Citaat

(...)

Het is kortom een misvatting te veronderstellen dat een lidstaat afzonderlijk zijn oude handelingsvermogen nog heeft. De gedachte dat men alleen beter af is, berust bij nadere beschouwing vooral op ‘Free rider’ gedrag en ‘beggar your neighbour’ beleid. De vooronderstelling is immers dat andere staten volgens de afgesproken regels blijven handelen, en men alleen zelf daar niet meer aan gebonden is. Dat kan heel succesvol zijn, tot anderen dat gedrag overnemen – en dan is ieder slechter af. Autonoom gedrag komt bovendien veelal neer op de grens sluiten en lasten en problemen op de buren af schuiven; zie de aanpak van de migratie. Daar komt bij dat beleid dat uitgaat van gecontroleerde grenzen, op drijfzand berust. Hekken, muren, ijzeren gordijnen ze zijn alle doorlaatbaar gebleken. De kosten en economische schade lopen snel op en de politieke en morele schade gaan steeds zwaarder wegen. In de Middeleeuwen kon men zich nog uit de wereld terugtrekken achter kloostermuren; maar dat ging gepaard met een gelofte van armoede en van gehoorzaamheid. In onze wereld lukt het alleen Noord-Korea en dat is een weinig inspirerend voorbeeld. Schengen ontstond niet uit idealisme maar uit berekening; grensbewaking was weinig effectief, duur en economisch schadelijk. En het is ook uiterst hinderlijk en tijdrovend, dat merkt u straks wel als u met vakantie gaat.

'Free rider' gedrag en 'beggar your neighbour' beleid vormen geen echt duurzame basis voor recht en vrijheid. Als we terugvallen in een stelsel van nationale staten is er dan ook één zekere verliezer: de rechtsstaat. Europese samenwerking is mede gevormd door de rechtsorde die door rechtspraak vanuit Luxemburg en Straatsburg werd ontwikkeld. Politiek wordt dat vaak als knellend ervaren. In het Verenigd Koninkrijk staat niet alleen het lidmaatschap van de Unie ter discussie, maar ook dat van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Het initiatiefwetsvoorstel van Tweede Kamerlid Taverne om rechterlijke toetsing van wetten aan internationale verplichtingen te verbieden, heeft een gelijke uitgangspunt. Vertrek uit de Unie is niet het einde van de rechtsstaat, maar de Europese verankering daarvan verdwijnt en die was nu juist nodig tegen de waan van de dag. 

(...)