruimd en namens alle organisatie heel erg bedankt voor uw komst en graag tot de volgende keer